Τεχνολογία, τεχνολογία, τεχνολογία: Τη διαχείριση, ποιος θα την κάνει;

Στην αρχή-αρχή του διδακτορικού μου, τότε που το θέμα μου ήταν ακόμα η ηλεκτρονική διακυβέρνηση με την έννοια των υπηρεσιών από το κράτος προς τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και εσωτερικά, είχαμε κάνει μια επίσκεψη στο Πολυτεχνείο.

Εκεί λοιπόν συναντηθήκαμε με μία ερευνητική ομάδα που για ένα έργο ήθελε και κάποιον εταίρο από κοινωνικές επιστήμες για να συμπληρώσει. Θυμάμαι ακόμα, σαν να είναι τώρα, το πόσο ΔΕΝ μπορούσαμε να συνεννοηθούμε, το πόσο διαφορετικά βλέπαμε τα πράγματα. Το πόσο δεν μας άκουγαν σε τίποτα. Κοινώς διακοσμητικούς μάς ήθελαν, για τους τύπους. Το έκαναν το ερευνητικό, δεν βγήκε πουθενά. Ένα δύσχρηστο πράγμα έγινε, που μόνο εσωτερική ήταν η κατανάλωσή του.

Το θυμάμαι συχνά αυτό το ραντεβού, σαν να είναι τώρα κι ας είναι 15 ολόκληρα χρόνια. Το θυμάμαι όταν κοιτάζω τις θέσεις για μέλη ΔΕΠ που ανοίγουν στα ελληνικά πανεπιστήμια. Τα θυμάμαι όταν βλέπω τις υποτροφίες, σε τι ποσοστό δίνονται σε πιασάρικα αντικείμενα, κυρίως τεχνολογικά και ελάχιστα πιο «κοινωνικά». Τα θυμάμαι όταν βλέπω νέες ερευνητικές ευκαιρίες και προγράμματα, που δεν έχουν ούτε κατά διάνοια τα δικά μας αντικείμενα μέσα. Ακόμα και όταν κάτι ανοίγει πχ. για επικοινωνία, βλέπω δίπλα κάτι AI, κάτι κώδικες κοκ. Τι σημαίνει αυτό; Πόσοι ειδικοί στην επικοινωνία, με τη βούλα ειδικοί, έχουν εξειδικευτεί σε τέτοια θέματα; Ελάχιστοι. Άρα πάλι «τεχνολόγοι» καταλήγουν σε αυτές τις θέσεις.

Η τεχνολογία, και ό,τι κινείται γύρω από αυτήν, τρέχει. Τρέχει με ρυθμούς που δεν μπορούμε να πιάσουμε. Και αυτό μας γοητεύει, παίζουμε το παιχνίδι του σκύλου που κυνηγά την ουρά του, κάποια στιγμή την πιάνει και χαίρεται, αλλά την επόμενη στιγμή του φεύγει πάλι. Δεν μου φαίνεται λοιπόν περίεργο που τόσο μεγάλο κομμάτι της έρευνας κινείται γύρω από αυτούς τους τομείς.

Αυτό που μου φαίνεται πολύ περίεργο είναι πόσο επιλεκτική μνήμη έχουμε. Ξεχνάμε ότι η τεχνολογία δεν πέφτει με αερόστατο σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, δεν φυτρώνει. Αντίστοιχα από την ώρα που φτιάχνεται ενσωματώνει χαρακτηριστικά που οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τους κοινωνικά χαρακτηριστικά, κοινωνικές στάσεις και τάσεις, κουλτούρα, ήθη, έθιμα, εκπαίδευση, επικοινωνία, κρίσεις κλπ κλπ, η λίστα είναι τεράστια. Ποιος ασχολείται με αυτά; Ποιος τα μελετά ώστε να τα ενσωματώσει σωστά και η εκάστοτε τεχνολογία να δημιουργηθεί σωστά, αποτελεσματικά και ηθικά, όχι μόνο τεχνικά αλλά και κοινωνικά;

Αρκεί να κοιτάξουμε γύρω μας και να δούμε πόσες «τεχνολογίες» και τεχνολογικά προϊόντα αποτυγχάνουν. Είναι άχρηστα, είναι δύσχρηστα, δεν τα μαθαίνουμε ποτέ, είναι ακριβώς ίδια με κάποια άλλα, είναι μη κοινωνικά αποδεκτά κοκ. Τόση προσπάθεια από κάποιους ανθρώπους και πέφτει απολύτως στο κενό γιατί δεν βάζουν τους εαυτούς τους στη θέση, στα παπούτσια ενός άλλου χρήστη με διαφορετικά χαρακτηριστικά από τα δικά τους.

Τι να κάνουμε που αυτή η διαδικασία χρειάζεται; Τι να κάνουμε που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δε μιλάμε σε μηχανές αλλά σε ανθρώπους που, ναι, λυπάμαι, αλλά είναι απρόβλεπτοι. Δεν αντιμετωπίζονται όλες οι συμπεριφορές με μια τεχνική λύση. Αν ποντάρουμε, εκπαιδεύουμε, προωθούμε ΜΟΝΟ αυτούς που φτιάχνουν την τεχνολογία, ποιος τελικά θα τη διαχειριστεί στο κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο θα την «πετάξουμε» να χρησιμοποιηθεί;

Για κάποιον λόγο εξακολουθούμε να σπουδάζουμε κοινωνιολογία, ψυχολογία, ανθρωπολογία, ηθική, επικοινωνία κ.α.. Γιατί αυτά τα αντικείμενα μας βοηθούν να κατανοήσουμε το περιβάλλον μας, τις συμπεριφορές, τις τάσεις. Και αυτή η κατανόηση πρέπει να ενσωματωθεί σε όλες τις άλλες δράσεις μας, καλώς ή κακώς. Αυτή η κατανόηση μας βοηθά να είμαστε πιο αποτελεσματικοί, να συνυπάρχουμε, να βοηθάμε, ακόμα και να προβλέπουμε. Πόσες φορές δεν έχουμε δει ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται…;

Φτάσαμε σε σημείο να έχουμε εξαιρετικούς επιστήμονες, με τεράστια γνώση, που δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν σε τι κοινό μιλούν, σε τι κόσμο πάνε να ενσωματώσουν ό,τι φτιάχνουν. Περιγράφουν επιτεύγματα που στον χώρο τους είναι τρομερά αλλά σημαίνουν κάτι μόνο γι’ αυτούς και για κανέναν άλλον.

Σπάστε αυτές τις φούσκες, δεν είναι εκεί μέσα ο κόσμος. Σπάστε το στερεότυπο ότι αξίζει να πάει μπροστά, να βοηθηθεί μόνο όποιος ανακαλύπτει κάτι «νέο», κάτι καινοτόμο. Σε μια κοινωνία όλα τα πεδία χρειάζονται, δεν δημιουργήθηκε τίποτα τυχαία.

Δείτε ακόμα:

• Η κουλτούρα της αμφισβήτησης
• 23 σκέψεις για το 2023
• Ωραίοι άνθρωποι