Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος: Τριπλό «SOS» εκπέμπει ο πλανήτης - Ο δεκάλογος για αλλαγή

Η 5η Ιουνίου είναι Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος και, φέτος, η Γη εκπέμπει ένα επείγον τριπλό σήμα «SOS». Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που έχει δώσει στη δημοσιότητα ο ΟΗΕ, η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή κατάσταση έκτακτης ανάγκης που εξελίσσεται σε τρία μέτωπα.

Αυτά τα τρία μέτωπα είναι τα εξής:

• Το κλίμα θερμαίνεται πολύ γρήγορα χωρίς να αφήνει περιθώρια να προσαρμοστούν αποτελεσματικά οι άνθρωποι και η φύση.
• Η απώλεια της βιοποικιλότητας, σε συνδυασμό με άλλες πιέσεις έχουν οδηγήσει περίπου ένα εκατομμύριο είδη αντιμέτωπα με τον κίνδυνο της εξαφάνισης,
• ενώ η ρύπανση συνεχίζει να δηλητηριάζει τον αέρα, τη γη και το νερό μας.

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος: Το ιστορικό

Το 1972 θεωρείται το σημείο καμπής για την δημιουργία της διεθνούς περιβαλλοντικής πολιτικής. Από τις 5 έως τις 16 Ιουνίου του έτους αυτού πραγματοποιήθηκε στην Στοκχόλμη της Σουηδίας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ το πρώτο μεγάλο συνέδριο για περιβαλλοντικά θέματα.

Μέχρι τότε τα περιβαλλοντικά ζητήματα θεωρούνταν προβλήματα τοπικά ή περιφερειακά και εντοπίζονταν κυρίως στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, δηλαδή τις περιοχές του κόσμου με μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη. Άλλωστε το περιβάλλον δεν ήταν στις προτεραιότητες του ΟΗΕ, όταν ιδρύθηκε το 1945, αμέσως μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Διάσκεψη για το Ανθρώπινο Περιβάλλον ή Διάσκεψη της Στοκχόλμης, όπως έμεινε στην ιστορία, είχε ως στόχο να βρεθεί ένας κοινός τόπος από την διεθνή κοινότητα για την διατήρηση και την ενίσχυση του ανθρώπινου περιβάλλοντος.

Στα τέλη του 1972 και συγκεκριμένα στις 15 Δεκεμβρίου, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, εξέδωσε ψήφισμα [A/RES/2994(XXVII)] που όριζε την 5η Ιουνίου (πρώτη ημέρα των εργασιών της Διάσκεψης της Στοκχόλμης) ως Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος και παρότρυνε τις:

«Κυβερνήσεις και τους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών να αναλαμβάνουν κάθε χρόνο την ίδια ημέρα παγκόσμιες δραστηριότητες για τη διατήρηση και την ενίσχυση του περιβάλλοντος, με σκοπό την εμβάθυνση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και την επιδίωξη της αποφασιστικότητας, όπως αυτή εκφράστηκε στη Διάσκεψη της Στοκχόλμης»

Από τoν πρώτο εορτασμό το 1974, η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος βοήθησε το UNEP να ευαισθητοποιήσει την διεθνή κοινή γνώμη, να αναδείξει θέματα, όπως η εξάντληση της στιβάδας του όζοντος, οι τοξικές χημικές ουσίες, η απερήμωση και η υπερθέρμανση του πλανήτη και να εξελιχθεί σε μια παγκόσμια πλατφόρμα για την ανάληψη δράσης σε επείγοντα περιβαλλοντικά θέματα.

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος: Τα ανησυχητικά στοιχεία

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το κλίμα της Γης έχει ήδη θερμανθεί κατά περίπου 1°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Το αποτέλεσμα είναι οι εποχές να αλλάζουν, οι καταιγίδες να εντατικοποιούνται, ενώ πλημμύρες, ξηρασίες, καύσωνες και πυρκαγιές γίνονται όλο και πιο συχνά, αλλά και περισσότερο καταστροφικά φαινόμενα.

Η κλιματική κρίση επιτείνει τις πιέσεις στη φύση, ενώ τα είδη και τα οικοσυστήματα αγωνίζονται να προσαρμοστούν.

Κρίσιμα οικοσυστήματα όπως τροπικά δάση και υγρότοποι συνεχίζουν να χάνονται εξαιτίας της ανθρώπινης επεκτατικότητας, συμπεριλαμβανομένης και της αποψίλωσης των δασών, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για εντατική γεωργία.

Σύμφωνα πάντα με τα δεδομένα που έδωσε ο ΟΗΕ στη δημοσιότητα, στο πλαίσιο των φετινών δράσεων #onlyoneearth για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, η υλοτομία, η υπεραλίευση και το παράνομο εμπόριο άγριων ζώων αποδεκατίζουν πληθυσμούς σπάνιων φυτών και ζώων.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση, μεγάλο μέρος της οποίας προκαλείται από τη χρήση ορυκτών καυσίμων, προκαλεί περίπου 7 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως. Χημικά στοιχεία από τη γεωργία, τα ιζήματα από τη διάβρωση του εδάφους και τα πλαστικά απόβλητα που απορρίπτονται στη φύση ρυπαίνουν τόσο τα γλυκά όσο και τα θαλάσσια νερά.

Η επιστήμη δείχνει ότι αυτές οι αλληλένδετες κρίσεις είναι αποτέλεσμα της μη βιώσιμης χρήσης των πόρων του πλανήτη, αλλά και την παντελώς ανεύθυνη διαχείριση των απορριμμάτων μας. Ταυτόχρονα, η απαίτησή μας για τη χρήση πόρων υπερβαίνει την ικανότητα της Γης να τους παρέχει σε ποσοστό της τάξης του 75%.

Οι άνθρωποι επηρεάζουν σημαντικά σχεδόν τα τρία τέταρτα της γης χωρίς πάγο, αλλά και τα δύο τρίτα των ωκεανών. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να μειωθούν στο μισό στην επόμενη οκταετία, προκειμένου να διατηρηθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από τον 1,5 βαθμό Κελσίου.

Ενώ, σύμφωνα με τα νέα στοιχεία, τα νοικοκυριά του πλανήτη συνδέονται με τα δύο τρίτα των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Παράλληλα, σύμφωνα με τελευταία επιστημονική έκθεση του ΟΗΕ, ένας περισσότερο βιώσιμος τρόπος ζωής και συμπεριφοράς θα μπορούσαν να μας μειώσουν εκπομπές κατά 40-70% έως το 2050.

Ο δεκάλογος για την επιτάχυνση της εξυγίανσης του πλανήτη

Στο πλαίσιο του πρόσφατου Stockholm+50 Leadership Dialogue, 50 χρόνια μετά την ιστορική σύνοδο που έλαβε χώρα στη Σουηδική πρωτεύουσα, τότε που για πρώτη φορά ο κίνδυνος της κλιματικής αλλαγής και των απειλών του περιβάλλοντος μπήκαν δυναμικά στη διεθνή ατζέντα, επιβεβαιώθηκε η ανάγκη για άμεση δράση και ουσιαστικές αλλαγές. Καθώς βρισκόμαστε εν μέσω μίας κλιματικής και περιβαλλοντικής κρίσης η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με τις νέες πλανητικές προκλήσεις, τονίστηκε η ιδιαίτερη σημασία της τοπικής και εθνικής πραγματικότητας του κάθε κράτους, αλλά και η ανάγκη συνδυασμού κινήτρων και πολιτικών, χρηματοδότησης και ικανότητας υποστήριξης των μέτρων για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης.

Οι νέες προτάσεις που κατατέθηκαν συνοψίζονται στον εξής δεκάλογο:

1. Η τοποθέτηση της ανθρώπινης ευημερίας στο επίκεντρο ενός υγιούς πλανήτη της ευημερίας όλων
2. Η αναγνώριση, αλλά και η εφαρμογή του δικαιώματος σε ένα καθαρό, υγιές και βιώσιμο περιβάλλον
3. Η υιοθέτηση αλλαγών στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το τρέχον οικονομικό μας σύστημα, προκειμένου να συμβάλει σε έναν υγιή πλανήτη
4. Η ενίσχυση της εθνικής εφαρμογής των υφιστάμενων δεσμεύσεων για έναν υγιή πλανήτη
5. Η ευθυγράμμιση των δημοσίων και ιδιωτικών χρηματοοικονομικών ροών με το περιβάλλον, το κλίμα και τις δεσμεύσεις για βιώσιμη ανάπτυξη
6. Η επιτάχυνση των μετασχηματισμών σε όλους του κυρίαρχους τομείς, όπως τα τρόφιμα, η ενέργεια, το νερό, τα κτίρια, ο κατασκευαστικός κλάδος και η κινητικότητα
7. Η ανοικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης για ενισχυμένη συνεργασία και αλληλεγγύη
8. Η ενίσχυση και αναζωογόνηση ενός πολυμερούς συστήματος
9. Η αναγνώριση της ευθύνης μεταξύ των γενεών ως ακρογωνιαίος λίθος της ορθής χάραξης πολιτικής
10. Η προώθηση των αποτελεσμάτων της Stockholm+50, μέσω της ενίσχυσης και της αναζωογόνησης των συνεχιζόμενων διεθνών διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένου ενός παγκόσμιου πλαισίου για τη βιοποικιλότητα

Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο γενικός διευθυντής της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (IUCN) Δρ. Bruno Oberle:

«Οι κυβερνήσεις παγκοσμίως ξοδεύουν περίπου 1,5 τρισεκατομμύριο το χρόνο σε επιδοτήσεις για ορυκτά καύσιμα και τη γεωργία, για μεθόδους επιβλαβείς για τη φύση. Αντίθετα, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα κεφάλαια για να αναπτύξουμε νέες και καλύτερες τεχνολογίες, να επενδύσουμε στην οικοδόμηση μιας νέας, βιώσιμης γεωργίας, να επενδύσουμε σε λύσεις βασισμένες στη φύση για πολλά από τα προβλήματά μας. Έχουμε τα μέσα για να δημιουργήσουμε μια βιώσιμη οικονομία. Χρειαζόμαστε την πολιτική βούληση για να κάνουμε την αλλαγή»

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος: Το μήνυμα του Αντόνιο Γκουτέρες

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, για τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος προτάσσει σε μήνυμά του:

«Είναι ζωτικής σημασίας να διαφυλάξουμε την υγεία της ατμόσφαιράς της, τον πλούτο και την ποικιλομορφία της ζωής στη Γη, τα οικοσυστήματά της και τους πεπερασμένους πόρους της»

Σύμφωνα με τον Αντόνιο Γκουτέρες, ένα υγιές περιβάλλον είναι απαραίτητο για όλους τους ανθρώπους και όλους τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, καθώς παρέχει τρόφιμα, καθαρό νερό, φάρμακα, τη ρύθμιση του κλίματος και προστασία από ακραία καιρικά φαινόμενα. Εξίσου, αναδεικνύει τη σημασία της διαχείρισης τη φύσης με σύνεση και τη διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης στις υπηρεσίες της, ιδίως για τα πιο ευάλωτα άτομα και κοινότητες.

Σε ό,τι αφορά το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος, «Μόνο μία Γη», ο γενικός γραμματέας αναφέρει πως αυτός ο πλανήτης είναι το μόνο μας σπίτι.

We are asking too much of our planet to maintain our unsustainable ways of life.

Earth’s natural systems cannot keep up with our demands.

The only way forward is to work with nature, not against it.#WorldEnvironmentDay pic.twitter.com/on4z9ntE32

— António Guterres (@antonioguterres) June 5, 2022

Με πληροφορίες από ethnos.gr, sansimera.gr, ΑΠΕ-ΜΠΕ

Διάβασε επίσης:

• Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος: Έρευνα για τη ρύπανση του αέρα από τις δασικές πυρκαγιές
• Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος: Πέντε ταινίες που μιλάνε για το πώς ο άνθρωπος έχει επηρεάσει το περιβάλλον