Καθαρά Δευτέρα 2023: Επτά πεντανόστιμες και νηστίσιμες συνταγές

Παρασκευή σήμερα και προετοιμαζόμαστε πυρετωδώς για ένα «δυνατό» και καρναβαλικό τριήμερο, το οποίο καταλήγει -πού αλλού;- στην Καθαρά Δευτέρα 2023. Η Καθαρά Δευτέρα που «πέφτει» τη Δευτέρα 27 Φεβρουαρίου είναι ένα πολυναμενόμενο τριήμερο ξεκούρασης, ανάπαυλας, καλοπέρασης και φυσικά… φαγητού!

Έχοντας φάει πολύ κρέας, ήρθε η στιγμή της Σαρακοστής. Έτσι, το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας θα είναι «καθαρό» από κρέας και θα γεμίσει με κλασικά σαρακοστιανά εδέσματα, όπως ο ταραμάς, τα καλαμαράκια και κάθε είδους θαλασσινού. Αν θέλετε να πάτε ένα επίπεδο πιο πάνω το φετινό τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας, παρακάτω έχουμε επτά συνταγές που θα… το «απογειώσουν»!

1. Καλαμαράκια με πορτοκάλι

Υλικά

Μερίδες: 4-5

• 1 κιλό καλαμάρια, καθαρισμένα και κομμένα σε ροδέλες
• 2 σκελίδες σκόρδο, λιωμένες
• 1 κουτ. σούπας μουστάρδα
• 1 κουτ. σούπας μέλι
• χυμός από 2 πορτοκάλια + λίγο ξύσμα
• 1/4 μάτσο μαϊντανός, ψιλοκομμένος
• 80 ml ελαιόλαδο
• αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι

Διαδικασία

1. Ζεσταίνουμε το λάδι σε μια φαρδιά κατσαρόλα σε δυνατή φωτιά και σοτάρουμε τα καλαμάρια με το σκόρδο για 2-3 λεπτά, μέχρι τα καλαμάρια να αλλάξουν χρώμα.
2. Σε ένα μπολ ανακατεύουμε τον χυμό πορτοκαλιού με τη μουστάρδα και το μέλι.
3. Περιχύνουμε τα καλαμάρια, ανακατεύουμε, χαμηλώνουμε στο ελάχιστο τη φωτιά, σκεπάζουμε με καπάκι και σιγομαγειρεύουμε για 35-40 λεπτά ή μέχρι να μαλακώσουν τα καλαμάρια.
4. Αν χρειαστεί, προσθέτουμε ελάχιστο ζεστό νερό.
5. Πασπαλίζουμε με τον μαϊντανό , το ξύσμα και αλατοπίπερο, ανακατεύουμε απαλά και αποσύρουμε από τη φωτιά.
6. Συνοδεύουμε με ρύζι ή πατάτες βραστές και λαχανοσαλάτα.

2. Χταπόδι ψητό με σάλτσα μάραθου

Υλικά

Μερίδες: 6

Για το χταπόδι

• 1 χταπόδι περίπου 1 ½ κιλό, καθαρισμένο (από τα εντόσθια, τα μάτια και το στόμα του) και καλά πλυμένο
• 1 φύλλο δάφνης
• 5 ολόκληροι κόκκοι μαύρο πιπέρι
• 1 κουτ. σούπας ελαιόλαδο

Για τη σάλτσα

• 60 ml ελαιόλαδο
• 1 κουτ. σούπας χυμός λεμονιού
• 2 κουτ. σούπας ξίδι από κόκκινο κρασί
• 1 κουτ. σούπας μουστάρδα
• 1 κουτ. γλυκού ρίγανη ξερή, τριμμένη
• 1 μικρό ραπανάκι, καθαρισμένο, σε μικρά κυβάκια
• 1/2 κουτ. γλυκού πάπρικα καυτερή, σε σκόνη (προαιρετικά)
• τα φύλλα από 5 κλωνάρια μάραθου, ψιλοκομμένα (ή άνηθου , με διαφορετικό, φυσικά, γευστικό αποτέλεσμα)
• αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι

Διαδικασία

1. Για να φτιάξουμε χταπόδι ψητό με σάλτσα μάραθου, προθερμαίνουμε το φούρνο στους 200° C.
2. Βάζουμε το χταπόδι σε ένα ταψί που ιδανικά να το χωράει ακριβώς, με τις βεντούζες προς τα πάνω.
3. Ρίχνουμε τη δάφνη, το πιπέρι, το σκεπάζουμε καλά με αλουμινόχαρτο και το ψήνουμε στο φούρνο για 55 λεπτά, μέχρι να μαλακώσει.
4. Ξεφουρνίζουμε και γυρίζουμε τη λειτουργία του φούρνου στο γκριλ.
5. Βγάζουμε προσεκτικά, για να μην καούμε, το αλουμινόχαρτο και αδειάζουμε το ζουμί που έμεινε στο ταψί σε μπολ (το διατηρούμε για άλλη χρήση, όπως μια κρεμμυδάτη σάλτσα για πιλάφι κ.ά.).
6. Λαδώνουμε το χταπόδι, το βάζουμε ξανά στο φούρνο κάτω από το γκριλ και το ψήνουμε για άλλα 2 – 3 λεπτά, μέχρι να ροδίσει.
7. Σε ένα μπολ ανακατεύουμε με ένα πιρούνι όλα τα υλικά για τη σάλτσα, περιχύνουμε το χταπόδι και σερβίρουμε.

3. Γαρίδες σαγανάκι

Υλικά

Μερίδες: 4

• 500 γρ. γαρίδες, φρέσκες ή κατεψυγμένες, κατά προτίμηση μεγάλες, καθαρισμένες από το κέλυφος και το εντεράκι (αφήνουμε το
• κεφάλι και την ουρά)
• 2 σκελίδες σκόρδου, ψιλοκομμένες
• 1 πιπεριά, κατά προτίμηση κέρατο, κομμένη σε καρέ
• 4 φρέσκες ντομάτες, τριμμένες στη χοντρή πλευρά του τρίφτη μαζί με το ζουμί τους ή, εναλλακτικά, 300 γρ. ντοματάκια ολόκληρα από
• κονσέρβα, ψιλοκομμένα
• 1 κουτ. γλυκού ζάχαρη
• 1 κουτ. γλυκού πάπρικα καυτερή
• 1 κουτ. γλυκού ρίγανη ξερή, κοπανισμένη
• 2 κουτ. σούπας μουστάρδα της αρεσκείας μας, διαλυμένη σε 50 ml νερό
• 100 γρ. φέτα της αρεσκείας μας, χοντροθρυμματισμένη (προαιρετικά)
• 60 ml ελαιόλαδο
• αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι

Διαδικασία

1. Για να ετοιμάσουμε τις γαρίδες σαγανάκι, κάνουμε το εξής: Σε μια φαρδιά και ρηχή κατσαρόλα ζεσταίνουμε το ελαιόλαδο σε μέτρια φωτιά και σοτάρουμε το σκόρδο για περίπου 1/2 λεπτό, ίσα-ίσα να αρωματίσει το λάδι.
2. Προσθέτουμε την πιπεριά και συνεχίζουμε το σοτάρισμα για περίπου 1 – 2 λεπτά, μέχρι να μαλακώσει λίγο.
3. Ρίχνουμε την ντομάτα, τη ζάχαρη, την πάπρικα, τη ρίγανη, αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι και περίπου 50 ml νερό.
4. Ανακατεύουμε με ξύλινη κουτάλα και αφήνουμε τη σάλτσα να μαγειρευτεί για περίπου 10 – 12 λεπτά, μέχρι να «δέσει» ελαφρώς.
5. Ρίχνουμε τη μουστάρδα, ανακατεύουμε απαλά με ξύλινη κουτάλα μέχρι να αναμειχθεί, προσθέτουμε τις γαρίδες και τη φέτα (αν βάλουμε) και συνεχίζουμε το μαγείρεμα για περίπου 3 – 4 λεπτά, μέχρι να γίνουν οι γαρίδες από τη μία πλευρά.
6. Γυρίζουμε τις γαρίδες από την άλλη πλευρά και συνεχίζουμε το μαγείρεμα για περίπου άλλα 1 – 2 λεπτά ή μέχρι να γίνουν και να δέσει η σάλτσα.
7. Ο χρόνος μαγειρέματος εξαρτάται από το μέγεθος της γαρίδας (αν είναι σχετικά μικρές, θα χρειαστούν λιγότερο χρόνο).
8. Σερβίρουμε τις γαρίδες σαγανάκι ζεστές, συνοδεία φρέσκου ψωμιού.

4. Σουπιές με πορτοκάλι και σέσκουλα

Υλικά

Μερίδες: 6

• 1.200 γρ. σουπιές (περίπου 5 σουπιές), καθαρισμένες
• 1 κιλό σέσκουλα, καλά πλυμένα και χοντροκομμένα
• 3 μέτρια ξερά κρεμμύδια, σε λεπτές φέτες
• 1 σκελίδα σκόρδου, ψιλοκομμένη
• 40 ml χυμός λεμονιού (ή όσο λεμόνι μάς αρέσει)
• 1 κουτ. γλυκού ξύσμα ακέρωτου λεμονιού
• 1 κουτ. γλυκού ξύσμα ακέρωτου πορτοκαλιού
• 3 μέτρια πορτοκάλια (στύβουμε τα 2 1/2 σε χυμό και το υπόλοιπο μισό το χωρίζουμε σε φέτες)
• 1/2 κουτ. γλυκού ζάχαρη καστανή (αν τα πορτοκάλια είναι αρκετά ξινά, τότε θα αυξήσουμε τη ζάχαρη σε 1 κουτ. γλυκού)
• 4 κουτ. σούπας μελάνι σουπιάς (βρίσκουμε συσκευασμένο σε φακελάκια σε μεγάλα παντοπωλεία και deli)
• 120 ml μπράντι
• 120 ml ελαιόλαδο
• αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι

Διαδικασία

1. Για να φτιάξουμε σουπιές με πορτοκάλι και σέσκουλα, σε ένα μικρό μπολ ανακατεύουμε το μελάνι σουπιάς με τα ξύσματα εσπεριδοειδών, 1 κουτ. σούπας από το ελαιόλαδο και 1 κουτ. γλυκού από το μπράντι.
2. Αφήνουμε στο ψυγείο μέχρι να το χρειαστούμε.
3. Κόβουμε τις σουπιές στη μέση, κατά μήκος, τις ανοίγουμε και τις αλατοπιπερώνουμε.
4. Σε μια φαρδιά κατσαρόλα ζεσταίνουμε το λάδι σε μέτρια φωτιά και σοτάρουμε τις σουπιές μαζί με το κρεμμύδι και το σκόρδο για 2-3 λεπτά, μέχρι να αλλάξουν χρώμα.
5. Ρίχνουμε το μπράντι και αφήνουμε 2-3 λεπτά να εξατμιστεί το αλκοόλ.
6. Προσθέτουμε τα σέσκουλα και τις φέτες πορτοκαλιού, χαμηλώνουμε τη φωτιά και σκεπάζουμε την κατσαρόλα με το καπάκι.
7. Σιγομαγειρεύουμε για περίπου 5 λεπτά, μέχρι να μαραθούν τα σέσκουλα, χωρίς να ρίξουμε επιπλέον υγρό (θα βγάλουν τα σέσκουλα αρκετά).
8. Ρίχνουμε τον χυμό πορτοκαλιού, τη ζάχαρη και αλατοπίπερο, ανακατεύουμε και συνεχίζουμε το μαγείρεμα για άλλα 45-50 λεπτά, με σκεπασμένη την κατσαρόλα, μέχρι να μαλακώσουν οι σουπιές.
9. Αποσύρουμε από τη φωτιά.
10. Περιχύνουμε, τις σουπιές με πορτοκάλι και σέσκουλα, με τον χυμό λεμονιού και τη σάλτσα με το μελάνι σουπιάς, ανακατεύουμε απαλά και σερβίρουμε.

5. Λινγκουίνι με καλαμαράκια και ντοματίνια

Υλικά

Μερίδες: 4

• 400 γρ. λινγκουίνι
• 1 1⁄2 κιλό καλαμαράκια, σε λεπτές ροδέλες (φρέσκα ή κατεψυγμένα)
• 1 μεγάλο, ξερό κρεμμύδι, κομμένο σε λεπτές φέτες
• 2 σκελίδες σκόρδου, ψιλοκομμένες
• 350 γρ. ντοματίνια, κομμένα στη μέση
• τα φύλλα από ½ μάτσο μαϊντανό, ψιλοκομμένα
• ½ -1 κουτ. γλυκού πάπρικα καυτερή (ή όσο καυτερό μάς αρέσει)
• 100 ml λευκό, ξηρό κρασί
• 50 ml ελαιόλαδο
• αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι

Διαδικασία

1. Σε μια κατσαρόλα με άφθονο αλατισμένο νερό που κοχλάζει, βράζουμε τα ζυμαρικά, σύμφωνα με τις οδηγίες της συσκευασίας. Τα στραγγίζουμε.
2. Σε μια φαρδιά κατσαρόλα ζεσταίνουμε το λάδι σε μέτρια φωτιά και σοτάρουμε το κρεμμύδι και το σκόρδο για περίπου 1-2 λεπτά, μέχρι να μαλακώσουν ελαφρώς.
3. Προσθέτουμε τα καλαμαράκια, τα πασπαλίζουμε με αλατοπίπερο και την καυτερή πάπρικα και τα σοτάρουμε για 2-3 λεπτά, ανακατεύοντας με ξύλινη κουτάλα, μέχρι να ροδίσουν.
4. Ρίχνουμε τα ντοματίνια και ανακατεύουμε για άλλα 2 λεπτά, μέχρι να μαλακώσουν ελαφρώς και να αναμειχθούν με τα υπόλοιπα υλικά.
5. Περιχύνουμε με το κρασί, αφήνουμε 2-3 λεπτά να εξατμιστεί το αλκοόλ και προσθέτουμε τα ζυμαρικά και τον μαϊντανό.
6. Ανακατεύουμε απαλά να σκορπιστούν ομοιόμορφα τα υλικά και αποσύρουμε από τη φωτιά.

6. Μαύροι γίγαντες με κανέλα και δυόσμο

Υλικά

Μερίδες: 6

• 500 γρ. μαύροι γίγαντες, Πρεσπών ή Καστοριάς (μουλιασμένοι σε νερό από το προηγούμενο βράδυ και καλά στραγγισμένοι)
• 1 φύλλο δάφνης
• 2 µέτρια ξερά κρεµµύδια, σε ψιλά καρέ
• 3 σκελίδες σκόρδου, λιωμένες
• 1 κουτ. σούπας πελτές ντομάτας
• 2 κουτ. σούπας ξίδι
• 1 κουτ. γλυκού θυμάρι ξερό, τριμμένο
• 1 κουτ. γλυκού θρούμπι ξερό, τριμμένο
• 1 κουτ. γλυκού δεντρολίβανο ξερό, καλά κοπανισμένο
• 1/2 κουτ. γλυκού κανέλα + 1/2 κουτ. γλυκού γαρίφαλο, σε σκόνη
• 4 ολόκληροι κόκκοι μπαχάρι, φρεσκοτριμμένοι (αν δεν έχουμε μύλο, τους τυλίγουμε σε ένα τουλουπάνι, ώστε να μπορέσουμε να τους
• βγάλουμε εύκολα μετά το μαγείρεμα)
• τα φύλλα από 3 – 4 κλωνάρια μαϊντανό + 5 – 6 κλωνάρια δυόσμου, ψιλοκομμένα
• 70 ml ελαιόλαδο
• αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι

Διαδικασία

1. Για να φτιάξουμε μαύρους γίγαντες με κανέλα και δυόσμο, σε μια βαθιά κατσαρόλα ρίχνουμε τους γίγαντες με νερό τόσο ώστε να τους υπερκαλύπτει κατά 5 εκ. και βράζουμε σε μέτρια φωτιά για περίπου 45 λεπτά – 1 ώρα (ανάλογα με το πόσο βραστεροί είναι), μέχρι να μαλακώσουν, χωρίς όμως να λιώσουν.
2. Στη συνέχεια, τους στραγγίζουμε σε ένα σουρωτήρι.
3. Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 180° C.
4. Στην ίδια κατσαρόλα, άδεια πλέον, ζεσταίνουμε το λάδι σε μέτρια φωτιά και σοτάρουμε το κρεμμύδι με το σκόρδο και τον πελτέ για 2 – 3 λεπτά, μέχρι να μαλακώσουν ελαφρώς.
5. Προσθέτουμε τους γίγαντες, το ξίδι, το θυμάρι, το θρούμπι, το δεντρολίβανο, την κανέλα, τη δάφνη, το γαρίφαλο, το μπαχάρι, αλατοπίπερο και νερό τόσο ώστε να καλύψει όλα τα υλικά.
6. Ανακατεύουμε απαλά και βράζουμε για περίπου 2 λεπτά, μέχρι να αρχίσουν τα υγρά να κοχλάζουν.
7. Αδειάζουμε το όλον σε βαθύ ταψί και ψήνουμε στο φούρνο για περίπου 1 ώρα, μέχρι να μελώσει η σάλτσα και να ροδίσουν οι γίγαντες στην επιφάνεια.
8. Ξεφουρνίζουμε (αφαιρούμε το τουλουπάνι με το μπαχάρι, αν έχουμε βάλει) και τη δάφνη, σκορπίζουμε το μαϊντανό και το δυόσμο και σερβίρουμε τους μαύρους γίγαντες με κανέλα και δυόσμο.

7. Αγκινάρες γεμιστές με γαρίδες, καρδιά μαρουλιού και μυρωδικά

Υλικά

Μερίδες: 4-6

• 8 μέτριες αγκινάρες, καθαρισμένες *
• 500 γρ. μικρές καθαρισμένες γαρίδες (καθαρό βάρος), φρέσκες ή κατεψυγμένες
• 2 κουτ. σούπας ξίδι
• η καρδιά από 1 μέτριο μαρούλι, ψιλοκομμένη
• το λευκό και τρυφερό πράσινο μέρος από 3 φρέσκα κρεμμυδάκια
• 1 κουτ. σούπας σάλτσα σόγιας
• 30 ml χυμός λεμονιού
• 2 κουτ. σούπας άνηθος, ψιλοκομμένος
• 40 ml ελαιόλαδο
• αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι

Διαδικασία

1. Για να φτιάξουμε αγκινάρες γεμιστές με γαρίδες, καρδιά μαρουλιού και μυρωδικά, σε μια κατσαρόλα με άφθονο αλατισμένο νερό που κοχλάζει βράζουμε τις αγκινάρες για περίπου 40 λεπτά ή μέχρι να μαλακώσουν.
2. Τις στραγγίζουμε και τις απλώνουμε σε μια πιατέλα.
3. Παράλληλα, σε μια μέτρια κατσαρόλα με άφθονο αλατισμένο νερό που κοχλάζει ρίχνουμε το ξίδι και τις γαρίδες και τις βράζουμε για 1-2 λεπτά, μέχρι να αλλάξουν χρώμα.
4. Τις στραγγίζουμε και τις αδειάζουμε σε μπολ.
5. Προσθέτουμε το μαρούλι, το φρέσκο κρεμμυδάκι, τη σόγια, το λεμόνι, τον άνηθο, το λάδι και αλατοπίπερο και ανακατεύουμε ώστε τα υλικά να διασκορπιστούν ομοιόμορφα.
6. Γεμίζουμε με το μείγμα τις αγκινάρες και σερβίρουμε.

Μυστικά: Πως καθαρίζουμε τις αγκινάρες: βγάζουμε τα εξωτερικά σκληρά φύλλα, κόβουµε και πετάµε τις άκρες από τα φύλλα της κάθε αγκινάρας µέχρι το σηµείο εκείνο – περίπου στη µέση του µήκους τους – που φαίνονται τρυφερά. Με ένα κουτάλι βγάζουµε τον µαλλιαρό πυρήνα και τις βάζουμε σε μπολ με λεμονόνερο, για να μη μαυρίσουν. 

Διαβάστε ακόμη:

• Λευκή ταραμοσαλάτα και 3 τρόποι να τη σερβίρετε την Καθαρά Δευτέρα
• Καθαρά Δευτέρα 2023: Όσα πρέπει να προσέχουμε όταν ψωνίζουμε για το τραπέζι
• Καθαρά Δευτέρα 2023: Πέντε συνταγές για νηστίσιμα γλυκά

Με πληροφορίες από gastronomos.gr