Το στερεότυπο των….στερεοτύπων

Μεγάλη κουβέντα γίνεται για την ταινία «Barbie». Δεν ξέρω, δεν την έχω δει και δεν πρόκειται να τη δω, αλλά έχω διαβάσει αρκετά άρθρα για τα στερεότυπα της κούκλας αυτής, που περνάνε στα παιδιά κλπ. κλπ.

Η συζήτηση περί στερεοτύπων είναι μία που γίνεται στον δικό μου κόσμο, σε ένα μάθημα που κάνω. Έρχονται τα στερεότυπα στην κουβέντα, τα εξηγώ στους φοιτητές μου, τα συζητάμε κοκ. Μου λένε τις απόψεις τους, κουνάνε το κεφάλι συγκαταβατικά σε αυτά που τους λέω εγώ (και δεν τα θυμούνται μετά!) και προχωράμε.

Καθώς περνούν τα χρόνια όμως δεν μπορώ παρά να αναρωτιέμαι αν έχει γίνει πλέον στερεότυπο να μιλάμε για στερεότυπα. Μήπως μας έχει γίνει συνήθεια, μήπως μας έχει γίνει η εύκολη λύση να κατηγορούμε για τα κρυφά κολλήματα και κόμπλεξ και πόθους κάποιον άλλον, και όχι εμάς που τα αισθανόμαστε. Θα μου πείτε κάποιος πρέπει να μας τα δημιούργησε. Γιατί όμως;

Κατά καιρούς σκέφτομαι ότι τα πράγματα μερικές φορές είναι πολύ πιο περίπλοκα και δεν έχουν μόνο μια απλή απάντηση. Όπως για παράδειγμα, πώς γίνεται δύο παιδιά που μεγάλωσαν στην ίδια οικογένεια είναι τόσο διαφορετικά. Αντίστοιχα αυτό μπορεί να λεχθεί και για τα στερεότυπα. Όλοι στην ηλικία μου πχ. δε μεγάλωσαν με τις ίδιες κούκλες; Και τότε δεν υπήρχε και αυτή η «διαφοροποίηση» στους σωματότυπους, στα χρώματα κοκ. Όλες ίδιες. Γιατί δεν αποκτήσαμε όλοι τα ίδια κόμπλεξ; Γιατί μερικές επιλέξαμε κοντά μαλλιά αντί για μακριά και κατάξανθα; Γιατί κάποιες βάφονται και κάποιες άλλες δε βάφονται; Αν όλα ήταν χάρη στα στερεότυπα, δεν θα έπρεπε όλες λίγο πολύ να είμαστε κόπιες η μία της άλλης;

Μάλιστα, η δικιά μου η γενιά μεγάλωσε από ανθρώπους και με ανθρώπους πολύ πιο «κλεισμένους», καμία σχέση με τα δικά μας ερεθίσματα. Φυσικά, μας μεγάλωσαν με όσα έκριναν εκείνοι αλλά από εκεί και πέρα εμείς βγήκαμε πιο έξω, είδαμε, ακούσαμε, δοκιμάσαμε και τελικά επιλέξαμε.

Και εδώ δεν πρέπει να μπερδεύουμε κάτι το οποίο μας αρέσει με αυτό το οποίο κάνουμε ή αναγκαζόμαστε να κάνουμε. Πχ. και εμένα μου αρέσει να βλέπω «πελούσιες ινφλουένσερς» να κάνουν «ανμπόξινγκ» σε πανάκριβες τσάντες, παπούτσια και καλλυντικά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ούτε ότι θα τα πάρω ούτε ότι θεωρώ πως μου ταιριάζουν. Προφανώς και θα ήταν τέλεια να έχω λεφτά αλλά είμαι σε θέση να συνειδητοποιήσω ότι τα λεφτά δεν σε κάνουν ευτυχισμένο (κι άλλο στερεότυπο). Αν κάποιος το πιστεύει αυτό είναι απλά χαζός.

Μπορεί κάποια εποχή, σε πιο παλιά χρόνια, η πλύση εγκεφάλου με διάφορα στερεότυπα, με πολύ συγκεκριμένες εικόνες να είχε αποτέλεσμα. Έτσι ήταν οι κοινωνίες τότε. Μήπως όμως αυτό δε στέκει πλέον; Μήπως πρόκειται για απλές επιλογές που μας αρέσει να τις κάνουμε; Δεν κρίνω να είναι σωστές ή όχι, δεν μπαίνω σε αυτό το επικίνδυνο τρυπάκι. Αλλά δεν παύουν να είναι επιλογές και από τη στιγμή που δεν βλάπτουν κανέναν άλλον πέρα από αυτόν που τις κάνει, ίσως δεν μας πέφτει και λόγος.

Κάποιες γυναίκες λένε ότι ολοκληρώνονται μόνο όταν γίνουν μανάδες. Αυτό δεν είναι στερεότυπο; Ή δεν το κατακρίνουμε, δε μας χαλάει, επειδή είναι «θετικό»; Στην τελική, είναι θετικό; Κάποιες γυναίκες θέλουν ο άντρας να είναι προστάτης, αισθάνονται ασφαλείς. Αυτό δεν είναι στερεότυπο; Ή και πάλι δε μας χαλάει; Γιατί τα λέω όλα αυτά; Γιατί αν θέλουμε να το ψάξουμε, να το «λυσσάξουμε», όλα είναι στερεότυπα, όλα μπορούμε να τα ρίξουμε κάπου. Αλλά τα περισσότερα ίσως είναι απλά επιλογές, που δεν έχουν να κάνουν με επιβολή, με κοινωνικό «στιγματισμό» αν δεν τα ακολουθήσουμε.

Ίσως ήρθε η ώρα να βρούμε άλλες ορολογίες, άλλες λέξεις, που θα περιγράφουν καλύτερα τις καταστάσεις που βιώνουμε. Ίσως θα πρέπει να ορίσουμε διαφορετικά τις λέξεις που ήδη χρησιμοποιούμε σαν καραμέλες, με τόση ευκολία. Γιατί τελικά δεν είναι και υγιές να μην παίρνουμε καμία ευθύνη για τις επιλογές μας και όλες να τις κατηγορούμε στα στερεότυπα με τα οποία μάς μεγάλωσαν…

Διάβασε ακόμα:

• Η Mattel κυκλοφορεί την «Weird Barbie» που λατρέψαμε στην ταινία της Greta Gerwig
• Το «Barbenheimer» έχει κατακλύσει το διαδίκτυο
• Barbie της Greta Gerwig: Ταξιδεύοντας στην πραγματικότητα με βάρκα την ψευδαίσθηση