Η κουλτούρα της αμφισβήτησης

Δεν μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση το ότι το είπε, είναι άλλωστε σε ηλικία (και θα είναι για κάποια χρόνια ακόμα) που περνάει και θα περνάει φάσεις αναζήτησης και ίσως και επανάστασης. Λογικό είναι.

Το ζήτημα για εμένα είναι, κάνοντας μεταφορά αυτής της ατάκας σε πιο μεγάλα (ηλικιακά) άτομα, πόσο καταστροφική μπορεί να είναι μια τέτοια κουλτούρα διαρκούς αμφισβήτησης χωρίς λόγο και χωρίς σωστές βάσεις για να βρεις την εναλλακτική σε αυτό που αμφισβητείς.

Όλοι λίγο πολύ έχουμε περάσει από αυτήν τη φάση, ή την περνάμε, ή θα την περάσουμε ανάλογα με την ηλικία μας και την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. Συνήθως έχουμε την τάση να αμφισβητούμε τα πάντα όταν αυτά δε μας συμφέρουν, δε μας αρέσουν, όταν θέλουμε να αλλάξουμε κάτι. Η αμφισβήτηση είναι ένας από τους τρόπους που πηγαίνουμε μπροστά σαν άνθρωποι, σαν κοινωνία. Παίρνουμε στα χέρια μας καταστάσεις, συνήθειες, ήθη και έθιμα που διαπιστώνουμε ότι πλέον δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην πραγματικότητα, να σταθούν στο σήμερα. Κάποιοι μάς παρουσιάστηκαν σαν αυθεντίες, κάποια πράγματα μάς επιβλήθηκαν σαν κανόνες αλλά τίποτα δεν είναι γραμμένο στην πέτρα, όλα μπορούν να αλλάξουν.

Είναι υγεία να προσπαθείς πάντα για το καλύτερο. Είναι πλεονέκτημα να μπορείς να κρίνεις τι πάει καλά και τι όχι. Είναι δεξιότητα να μπορείς να βρεις το επόμενο βήμα, την αντικατάσταση αυτού που δεν πάει καλά. Τι γίνεται όμως όταν απλά αμφισβητείς αλλά δεν αντικαθιστάς; Δεν προτείνεις εναλλακτική; Ή όταν εκμεταλλεύεσαι αυτό που αμφισβητείς για να ζεις ζωάρα και απλά «λες» ότι το αμφισβητείς (ενώ κάνεις πολύ και πολλά χειρότερα);

Εκεί για εμένα είναι το πρόβλημα, βλέποντας τους φοιτητές μου σε διάφορες ηλικίες και συζητήσεις. Το να αμφισβητείς απλά για να είσαι «τρέντι», να αμφισβητείς απλά για να αμφισβητείς. Μόνο για τα μάτια του κόσμου. Χωρίς αιτία. Χωρίς βάθος. Χωρίς καμία προοπτική. Αμφισβήτηση μόνο για να πάμε κόντρα, μόνο για να μη φανούμε «πρόβατα».

Είναι η κουλτούρα της αμφισβήτησης, μόδα; Όπως το «cancel culture»; Πώς μπορεί να πάψει να είναι μόδα και να γίνει πραγματικός μοχλός κίνησης προς τα μπροστά; Υποθέτω, με το φτωχό μυαλό μου, ότι πρέπει να…βάλουμε την κριτική σκέψη στη ζωή μας. Να κρίνουμε, να αμφισβητούμε με λογική, με στοιχεία, με αντιπροτάσεις, με σεβασμό, με επιχειρήματα.

Ναι, η βάση της αμφισβήτησης πάντα θα είναι αυτό που δεν μας αρέσει και δεν μας βολεύει. Αλλά πότε σταματάει το προσωπικό και ξεκινά να γίνεται γενικό, κοινωνικό; Πότε σταματάμε να είμαστε απλά κακομαθημένα που απλά θέλουμε τα πάντα όπως γουστάρουμε και γινόμαστε πολίτες που θέλουμε να αλλάξουμε προς το καλύτερο τον κόσμο στον οποίον ζούμε και κυκλοφορούμε;

Τα social media και το διαδίκτυο, με την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να βρούμε όποια απάντηση επιθυμούμε σε χρόνο μηδέν, έχουν βοηθήσει σε όλη αυτήν τη μόδα.

Βλέπουμε άλλες συνήθειες, άλλες καταστάσεις και νομίζουμε ότι με το γύρισμα ενός διακόπτη μπορούν να εφαρμοστούν και σε εμάς, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη μας καμία άλλη παράμετρο.

Ίσως η πρώτη εφαρμογή της κριτικής μας σκέψης να είναι εκεί λοιπόν. Στο τι κρατάμε από αυτά που βλέπουμε, τι «κάνει» για εμάς. Και από εκεί και πέρα, ας ξεκινήσουμε να αμφισβητούμε.

Δείτε ακόμα:

• Ρητορική μίσους πριν το διαδίκτυο: «Τεντιμπόηδες», «ροκενρολιστές» και «παραστρατημένοι» στο στόχαστρο
• 23 σκέψεις για το 2023
• Οι απαγορεύσεις, οι αντιδράσεις και η πιθανή αποχώρηση του Έλον Μασκ από το «τιμόνι» του Twitter