Οι «αόρατοι» των ειδήσεων: Ένα κείμενο για τους Έλληνες Φωτορεπόρτερ

«Πανδημία» για τους υπαλλήλους στο φωτορεπορτάζ αποτελούν οι συνθήκες εργασίας κάτω από τις οποίες καλούνται να εργάζονται σε καθημερινή βάση. Οι μισθοί πενιχροί, οι ώρες ατελείωτες, τα θέματα υπερβολικά σε αριθμό και τα δικαιώματα μηδαμινά, όχι μόνο πνευματικά αλλά και εργασιακά.

Τα προβλήματα του επαγγέλματος είναι πολλά, οι ίδιοι οι επαγγελματίες στο φωτορεπορτάζ τα έχουν θίξει πολλάκις μέσα από τα δύο συνδικαλιστικά σωματεία τους «Αγωνιστική Συσπείρωση Φωτορεπόρτερ» και «Επιτροπή Αγώνα Φωτορεπόρτερ».

Αποκορύφωμα της φετινής χρονιάς, η εκδικητική απόλυση εργαζόμενου από γνωστό φωτοειδησειογραφικό πρακτορείο. Το γεγονός είχε καταδικάσει τότε η Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδος, η Αγωνιστική Συσπείρωση Φωτορεπόρτερ και η ΕΣΗΕΑ, με το πρακτορείο να μένει σταθερό στην απόφασή του.

Ο λόγος απόλυσης υπήρξε το γεγονός ότι κομίσθηκε την επικοινωνία των αιτημάτων των εργαζομένων του πρακτορείου με την εργοδοσία με αποτέλεσμα να χάσει την δουλειά του. Ο συγκεκριμένος εργαζόμενος είχε ζητήσει να πληρώνονται τα έξοδα μετακίνησης και τα σέρβις των μηχανών των φωτογράφων από το πρακτορείο όταν αυτά χρησιμοποιούνται εν ώρα εργασίας. Μέχρι και σήμερα αυτά τα έξοδα τα πληρώνουν από την τσέπη τους, και συγκεκριμένα από τους πολύ μικρούς μισθούς που λαμβάνουν.

Πολύ συχνό φαινόμενο αποτελεί και η κλοπή φωτογραφιών από άλλα site ή από προσωπικές σελίδες φωτογράφων που αναδημοσιεύονται σε επίσημες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, αλλά και σε ενημερωτικές σελίδες σε Instagram και Facebook με τη νόμιμη απόδοση στον δημιουργό να απουσιάζει από παντού.

Στοχοποίηση και βία από την αστυνομία

Συχνό φαινόμενο επίσης αποτελεί η στοχοποίηση από αστυνομικούς της ΕΛ.ΑΣ κυρίως σε διαδηλώσεις και πορείες.

Τα πιο γνωστά περιστατικά βίας εις βάρος φωτορεπόρτερ είναι αυτά του 2011, με την μπουνιά στο πρόσωπο που είχε δεχθεί η Τατιάνα Μπόλαρη από διμοιρίτη των ΜΑΤ, ενώ κάλυπτε τα επεισόδια στο Σύνταγμα, αλλά και το σχεδόν φονικό χτύπημα στο κεφάλι του Μάριου Λώλου την ίδια περίοδο.

Η τελευταία έρευνα του 2022 για την ελευθερία του τύπου που κατατάσσει την Ελλάδα στην 108η θέση παγκοσμίως επισημαίνει τρία σημαντικά περιστατικά κατά φωτορεπόρτερ, εκ των οποίων η επίθεση που είχε δεχθεί ο Χρήστος Αβραμίδης στη Θεσσαλονίκη, αλλά και η σύλληψη και η εξαήμερη κράτηση Νορβηγού φωτογράφου στη Λέσβο με κατηγορίες εσχάτης προδοσίας επειδή φωτογράφησε στρατιωτικό πλοίο.

Ακόμα, πολύ πρόσφατο περιστατικό που αποκαλύπτεται στο παρακάτω βίντεο-ντοκουμέντο του perseus999, την Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2022, και ενώ είχε ολοκληρωθεί η πορεία αλληλεγγύης για τη 19χρονη που κατήγγειλε τον βιασμό της μέσα στο ΑΤ Ομονοίας, αστυνομικοί κατέγραφαν με κάμερα του δημοσιογράφους και φωτορεπόρτερ που βρίσκονταν στο σημείο αφού πριν τους χτύπησαν.

Στο βίντεο, η φωτορεπόρτερ Τατιάνα Μπόλαρη ακούγεται να αναφέρει:

«…μας χτυπήσατε όταν είχε τελειώσει η πορεία και ήμασταν μόνοι μας, οπότε είναι λογικό κάπως να σας βλέπουμε ειδικά όταν μας τραβάτε με κάμερα».

Περιστατικά βίας από την αστυνομία σε βάρος φωτορεπόρτερ και δημοσιογράφων αποτελούν καθημερινό φαινόμενο. Σπρωξίματα, τραμπουκισμοί, απειλές, μολότοφ, χημικά και ξύλο είναι μερικά από τα πράγματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν στον δρόμο και πολύ συχνά καλούνται να τα βάλουν και με τις δύο πλευρές για να φέρουν εις πέρας την δουλειά τους, αφού και διαδηλωτές πολλές φορές τους αντιμετωπίζουν εχθρικά.

Πνευματικά Δικαιώματα

Πονεμένο ζήτημα αφορούν τα πνευματικά δικαιώματα των φωτογραφιών που δημοσιεύονται στα ΜΜΕ και η χρήση τους στο διαδίκτυο. Επίσημες και ανεπίσημες σελίδες στα κοινωνικά δίκτυα, αλλά και ειδησεογραφικά site, αναδημοσιεύουν φωτογραφίες χωρίς καμία αναφορά στον δημιουργό και τις περισσότερες φορές χωρίς κειμενολεζάντα.

Η νομοθεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας στην Ελλάδα ακολουθεί τις διατάξεις τις Ε.Ε., όμως, η προσφυγή για έναν φωτογράφο στη δικαιοσύνη αποτελεί μια πολύ κοστοβόρα και χρονοβόρα διαδικασία για αυτό και, συχνά, δεν συμβαίνει.

Ο οργανισμός συλλογικής διαχείρισης και προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων φωτογράφων «ΦΟΙΒΟΣ», αναλαμβάνει για τα εγγεγραμμένα μέλη του να διεκδικήσει νομικά υποκλοπές φωτογραφιών και την αναπαραγωγή τους σε ΜΜΕ και σελίδες για την πνευματική και οικονομική τους ικανοποίηση όμως σπάνια έως ποτέ οι φωτορεπόρτερ θα διεκδικήσουν αυτά τα δικαιώματα, αφού, σύμφωνα με κείμενες διατάξεις και συμφωνίες, οι φωτογραφίες που δημοσιεύονται μέσω πρακτορείων ανήκουν σε αυτά και όχι στους δημιουργούς τους.

Εν αντιθέσει, στο εξωτερικό η παραποίηση κειμενολεζάντας, η χρήση φωτογραφιών για άλλα γεγονότα από αυτά που απεικονίζουν (εκτός φωτογραφιών αρχείου), και η μη αναφορά στον δημιουργό αποτελούν σοβαρά αδικήματα.

Τα σωματεία και οι ενώσεις εργαζομένων σε χώρες του εξωτερικού είναι αρκετά ισχυρές με αποτέλεσμα η βασική αναφορά στον δημιουργό, κάτω από τις εικόνες σε ηλεκτρονικά ΜΜΕ και σελίδες σε κοινωνικά δίκτυα να είναι απαραίτητη. Με άλλα λόγια, οι εκδότες δεν τολμούν να μην αναφέρουν τους φωτογράφους, εφόσον είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν σοβαρές νομικές κυρώσεις.

Μισθοί πείνας και ατελείωτα ωράρια

Οι συνθήκες εργασίας δεν είναι ιδανικές, για αυτό τον λόγο άλλωστε και το φωτορεπορτάζ αποτελεί μια πολύ απαιτητική και δύσκολη δουλειά.

Τον περασμένο Μάιο, ο Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας, σε δήλωση του στο TTP για τις συνθήκες εργασίας, είχε πει τα εξής: «Χαμηλοί μισθοί, εξοντωτικά ωράρια, κάθε μέρα είμαστε σε διαφορετική περιοχή, καμία μέριμνα αν πάθουμε κάτι, ούτε για το όχημά μας, ούτε για βενζίνη, δεν αναγνωρίζουν υπερωρίες, ψαρώνουν τους νέους σε μια λογική στρατού».

Τα ωράριά τους μπορεί να ξεπερνούν το οκτάωρο σε τακτική βάση. Για τους εργαζόμενους σε πρακτορεία, αλλά και τους ελεύθερους επαγγελματίες που εργάζονται με μπλοκάκι, δεν υπάρχει καμία μέριμνα για την ασφάλειά τους, την υγεία τους, αλλά και άλλα εργασιακά δικαιώματα, αφού πολλές φορές οι ανάγκες των εκάστοτε μέσων και πρακτορείων υπερβαίνουν τα φυσιολογικά πλαίσια εργασίας για τους περισσότερους, αν όχι όλους τους φωτορεπόρτερ, αλλά και δημοσιογράφους που έχουν μια ελαστική σχέση με τους εργοδότες.

Σε ανακοίνωσή τους, η Αγωνιστική Συσπείρωση Φωτορεπόρτερ είχε θίξει αυτά τα προβλήματα και μεταξύ άλλων τις διεκδικήσεις των εργαζομένων που είναι η υπογραφή συλλογική σύμβασης εργασίας με κάθε εργαζόμενο σε πρακτορείο, η αποζημίωση εξόδων βενζίνης για ανάγκες τις δουλειάς τους αλλά, αύξηση του ημερομισθίου και της τιμής πώλησης της φωτογραφίας, και η εγκαθίδρυση 3 οκτάωρων βαρδιών ώστε οι εργαζόμενοι να μην αναγκάζονται να εργάζονται όλη μέρα.

Οι φωτορεπόρτερ αποτελούν τα μάτια μας σε κάθε είδηση. Βρίσκονται εκεί για να περιγράψουν με εικόνες τα γεγονότα και με υπεράνθρωπες προσπάθειες να παραμείνουν ουδέτεροι σε έναν συνεχόμενα πολωμένο κλάδο, αυτό των ΜΜΕ. Είναι σημαντικό να αναθεωρηθούν, όχι μόνο οι συμβάσεις τους, αλλά και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες καλούνται καθημερινά να δουλεύουν, ζώντας την «τρομοκρατία» ότι αν τολμήσουν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους μπορεί να βρεθούν στον δρόμο.

Πηγή κεντρικής εικόνας: Iason Raissis

Δείτε ακόμα:

• Τηλεδίκες και κρεμάλες: Όταν το έγκλημα γίνεται αντικείμενο θεάματος
• Επιστολή της επιτροπής PEGA EU στην EUROPOL για τις παρακολουθήσεις
• Αναστολή από το Διοικητικό Εφετείο Χανίων στην Υπόθεση του Παλίγκρεμνου στον Πλακιά