Παγκόσμια Ημέρα ελευθερίας του Τύπου: Ανησυχία εκφράζει ο ΟΗΕ - Η θέση της Ελλάδας στην παγκόσμια κατάταξη

Η Παγκόσμια Ημέρα ελευθερίας του Τύπου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 3 Μαΐου. Τη σημερινή ημέρα, διεθνείς οργανισμοί και δημοσιογραφικές ενώσεις εκφράζουν ιδιαίτερη ανησυχία για τον Τύπο και την ελευθερία του.

Πώς καθιερώθηκε η ημέρα αυτή;

Η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθεροτυπίας καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Ένωσης Εφημερίδων (ΠΕΕ) και από το 1993 γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 3 Μαΐου, σε ανάμνηση της Διακήρυξης του Βίντχουκ. Η Διακήρυξη αυτή αποτελεί μία έκκληση ελευθεροτυπίας που υπέγραψαν Αφρικανοί δημοσιογράφοι το 1991 για ελεύθερα, ανεξάρτητα και πλουραλιστικά ΜΜΕ.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθεροτυπίας μάς υπενθυμίζει τη σπουδαιότητα της προστασίας του θεμελιωδών δικαιωμάτων της ελευθερίας της έκφρασης και της ελευθερίας του Τύπου, όπως κατοχυρώνονται από το άρθρο 19 της Παγκόσμιας Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ, αλλά και από το Σύνταγμά μας. Χωρίς αυτά τα δύο θεμελιώδη δικαιώματα, η Δημοκρατία είναι κενή περιεχομένου.

Η θέση της Ελλάδας στην Ελευθερία του Τύπου – Τουλάχιστον 67 εργαζόμενοι στα ΜΜΕ σκοτώθηκαν το 2022

Σχετικά με την ελευθερία του Τύπου η μη κυβερνητική οργάνωση «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» παρουσίασε μία λίστα κατάταξης των χωρών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η χώρα μας βρίσκεται στην 107η θέση.

Σύμφωνα με τους «Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα», 55 δημοσιογράφοι και τέσσερις συνεργάτες μέσων ενημέρωσης σκοτώθηκαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους το 2022 σε όλον τον κόσμο.

Η Σενεγάλη και η Τυνησία συγκαταλέγονται στις χώρες που υπέστησαν τις μεγαλύτερες πτώσεις στην ετήσια κατάταξη ως προς την ελευθερία του Τύπου. Η Νορβηγία καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην κατάταξη, η Βόρεια Κορέα παραμένει στην τελευταία. Η Γαλλία ανέβηκε από την 26η στην 24η θέση. Μεγάλες πτώσεις καταγράφονται στο Περού 110η θέση, (-33 θέσεις), στη Σενεγάλη (104η, -31 θέσεις), στην Αϊτή (99η, -29) και στην Τυνησία (121η, -27).

Κατά την έκδοση για το 2023 της σχετικής κατάταξης για την ελευθερία του Τύπου παγκοσμίως, οι συνθήκες άσκησης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος χειροτέρεψαν σε 7 χώρες στις 10.

Το νέο στοιχείο της καταμέτρησης έχει να κάνει με το γεγονός πως οι τρεις τελευταίες χώρες στην κατάταξη βρίσκονται στην Ασία, με το Βιετνάμ (178ο) και την Κίνα (προτελευταία) πάνω από τη Βόρεια Κορέα. Ενθαρρυντικό στοιχείο είναι το ότι στις 52 από τις 180 χώρες, η κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή» ή «μάλλον καλή». Ο αριθμός αυτός είναι αυξημένος κατά 4 σε σχέση με το 2022, που μάλιστα είναι αρκετά υψηλότερος από το 2016.

Παγκόσμια Ημέρα ελευθερίας του Τύπου: Οι συνέπειες της παραπληροφόρησης

Η 21η έκδοση της παγκόσμιας κατάταξης για την ελευθερία του Τύπου επικεντρώνεται ιδιαίτερα στις συνέπειες της παραπληροφόρησης. Όπως αναφέρει η έκδοση, στα δύο τρίτα από τις 180 χώρες της κατάταξης, οι ειδικοί υπογραμμίζουν «την εμπλοκή πολιτικών παραγόντων» σε «εκστρατείες μαζικής παραπληροφόρησης ή προπαγάνδας».

Η μη κυβερνητική οργάνωση εκφράζει ιδιαίτερη ανησυχία για την εξάπλωση που παίρνει η παραπληροφόρηση σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης. Όπως για παράδειγμα τις ψευδείς εικόνες -βίντεο και φωτογραφίες- δημιουργημένες από τεχνητή νοημοσύνη.

A free press is essential for exposing threats such as human rights abuses, corruption, misinformation & much more.

If everything is all right in the news, then something is wrong with journalism.

Wednesday is #WorldPressFreedomDay. https://t.co/oWoAbfPj37 via @UNESCO pic.twitter.com/L15BkYAoeE

— United Nations (@UN) May 3, 2023

Στην παραπληροφόρηση αναφέρθηκε και η γενική διευθύντρια της UNESCO Οντρέ Αζουλέ τονίζοντας πως η ψηφιακή εποχή αλλάζει το τοπίο της ενημέρωσης και σε αυτό το πλαίσιο:

«Χρειαζόμαστε τους δημοσιογράφους περισσότερο από ποτέ»

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, υπερθεμάτισε υποστηρίζοντας πως:

«Η αλήθεια απειλείται από την παραπληροφόρηση και τη ρητορική μίσους, που επιδιώκουν να θολώσουν τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, μεταξύ επιστήμης και συνωμοσίας»

Παράλληλα, εξέφρασε ανησυχία για την αυξανόμενη συγκέντρωση της βιομηχανίας των μέσων ενημέρωσης στα χέρια λίγων, σε συνδυασμό με την χρεοκοπία πολλών ανεξάρτητων ειδησεογραφικών οργανισμών.

Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του που μεταδόθηκε την Τρίτη, 2 Μαΐου, κατά τη διάρκεια διάσκεψης που διοργάνωσε η UNESCO στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες τόνισε επίσης πως:

«Η ελευθερία του Τύπου είναι το θεμέλιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (…) Αλλά, σε κάθε γωνιά του κόσμου, η ελευθερία του Τύπου δέχεται επίθεση»

The climate crisis demands honesty.

We know what to do, when to do it, and why.

But for too long we have looked the other way.

We must act on science, facts and truth.

We must #ActNow. pic.twitter.com/sz3b3iN0h2

— António Guterres (@antonioguterres) May 2, 2023

Σ το πλαίσιο, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ επισημαίνει πως τουλάχιστον 67 εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης σκοτώθηκαν το 2022. Πρόκειται μια απίστευτη αύξηση 50% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο κ. Γκουντέρες συμπληρώνει:

«Σχεδόν τα τρία τέταρτα των γυναικών δημοσιογράφων έχουν υποστεί βία στο διαδίκτυο και μία στις τέσσερις έχει απειληθεί σωματικά. Πριν από δέκα χρόνια, τα Ηνωμένα Έθνη θέσπισαν ένα Σχέδιο Δράσης για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων για την προστασία των εργαζομένων στα μέσα ενημέρωσης και τον τερματισμό της ατιμωρησίας για εγκλήματα που διαπράττονται εναντίον τους»

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δεν πέρασε στο να κατονομάσει συγκεκριμένους δημοσιογράφους ή χώρες, όμως, ορισμένοι ομιλητές αναφέρθηκαν σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Για παράδειγμα η αναφορά στον Aμερικανό δημοσιογράφο της Wall Street Journal Έβαν Γκέρσκοβιτς, ο οποίος κρατείται στη Ρωσία ως ύποπτος για κατασκοπεία.

Η δημοσιογράφος και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών Μασίχ Αλινετζάντ, η οποία ζει πλέον μόνιμα στις ΗΠΑ, ανέφερε πως:

«Κατάγομαι από μια χώρα, το Ιράν, όπου το να είσαι δημοσιογράφος είναι έγκλημα. Mπορεί να σε στείλει στη φυλακή, να βασανιστείς, να σου στοιχίσει τη ζωή»

Attacks on journalists are attacks on freedom of expression.

More than ever, we need reliable sources of information & press freedom.

On Wednesday’s #WorldPressFreedomDay, learn more from @UNESCO about defending journalism & standing up for democracy. https://t.co/oWoAbfOLdz pic.twitter.com/n3xGZHPfWl

— United Nations (@UN) May 3, 2023

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

Διάβασε επίσης:

• «Μάστιγα» τα fake news στο TikTok – Τι δείχνει έρευνα για την παραπληροφόρηση στην πλατφόρμα
• Έρευνα: Ποιους “θεσμούς” εμπιστεύονται περισσότερο οι Έλληνες;