Περί μόδας, προτύπων, στερεοτύπων και... «ιδανικών» σωματότυπων

Πριν από λίγες ημέρες μία νέα δήλωση που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, είδε το φως της δημοσιότητας. Συγκεκριμένα ο σχεδιαστής κοσμημάτων Περικλής Κονδυλάτος, σχολίασε τις υπέρβαρες γυναίκες και την αισθητική που υπάρχει στις ημέρες μας. Όπως ο ίδιος είπε χαρακτηριστικά:

«Οι Ελληνίδες θα έλεγες ότι είναι γυναίκες που έχουν ευρωπαϊκή αισθητική και ότι έχουν την αίσθηση του μέτρο, τώρα αυτό δεν το βλέπω πια αυτό έξω στον δρόμο. Βλέπω κορίτσια με παραπάνω κιλά να βγάζουν κοιλιές έξω. Δεν έχω πρόβλημα με τα παραπάνω κιλά, αλλά αυτό με το body shaming και όλα αυτά τα κινήματα, λίγο έχουμε χάσει το μέτρο. Δεν γίνεται ένας άνθρωπος που κάτι δεν του πηγαίνει, να επιδεικνύει τα λίπη».

Στη συνέχεια, πρόσθεσε: «Δεν γίνεται να βλέπουμε διαφημίσεις με υπέρβαρες γυναίκες να χορεύουν μπαλέτο ή διαφήμιση για σερβιέτες που να μας δείχνει ότι το πρότυπο είναι μία 100 κιλά που τα πετάει κι έξω. Πρέπει να βγει κάποιος με θάρρος και να τα πει, γιατί ζούμε την εποχή του politically correct που όλοι φοβόμαστε να μιλήσουμε».

Επίσης, δήλωσε: «Έχουμε χάσει το μέτρο και καλώ τον κόσμο που έχει τις ίδιες απόψεις με μένα περί μόδας, περί αισθητικής και πολιτισμού να μη φοβάται να βγει και να μιλήσει. Δεν θα μας αντιστρέψουν τα σωστά που ξέρουμε. Το σωστό είναι ένα, είναι το υγιές, αυτό που λένε οι γιατροί».

 

Κάνοντας μία γρήγορη αναζήτηση στη Google για τη φράση “μόδα στα κιλά” διαβάζουμε τίτλους όπως «Σικ ντύσιμο για παραπάνω κιλά», «Οκτώ ρούχα που «προσθέτουν» κιλά και πρέπει να τα αποφεύγετε», «Η νέα μόδα: Η δίαιτα των 2 ημερών!». Και άλλα παρεμφερή τσιτάτα τα οποία όλοι γνωρίζουμε πάνω-κάτω σε τι αναφέρονται.

Για να είμαι ξεκάθαρη θα το πω εξαρχής: το να επιθυμεί κάποιος να χάσει κιλά, ή να ντύνεται με κάποιον τρόπο ώστε να φαίνεται πιο λεπτ@ δεν είναι κάτι καταδικαστέο. Άλλωστε ποιος μπορεί να επέμβει στην ελευθερία και την αυτοδιάθεση του άλλου και πώς μπορεί να λάβει αυτή τη δικαιοδοσία;

Κι εδώ, έρχονται κάποιες λέξεις και φράσεις που με το μαγικό ραβδί τους ανατρέπουν τα δεδομένα εδώ και αιώνες, δημιουργούν συνειδησιακά συμπλέγματα και αποτελούν πρόβλημα για εκατομμύρια ανθρώπους. Ο λόγος για τη μόδα, τα στερεότυπα, το κοινώς αποδεκτό και τα πρότυπα. Ναι, αυτά που καθορίζουν τις ζωές μας. Αυτά που κανένας νόμος δεν θέσπισε κι όμως πολλές φορές είναι πιο ισχυρά από αυτούς.

Λίγο, αργότερα κατά τη βικτωριανή εποχή, η μόδα πρόσταζε πολύ λεπτή μέση και ασφυκτικούς κορσέδες που αν έτρωγες κάτι παραπάνω οριακά δεν μπορούσες να πάρεις αναπνοή.  Σύμφωνα με τους ιστορικούς ο κορσές μείωνε τη λειτουργία των πνευμόνων κατά 20% και μετακινούσε τα εσωτερικά όργανα είτε πάνω είτε κάτω από τη μέση. Το περίφημο “κορίτσι του Γκίμπσον” (από σχέδια του εικονογράφου Charles Gibson) αποτέλεσε το πρότυπο στα 1900.

Φτάνοντας στα 90s’ η μόδα, οι τάσεις και οι αντιλήψεις γύρω από τι θεωρείται όμορφο και θελκτικό περνάει διάφορες διακυμάνσεις. Από τα πυκνά φρύδια, πηγαίνουμε στα λεπτά, από το skinny πρότυπο στις καμπύλες και τις υπερβολικές πλαστικές επεμβάσεις και το ανάποδο.

Το πόσο καταστροφική μπορεί να αποβεί η μόδα, όσον αφορά τα πρότυπα ομορφιάς, συνειδητοποίησε η υφήλιος κατά τη διάρκεια των 90s’ και φυσικά στις αρχές των 00s’. Πολλές ήταν οι διάσημες που ήρθαν αντιμέτωπες με το “τέρας” της νευρικής ανορεξίας. Κάποιες από αυτές δεν τα κατάφεραν κι έτσι έφυγαν από τη ζωή υποφέροντας και άλλες είναι ακόμη εδώ για να περιγράψουν τον εφιάλτη και να επιστήσουν την προσοχή στα νέα κορίτσια.

Το 2022, μετά από χρόνια μάχης με την νευρική ανορεξία, η Μπρίτζετ Μάλκολμ έχει καταφέρει πλέον να ξεπεράσει τον κίνδυνο, κάνοντας πράγματα που δεν πίστευε ποτέ ότι ήταν δυνατά. Το 30χρονο πρώην μοντέλο της Victoria’s Secret μίλησε ανοιχτά τα τελευταία χρόνια για το body shaming που βίωσε στη βιομηχανία της μόδας και πώς αυτό οδήγησε σε σοβαρή διατροφική διαταραχή, από την οποία σιγά σιγά θεραπεύεται.

«Αυτή την εβδομάδα έκανα για πρώτη φορά βαράκια – κάτι που ποτέ δεν ονειρεύτηκα ότι θα μπορούσα να κάνω πριν πέντε χρόνια», έγραψε τότε στο Instagram. «Από τότε που μπήκα σε διαδικασία ανάρρωσης ήθελα να νιώσω δυνατή, αλλά χρειάζεται χρόνος για να αντιστραφούν τα χρόνια της κακοποίησης του εαυτού μου. Έπρεπε να δώσω στο σώμα μου το χρόνο να ισορροπήσει», ανέφερε.

 

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Bridget Malcolm (@bridgetmalcolm)

«Αυτή δεν ήταν ζωή δεν άξιζε να ζεις. Είμαι τόσο ευγνώμων που τα κατάφερα», είχε γράψει ακόμη και μοιράστηκε με τους followers της φωτογραφίες με την «πιο άρρωστη φάση της».

 

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Bridget Malcolm (@bridgetmalcolm)

Το πιο οξύμωρο όμως όσον αφορά τα πρότυπα ομορφιάς, είναι το ότι ξεκινάς να αλλάζεις -ή ακόμη και να καταστρέφεις- τον εαυτό σου για να αρέσεις στους άλλους και να γίνεις αποδεκτ@ από την κοινωνία καταλήγοντας στην κατακραυγή αυτής της “θηριωδίας” που ονομάζεται body shaming. Πόσες από τις πάσχουσες έγιναν αντικείμενο αρνητικού σχολιασμού, ο οποίος επιβάρυνε τη δυσχερή θέση που το ίδιο community τις έφερε και πόσες άλλες οι οποίες δεν έπασχαν από τη διαταραχή αλλά εκ φύσεως είχαν μία ροπή στο να έχουν λιγότερα κιλά, επικρίθηκαν και αναγκάστηκαν να λογοδοτήσουν σε μία ομήγυρη ανθρώπων που απλώς έκαναν το “κομμάτι” τους σχολιάζοντας στο διαδίκτυο για να περάσει η ώρα και να γεμίσει η -ενίοτε- μίζερη ζωής τους.

Πρόσφατο παράδειγμα η Αριάνα Γκράντε, η οποία θέλησε να απαντήσει στα κακεντρεχή σχόλια που δέχεται τον τελευταίο καιρό για το αδυνατισμένο σώμα της, καθώς πολλοί είναι εκείνοι που “ανησύχησαν” για την υγεία της. Κάποιοι αγενείς, σχολίασαν πως φαίνεται «κοκαλιάρα» και «ανορεξική».

 

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη r.e.m.beauty (@r.e.m.beauty)

Δημοσιεύοντας ένα βίντεο στο TikTok, η 29χρονη σταρ ανέφερε στην αρχή πως «δεν είναι κάτι που κάνω συχνά, απλώς θέλω να μιλήσω για τις ανησυχίες που έχετε για το σώμα μου».

«Νομίζω θα έπρεπε να είμαστε πιο ευγενικοί και να μη νιώθουμε τόσο βολικά να σχολιάζουμε τα σώματα των άλλων, ακόμα και αν κάποιος νομίζει πως λέει κάτι με καλή πρόθεση. Θα έπρεπε να σταματήσουμε να το κάνουμε αυτό. Υπάρχουν άλλοι τρόποι για να κάνεις ένα κομπλιμέντο ή να αδιαφορήσεις για κάτι που δε σου αρέσει. Πρέπει να κάνουμε ο ένας τον άλλο να νιώθει ασφαλής. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να δείχνεις όμορφος και υγιής», ανέφερε η Αριάνα Γκράντε.

«Για εμένα, το προηγούμενο σώμα που νομίζατε πως ήταν υγιές, ήταν η πιο ανθυγιεινή μορφή μου, έπαιρνα πολλά αντικαταθλιπτικά, έπινα αλκοόλ και έτρωγα χάλια. Ήμουν στο χειρότερο σημείο της ζωής μου και εσείς νομίζατε πως το σώμα μου ήταν υγιές. Το ξέρω ότι δε θα έπρεπε να το σχολιάζω αλλά η υγεία μπορεί να δείχνει διαφορετική από άνθρωπο σε άνθρωπο», συνέχισε η Ariana Grande.

Η τραγουδίστρια κατέληξε λέγοντας πως «ποτέ δεν ξέρετε τι περνά κάποιος. Να είστε ευγενικοί και με τους άλλους και με τους εαυτούς σας. Σας αγαπώ και είστε όμορφοι».

 

@arianagrande♡♬ original sound – arianagrande

Και φτάνουμε λοιπόν στο τώρα, όπως και στη μεγάλη συζήτηση η οποία έχει “ανοίξει” για άλλη μία φορά στα κανάλια για τα πρότυπα ομορφιάς, σχετίζοντάς τα μάλιστα με την υγεία. Αρχικά θεωρώ πως η δήλωση του Περικλή Κονδυλάτου, όπως και η προβολή της, εξυπηρετεί έναν κύριο σκοπό και αυτός δεν είναι άλλος από την απήχηση και την τηλεθέαση. Όμως η άποψη “τέτοιες αντιλήψεις δεν πρέπει να αναπαράγονται” είναι στην πραγματικότητα αρκετά επισφαλής. Σε μία κοινωνία όπου το bullying και ο εφιάλτης του body shaming συνεχίζουν να υπάρχουν, να ταλαιπωρούν και να εξουθενώνουν τον ψυχισμό πολλών ανθρώπων, είναι καλό εξαρχής να καταδικάζεται κάθε τέτοιου είδους δήλωση και παράλληλα να γίνεται ένα δημόσιο sharing εμπειριών που μπορεί να ενδυναμώσει όλους εκείνους που το έχουν άμεση ανάγκη.

Λίγα χρόνια πριν, τα πρότυπα ομορφιά ήταν εξαιρετικά κάθετα και απόλυτα, σε σημείο που όταν κάποιος έκανε ένα αρνητικό σχόλιο, για τα κιλά σου, το ύψος σου, τη μύτη σου, την αυξημένη τριχοφυΐα, ήσουν ο μόνος υπόλογος για όλα εκείνα τα οποία σε είχαν κάνει προηγουμένως να αισθανθείς. Κλεινόσουν στον εαυτό σου και την άλλη ημέρα που βρισκόσουν ξανά ανάμεσα σε κόσμο, ευχόσουν να μην προσέξει κανείς αυτή την “ατέλεια” που σε έκανε να μην φας, να μην κοιμηθείς, να κλάψεις, να νιώσεις λίγος ή ακόμη και ότι δεν είσαι άξιος να αγαπηθείς (!), για να μην αναβιώσει ο εφιάλτης.

Λίγα χρόνια μετά, αυτά τα συναισθήματα δυστυχώς δεν έχουν αλλάξει, αλλά ευτυχώς αυτές οι δηλώσεις προβάλλονται δημόσια και κατακρίνονται, σε αντίθεση με εκείνον τον τύπο στο σχολείο που όχι μόνο δεν λογοδοτούσε για όσα έλεγε, αλλά παράλληλα ακολουθούσε πολλές φορές η εξύψωσή του και το βραβείο “χιούμορ” γιατί όλα αυτά -κατά βάθος- ήταν αστεία. Σήμερα λοιπόν, που γνωρίζουμε ότι ο θύτης είναι ο μόνος υπαίτιος, έχουμε την υποχρέωση να καταδικάζουμε τις αντιλήψεις του (και όχι τον ίδιο) ξανά και ξανά.

Και ναι θεωρώ ότι αυτές οι συζητήσεις έχουν ως κύριο σκοπό την ακροαματικότητα και τον “ντόρο” που μπορεί να δημιουργηθεί γύρω από ένα άτομο που δεν έχει να προσφέρει κάτι άλλο στην κοινωνία, όπως και ότι κανένας από τους τηλεοπτικούς παρουσιαστές δεν είναι αρμόδιος να κάνει λόγο για την υγεία σαν είναι γιατρός ή αρμόδιος.

Η αλήθεια είναι όμως ότι θα προτιμούσα να ζω σε μία κοινωνία όπου να μην υπάρχουν πρότυπα. Κάπου που κανείς δεν θα έλεγε “η μόδα άλλαξε“. Σε μία εποχή όπου κανείς δεν θα ενδιαφερόταν για το αν τα ρούχα που φοράει η εκάστοτε κοπέλα είναι τα “πρέποντα” για τον σωματότυπό της. Σε έναν κόσμο που δε θα χρειαζόταν να ειπωθεί ότι “ευτυχώς που στη μόδα είναι πλέον οι καμπύλες” ή ότι “στη μόδα είναι το αθλέτικ σώμα“. Το πρότυπο που απουσιάζει λοιπόν, είναι αυτό της προσωπικής επιλογής, αυτό που δεν ακολουθεί κανένα στερεότυπο και δεν καθοδηγεί με τρόπο απολυταρχικό χιλιάδες ζωές που χάνονται μέσα στην προσπάθεια να χωρέσουν στις κάθε λογής επιταγές της κοινωνίας.

Διαβάστε ακόμη:

• Τα «καπρίτσια» της Lizzo και το τέρας μέσα μας
• Influencers, η αποκαθήλωση
• Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας: Μήπως τελικά είναι εντάξει να μην είσαι (πάντα) καλά;