Barbie της Greta Gerwig: Ταξιδεύοντας στην πραγματικότητα με βάρκα την ψευδαίσθηση

Το βράδυ της Πέμπτης (20/7)  η πολυναμενόμενη ταινία της «Barbie» έκανε πρεμιέρα και από την αρχή έγινε σαφές ότι δεν πρόκειται για μία απλή ταινία. Η ταινία της Greta Gerwig βρίθει από μηνύματα και κοινωνικά σχόλια, τα οποία καμουφλάρονται από τον ροζ παραμυθένιο κόσμο της Barbie. Στη Barbieland, τον κόσμο της Barbie δηλαδή, η μία ευτυχισμένη ημέρα διαδέχεται την άλλη, όλα τα κορίτσια είναι Barbie, όλα τα αγόρια είναι Ken -εντάξει υπάρχει και ένας Allan-, οι γυναίκες κυβερνούν και όλα είναι στην πένα.

Βέβαια, δεν υπάρχουν και πολλά πράγματα που θα έπρεπε να μπουν σε τάξη, αφού στον κόσμο της Barbie δεν υπάρχουν κοινωνικές ανισότητες, φτώχεια, αρνητικά συναισθήματα και πατριαρχία – μία λέξη που ακούγεται πολύ συχνά στην ταινία. Άλλωστε, οι Barbie και οι Ken δεν έχουν καν γεννητικά όργανα, τα οποία θα μπορούσαν να οδηγήσουν πιθανώς σε σεξουαλική βία. Συνεπώς προβλήματα πουθενά και όλα τέλεια. Ή τουλάχιστον όλα είναι τέλεια μέχρι τη στιγμή που η Barbie της Margot Robbie παθαίνει μία υπαρξιακή κρίση και αρχίζει να σκέφτεται τον θάνατο. Τότε αναγκάζεται να ταξιδέψει στην πραγματικότητα και όλα πηγαίνουν λάθος.

Από τη Barbieland στον πραγματικό κόσμο: Ένα τσιγάρο δρόμος (μπορεί και όχι)

 

Ολόκληρη η ταινία δομείται ανάμεσα στο δίπoλο Barbieland – Πραγματικός Κόσμος. Στον ροζ κόσμο της Barbie υπάρχει μητριαρχία, όλοι είναι μονίμως χαρούμενοι, ενώ δεν υπάρχει κανένα είδους πρόβλημα- κοινωνικό ή προσωπικό. Φυσικά, όλα αυτά έρχονται σε πλήρη αντιδιαστολή με τον Πραγματικό Κόσμο, δηλαδή τον δικό μας, δηλαδή τα ξέρετε. Μια μέρα εντελώς ξαφνικά η Barbie αρχίζει να έχει σκέψεις για τον θάνατο και εμφανίζει κυτταρίτιδα. Ειδικά η κυτταρίτιδα την προβληματίζει πάρα πολύ και έτσι, προκειμένου να λύσει το πρόβλημά της «βάζει πλώρη» για τον κόσμο μας.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι η πρωταγωνίστρια Barbie είναι η στερεοτυπική Barbie με την αψεγάδιαστη ομορφιά και το λαμπερό χαμόγελο.  Οπότε, η επιλογή της κυτταρίτιδας ως το απόλυτο κίνητρο για να φύγει με μισή καρδιά από τη Barbieland «κλείνει» από μόνο του το μάτι σε όλους τους λόγους για τους οποίους έχει ασκηθεί δριμύτατη κριτική στη Barbie ως μία κούκλα που προωθεί υπερβολικά υψηλά beauty standards, στα οποία είναι σχεδόν απίθανο να ανταπεξέλθουν οι καθημερινές γυναίκες.

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη BARBIE (@barbiethemovie)

Η Barbie φεύγει πιστεύοντας πως όλοι τη λατρεύουν, καθώς όλες οι Barbie έχουν καταφέρει να αλλάξουν τον κόσμο και να τον κάνουν καλύτερο για τις γυναίκες. Φτάνοντας στον πραγματικό κόσμο μαζί με τον Ken καταλαβαίνει ότι αυτό δεν ισχύει. Βιώνει από πρώτο χέρι την παρενόχληση στον δρόμο (γνωστό και ως catcalling), την απέχθεια πολλών γυναικών στα πρότυπα που έθεσε και βλέπει με τα μάτια της την υποεκπροσώπηση των γυναικών σε ανώτερες θέσεις. Το τελευταίο μάλιστα την εκπλήσσει, αφού ήταν σίγουρη ότι θα δει πολλές γυναίκες σε θέσεις ισχύος, αλλά όπου κι αν πήγε δεν είδε… καμία!

Η Barbie συνειδητοποιεί πως η Barbieland είναι μία παραμυθένια φούσκα. Και όπως συμβαίνει συχνά όταν τρώμε το πρώτο «χαστούκι» που μας «προσγειώνει» στην πραγματική ζωή, έτσι και η Barbie θέλει να γυρίσει στη φούσκα της. Συνειδητοποιεί πως οι Barbie -όλες οι Barbie- δεν είναι πλέον ευπρόσδεκτες στον πραγματικό κόσμο και ότι μια κούκλα-γιατρός (ή δασκάλα ή αστροναύτης κλπ) δεν φέρνει την άνοιξη.

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη BARBIE (@barbiethemovie)

Διευρύνοντας λίγο το θέμα και κάνοντας έναν παραλληλισμό με το σήμερα θα λέγαμε ότι μία γυναίκα ή ένα άτομο με αναπηρία ή ένα queer άτομο ανάμεσα σε εκατομμύρια -συνήθως άνδρες, λευκούς, straight και αρτιμελείς- δεν φέρνει την άνοιξη. Χρειάζονται παραπάνω για να μιλάμε για εκπροσώπηση και όχι την εξαίρεση ενός θλιβερού κανόνα υποεκπροσώπησης. Έτσι λοιπόν μία Barbie σε καροτσάκι ή μία Barbie έγχρωμη είναι ένα βήμα, αλλά οι Barbie συνολικά παραμένουν στον κοινό νου ως η στερεοτυπική Barbie που πρέπει να είναι τέλεια, χαμογελαστή, αρτιμελής, λεπτή και αποστράπτουσα.

Στη Barbieland τίποτα από όλα τα άσχημα του πραγματικού κόσμου δεν ίσχυε. Αν και έχουν γραφτεί πολλά για τον συμβολισμό της, στα μάτια μου η Barbieland συμβόλιζε τον κόσμο στον οποίο ζουν όσοι λένε ότι έχουμε αγγίξει την ισότητα των δύο φύλων και ίσως θα έπρεπε να ηρεμήσουμε και λίγο. Η μετάβαση της Barbie στον πραγματικό κόσμο δείχνει την -αρκετά σκληρή- πραγματικότητα, στην οποία φαίνεται ότι υπάρχουν ακόμη πολλά βήματα που μπορούν και πρέπει να γίνουν για να μιλάμε για πραγματική ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα.

Ο Ken και η πατριαρχία

Η πατριαρχία είναι μία λέξη που ακούγεται πολύ συχνά στην ταινία. Ο Ken φτάνοντας στον Πραγματικό Κόσμο ανακαλύπτει την πατριαρχία και καταλαβαίνει πως αν και στον φανταστικό κόσμο της Barbie υπάρχει μητριαρχία, στην πραγματικότητα οι άντρες είναι αυτοί που κάνουν κουμάντο στον πραγματικό κόσμο. Έτσι, επιστρέφει στη Barbieland χωρίς τη Barbie και διαδίδει το μήνυμα της πατριαρχίας. Κάνει πλύση εγκεφάλου στους πάντες και όταν η Barbie επιστρέφει στον «κόσμο της» βρίσκει τα πάντα… αλλιώς!

Ο νέος Ken μοιάζει με έναν guru ματσίλας και τοξικού ανδρισμού, ο οποίος έχει αντικαταστήσει τον χαρούμενο και λίγο χαζό Ken. Ο νέος Ken μοιάζει αρκετά με πολλούς «guru» ανδρισμού που συχνά βλέπουμε στα social media να δίνουν συμβουλές και να λένε πόσο υπερβολικές είναι οι γυναίκες με όσα ζητάνε. Ο Ken μοιάζει με μία καρικατούρα προσωπικοτήτων που συχνά εντοπίζονται στο διαδίκτυο και με απολαυστικό χιούμορ δείχνει πόσο αστείοι φαίνονται στην πραγματικότητα.

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη BARBIE (@barbiethemovie)

Πώς ήταν όμως ο Ken, πριν μάθει για την πατριαρχία; Η απάντηση είναι ότι ο Ken παρουσιαζόταν όπως ακριβώς θα παρουσιαζόταν -αρκετές δεκατίες πριν θεωρητικά- μία bimbo σε μία ταινία. Ήταν ένας χαζούλης, χωρίς κάποιο σπουδαίο λόγο ύπαρξης στην ταινία, ο οποίος «κρεμόταν» από τη Barbie και τη σπουδαιότητά της στη Barbieland. Ήταν δηλαδή ένας πολύ όμορφος και συχνά χαζός άνδρας- ένας αρσενικός bimbo.

Το «κερασάκι» στην τούρτα όμως ήταν το γεγονός πως ο Ken μύησε τους άντρες της Barbieland στην πατριαρχία και κατάφερε να κάνει πλύση εγκεφάλου στις γυναίκες σε αυτήν, χωρίς να κατανοεί πλήρως την έννοια. Σε κάποιο σημείο ο ίδιος αποκάλυψε ότι πιστεύει πως η πατριαρχία σχετίζεται κατά κάποιο τρόπο με τα άλογα. Πολλές φορές η λέξη πατριαρχία χρησιμοποιείται στο δημόσιο -και όχι μόνο- διάλογο έντονα, αλλά στην ουσία δεν είναι κατανοητό το τι σημαίνει. Ο Ken ήταν ο τέλειος εκφραστής των ανθρώπων που θέλουν να ηγηθούν σε θέματα έμφυλης ισότητας ανεξαρτήτως φύλου, αλλά στην πραγματικότητα δεν ξέρουν ούτε τα βασικά, όπως για παράδειγμα το τι εστί πατριαρχία.

Μητριαρχία ή Πατριαρχία τελικά;

Το τέλος της ταινίας είναι αρκετά σημαντικό, αφού η ταινία δεν γέρνει ούτε στην μητριαρχία -και άρα την υποεκπροσώπηση των ανδρών-, ούτε στην πατριαρχία -και άρα στην υποεκροσώπηση των γυναικών-, με τη μητριαρχία να υπάρχει στον κόσμο της Barbie και την πατριαρχία στον πραγματικό κόσμο αντίστοιχα. Η «μαγική» λύση της ταινίας βρίσκεται στη μέση, όπου δηλαδή υπάρχη ισότιμη εκπροσώπηση και κανείς δεν βρίσκεται στο περιθώριο.

Πολλές φορές έχει ακουστεί πως ο φεμινισμός θέλει τις γυναίκες κυρίαρχες, κάτι που δεν ισχύει. Ο φεμινισμός προωθεί την πραγματική ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα και το τέλος της ταινίας αυτό γίνεται ξεκάθαρο. Το γεγονός πως η λύση έρχεται από το πιο «περίεργο» άτομο μάλιστα, δείχνει ότι πολλές περιθωριοποιύνται άτομα, που θα μπορούσαν να προσφέρουν τις πιο ισορροπημένες λύσεις.

Κάτι για το τέλος…

Η «Barbie» ήταν μία ταινία που αδιαμφισβήτητα άξιζε το hype της. Πρόκειται για μία πραγματικά ανάλαφρη ταινία, που δεν έμεινε στην επιφάνεια και προσέφερε πλούσιο υλικό για αναστοχασμό. Εξαρχής οι κεντρικοί ρόλοι της Barbie και του Ken δεν είχαν ως απώτερο σκοπό να μας κάνουν να ταυτιστούμε μαζί τους. Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται από την αρχή «τραβάει» μία γραμμή ανάμεσα στον θεατή και την -κυριολεκτικά κουκλίστικη- ζωή τους. Ωστόσο, η μεταφορά από την Barbieland στον Πραγματικό Κόσμο αναμφίβολα είναι αυτή που κάνει τους θεατές να ταυτίζονται με όσα συμβαίνουν στον Πραγματικό Κόσμο.

Ίσως στο σύνολό της η ταινία να ήταν αρκετά επιφορτισμένη με κοινωνικά μηνύματα. Ωστόσο, τα αστεία και το ανάλαφρο «περιτύλιγμά» της εξισορρόπησαν την κατάσταση κάνοντάς την μία καλή επιλογή. Συνεπώς, αν και ήταν αρκετά εύκολο να γίνει διδακτική και λίγο βαρετή, απέφυγε να πέσει στην παγίδα και μπράβο της που τα κατάφερε!

Διαβάστε ακόμη:

• Μάργκοτ Ρόμπι: Γιατί όλοι «αναζητούν» τα πόδια της στο διαδίκτυο;
• Barbie: Διθυραμβικές κριτικές για τη νέα ταινία – Τι γράφουν τα μεγάλα έντυπα του εξωτερικού
• Το «Barbenheimer» έχει κατακλύσει το διαδίκτυο