Εκλογές 2023: Επιλογές, κόμματα, τακτικές

Πλησιάζουν οι εθνικές εκλογές 2023. Είμαστε εδώ και καιρό σε μία παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, τα πολιτικά κόμματα έχουν ξεκινήσει τις προεκλογικές εκστρατείες τους, πολλοί έχουν αποφασίσει εδώ και καιρό τι θα ψηφίσουν, ενώ άλλοι έχουν αποφασίσει εδώ και καιρό ότι δεν θα ψηφίσουν. Κάποιοι θα ψηφίσουν κόμμα, άλλοι θα ψηφίσουν όνομα.

Κάποιοι θα ψηφίσουν για να επιβραβεύσουν, άλλοι για να τιμωρήσουν, άλλοι για να δώσουν μία ευκαιρία (ή μία δεύτερη ευκαιρία). Κάποιοι θα ψηφίσουν για να πολεμήσουν το «σύστημα», ενώ άλλοι το «αναγκαίο κακό» μπροστά στο «δίλημμα» που θεωρούν ότι τους τέθηκε.

Ποια είναι όμως τα κόμματα που κατεβαίνουν, ποια η πορεία τους και ποια η τακτική τους;

*Για μία σχετικά απλή και κατανοητή απάντηση χρησιμοποιείται ο άξονας Αριστεράς-Δεξιάς. Παρόλο που δεν αντικατοπτρίζει πλήρως την πολιτική πραγματικότητα και τις μεμονωμένες ταυτότητες των πολιτικών κομμάτων και προσώπων, αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του αναλυτή (και ένα επικίνδυνο όπλο στα χέρια του λαϊκιστή).*

Πρώτα από όλα το κυβερνόν κόμμα.

Η Νέα Δημοκρατία (ΝΔ) έπιασε σχεδόν 40% στις προηγούμενες εκλογές, πήρε την αυτοδυναμία με 158 έδρες, έναν χρόνο μετά έφτασε στις δημοσκοπήσεις το 50% και τώρα κινδυνεύει να μην βγει καν πρώτο κόμμα, παρόλο που η αυτοδυναμία – τουλάχιστον στις δεύτερες εκλογές –αποτελεί ένα αρκετά πιθανότερο σενάριο. Πώς φτάσαμε όμως ως εδώ;

Η ΝΔ είναι πλέον στην κυβέρνηση σχεδόν τέσσερα χρόνια. Σε αυτά τα τέσσερα χρόνια, πολλοί ψηφοφόροι ένιωσαν προδομένοι, άλλοι περήφανοι, άλλοι απογοητευμένοι και άλλοι έκπληκτοι για διαφορετικούς λόγους. Η ΝΔ ισχυροποιήθηκε στον χώρο του κέντρου και κέρδισε ψηφοφόρους αριστερά αυτού, αλλά κατά βάση έχασε δεξιά του.

Έχασε φιλελεύθερους που απογοητεύτηκαν με την επιδοματική πολιτική, κέρδισε όμως άλλους που εισέπραξαν με χαρά αυτά τα επιδόματα. Έχασε κάποιους από τις αυξήσεις των τιμών, κέρδισε όμως άλλους που σύγκριναν τον πληθωρισμό με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και παράλληλα είδαν και την αύξηση των επενδύσεων. Έχασε πατριώτες για την αδιαφορία στο ζήτημα του ονόματος του γειτονικού πρώην γιουγκοσλαβικού κράτους καθώς και εξαιτίας της στάσης σε διάφορα ζητήματα που αισθάνθηκαν ότι «η κυβέρνηση φοβάται την αριστερά» (κηδεία βασιλιά, διαγραφή Μπογδάνου, πανεπιστημιακή αστυνομία), αλλά «έσωσε» κάποιες απώλειες με τις επιτυχίες στην εξωτερική πολιτική (αμυντικές και εξοπλιστικές συμφωνίες). Έχασε κάποιους εξαιτίας τους δυστυχήματος στα Τέμπη, κέρδισε όμως με το δίλημμα «ή εμείς ή αυτοί (ΣΥΡΙΖΑ)».

Η ΝΔ είχε αποφασίσει (δεν ανακοινώθηκε επίσημα, αλλά ήταν κοινό μυστικό) εκλογές στις 9 Απριλίου. Τώρα έχει ανακοινωθεί από τον ίδιο τον πρωθυπουργό ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν στις 21 Μαΐου. Οπότε έρχονται εκλογές σε λιγότερο από δύο μήνες. Μέχρι τότε όμως, έχουμε πολλά ενδιαφέροντα ζητήματα και πολλές επικίνδυνες καταστάσεις να λυθούν μέχρι τότε.

Με λάθος διαχείριση, αν ο ΣΥΡΙΖΑ την εκμεταλλευτεί, η ΝΔ μπορεί να χάσει την πρωτιά, από την άλλη με σωστές κινήσεις και λάθη από πλευράς αντιπολίτευσης, η ΝΔ μπορεί να ξεπεράσει τα ποσοστά των προηγούμενων εκλογών. Έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας.

Πάμε στην αξιωματική αντιπολίτευση.

Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς aka ΣΥΡΙΖΑ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, με το εκλογικό του σώμα να είναι κατά βάση περιορισμένο αριστερά του κέντρου, είδε μετεκλογικά τα ποσοστά του να πέφτουν σύντομα και με τις εσωκομματικές εκλογές του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ ή ΚΙΝΑΛ ή Κίνημα Αλλαγής ή ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ ή ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής ή δεν ξέρω και εγώ πώς) να πλησιάζουν ενδεχομένως να επικράτησε φόβος για την απώλεια ακόμα και της δεύτερης θέσης. Από πλευρά τους βέβαια δήλωναν δυσπιστία στις δημοσκοπήσεις και σιγουριά για την εκλογική πρωτιά.

Πριν έναν χρόνο ο κίνδυνος ήταν μεγάλος, όμως ο ΣΥΡΙΖΑ έπαιξε έξυπνα το παιχνίδι της ενδεχόμενης συγκυβέρνησης, το ΠΑΣΟΚ από ότι φάνηκε εκ του αποτελέσματος έπραξε λάθος και ο ΣΥΡΙΖΑ ανέκαμψε και αύξησε εκ νέου την διαφορά.

Τους τελευταίους μήνες παρατηρείται μία τάση να «σοβαρευτεί» το κόμμα, να ακολουθήσει νέους πολιτικούς δρόμους – όσο αυτό είναι εφικτό χωρίς ριζικές διαγραφές και μεταγραφές – και παρατηρούνται έντονα ανοίγματα στον χώρο του κέντρου. Η ΝΔ ανοίγεται από το κέντρο προς τα αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ από την αριστερά προς το κέντρο και το ΠΑΣΟΚ κρατάει την κεντροαριστερά και λοξοκοιτάει και προς τις δύο κατευθύνσεις.

Οι τάσεις αυτές του ΣΥΡΙΖΑ οδήγησαν στην διαγραφή του Πολάκη, Τα γεγονότα που προωθήθηκαν ως αίτια, ήταν απλά η αφορμή. Άλλωστε, ο Πολάκης δεν άλλαξε τώρα ξαφνικά συμπεριφορά, εδώ και χρόνια αν μη τι άλλο είναι αρκετά σταθερός στην ρητορική του.

Το δυστύχημα στα Τέμπη όμως επηρέασε το πολιτικό σκηνικό. Στα μάτια του λαού φταίει κατά βάση είτε η κυβέρνηση, είτε οι κυβερνήσεις. Με λίγα λόγια το «σύστημα». Δεν είναι τόσο ότι το δυστύχημα αύξησε την αντισυστημικότητα, όσο το ότι αυξήθηκε ο βαθμός επιρροής της ως εκλογικό κριτήριο. Η αντισυστημικότητα αυτήν την περίοδο για πολλούς είναι ισχυρότερο κριτήριο από ιδεολογίες και θέσεις.

Από πλευράς του ο ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε την επιστροφή Πολάκη για να κερδηθούν αντισυστημικές ψήφοι, από πλευράς του ο Πολάκης, βλέποντας και την άνοδο του Βαρουφάκη, είδε πώς είναι πλέον δύσκολα τα δύο μονοπάτια που πριν ήταν ανοιχτά μπροστά του (να κατέβει είτε με τον Βαρουφάκη είτε με δικό του κόμμα απέναντί του).

Και η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ τις τελευταίες εβδομάδες εστιάζουν στα Τέμπη μεγάλο μέρος της πολιτικής τους. Η μεν ΝΔ θέλει να απαλλαγεί όσο μπορεί από τις ευθύνες, ο δε ΣΥΡΙΖΑ να τις ρίξει όσο μπορεί στην ΝΔ. Η ΝΔ θέλει να πείσει ότι παρέλαβε χάος, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ ότι παρέδωσε έναν εκσυγχρονισμένο σιδηρόδρομο.

Έπειτα το ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ είχε την ευκαιρία του να ανακάμψει, σχεδόν διπλασίασε τα ποσοστά του σε έναν χρόνο, αλλά η εμμονή του σε συγκεκριμένα ζητήματα (υποκλοπές και συνεργασία), η δυσκολία λήψης αποφασιστικών θέσεων, η απουσία του αρχηγού από την ελληνική πολιτική σκηνή και το σκάνδαλο Qatargate, οδήγησαν στο ξεφούσκωμα.

Μολαταύτα, το ΠΑΣΟΚ εξακολουθεί να είναι σε υψηλότερα (διψήφια) ποσοστά σε σχέση με τις εκλογές και θεωρεί ότι είναι σε θέση να διεκδικήσει κυβέρνηση συνεργασίας, κάτι που όμως προσωπικά θεωρώ πολύ δύσκολο, όχι τόσο στο να τα βρει στους όρους με το άλλο κόμμα, αλλά στο ότι ενέχει κίνδυνος εσωκομματικής διάσπασης. Πόσο πιθανό είναι για παράδειγμα να δεχτεί ο Παπανδρέου συνεργασία με την ΝΔ ή ο Λοβέρδος συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ;

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος (ΚΚΕ) δεν θέλει ιδιαίτερη ανάλυση. Το ΚΚΕ εδώ και δεκαετίες έχει σταθερή στρατηγική, σταθερό κοινό και σχετικά σταθερά ποσοστά.

Η Ελληνική Λύση έχει εδώ και χρόνια μία σταθερή ρητορική από την άλλη πλευρά του άξονα αριστεράς – δεξιάς. Οι περισσότεροι ψηφοφόροι της θα την ξαναψηφίσουν, είτε γιατί έκανε αυτά που περίμενε να κάνει είτε γιατί «δεν υπάρχει άλλη επιλογή». Θα χάσει βέβαια κάποιους ψηφοφόρους που δεν μπορούν τον όλο και πιο έντονο φιλορωσικό χαρακτήρα ή την θεωρούν αρκετά «ψεκασμένο» κόμμα. Θα κερδίσει όμως και κάποιες αντισυστημικές ψήφους, αρκετές για να καλυφθεί λογικά το κενό και με το παραπάνω.

Το Μέτωπο Ευρωπαϊκής Ρεαλιστικής Πολιτικής (ΜέΡΑ25) είναι το τελευταίο κόμμα που κατάφερε να μπει στην βουλή στις τελευταίες εκλογές. Ένα προοδευτικό, σύγχρονο, ευρωπαϊκό κόμμα, που κινείται μεταξύ κομμουνισμού και ριζοσπαστικής αριστεράς.

Ξεκίνησε με εννιά έδρες, πλέον έχει έξι. Οι παραιτήσεις και οι ισχυρισμοί για αυταρχικές, αντιδημοκρατικές και σεξιστικές συμπεριφορές εντός του κόμματος δεν σήκωσαν και πολύ αέρα, αλλά σε συνδυασμό με μία ελαφριά μετατόπιση προς την άκρα αριστερά που οδήγησε σε απώλειες στον αριστερό χώρο, οδήγησαν σε ποσοστά μικρότερα του 3%, που θα έθεταν το κόμμα εκτός βουλής.

Η αύξηση, όμως, των αντισυστημικών ψήφων σε συνδυασμό με την πρόσφατη επίθεση στον αρχηγό του κόμματος, οδήγησαν σε ανάκαμψη και σε τροχιά Βουλής.

Αφού φτάσαμε ως εδώ, ας ρίξουμε σε μία ματιά στα κόμματα που – προς το παρόν τουλάχιστον – είναι εκτός βουλής.

Η Χρυσή Αυγή κρίθηκε εγκληματική οργάνωση από την ελληνική δικαιοσύνη. Τελεία.

Μολαταύτα, κάποια στελέχη της που αποχώρησαν από αυτήν δημιούργησαν δύο νέα κόμματα. Ο Κασιδιάρης το Εθνικό Κόμμα – Έλληνες και ο Λαγός την Εθνική Λαϊκή Συνείδηση.

Το Εθνικό Κόμμα – Έλληνες έδειχνε να έχει μία ανοδική πορεία από την ίδρυσή του και πριν μερικούς μήνες φαινόταν να πλησιάζει το 3% και την είσοδο στην Βουλή. Ο πόλεμος που δέχτηκε από την κυβέρνηση – και όχι μόνο – και οι προσπάθειες να απαγορευτεί η κάθοδός του στις επερχόμενες εκλογές, στα μάτια πολλών ήταν πόλεμος από το σύστημα.

Έτσι, το κόμμα πήρε την τελευταία ώθηση που χρειαζόταν και αν τελικά μπορέσει να κατέβει, η είσοδος στην Βουλή είναι σχεδόν αναπόφευκτη.

Αυτό συμβαίνει διότι αν και το κόμμα κρατάει σταθερά πολλά από τα βασικά πιστεύω και τις βασικές ιδέες της Χρυσής Αυγής, έχει αποκρύψει το νεοναζιστικό στοιχείο και δείχνει ένα σχετικά πιο σοβαρό πρόσωπο, πείθοντας έτσι ακόμα και ψηφοφόρους που δεν υποστήριξαν ή ψήφισαν ουδέποτε Χρυσή Αυγή.

Κατά βάση, οι «νέοι» ψηφοφόροι είναι είτε αντισυστημικοί οποιασδήποτε ιδεολογίας, είτε του δεξιού και του ακροδεξιού χώρου που απλώς βλέπουν το κόμμα ως την μοναδική εναλλακτική της Ελληνικής Λύσης με δυναμική εισόδου.

Η Εθνική Λαϊκή Συνείδηση (ΕΛΑΣΥΝ) δεν πλησίασε ποτέ την δυναμική του Εθνικού Κόμματος – Έλληνες, και δεν φαίνεται να το καταφέρνει. Άλλο ένα κόμμα προερχόμενο από την Χρυσή Αυγή, άλλο ένα κόμμα που δίνει τον αγώνα του μέσα από την φυλακή. Παρόμοιες συνθήκες, παρόμοια ιδεολογία, μικρότερο μέγεθος.

Το όγδοο κόμμα σε πολλές δημοσκοπήσεις (μετά από τα έξι εντός Βουλής και το Εθνικό Κόμμα – Έλληνες) είναι η Εθνική Δημιουργία.

Η Εθνική Δημιουργία είναι ένας συνασπισμός δύο κομμάτων, της Δημιουργίας Ξανά και της Νέας Δεξιάς.

Η Δημιουργία Ξανά είχε προοπτική εισόδου στην Βουλή πριν περίπου μία δεκαετία (στις εκλογές του 2012) ως ένα νέο, πολιτικά άφθαρτο φιλελεύθερο κόμμα. Πλέον, μετά από πολλές συνεργασίες, σε αυτές τις εκλογές συνεργάζεται με την Νέα Δεξία.

Ο αρχηγός του κόμματος και του συνασπισμού, Τζήμερος, είναι περιφερειακός σύμβουλος Αττικής και σύμφωνα με τον ίδιο η φετινή προσπάθεια εισόδου στην Βουλή θα είναι και η τελευταία.

Βασικές αρχές του κόμματος είναι ο πατριωτισμός και ο φιλελευθερισμός, έχοντας έναν ευρύ χαρακτήρα μεταξύ κέντρου και δεξιάς, ο οποίος έχει υποστεί μία μετατόπιση προς τα δεξιά προκειμένου να υπάρξει προσαρμογή στις νέες συνθήκες συνεργασίας, χωρίς όμως να μεταβάλλονται οι φιλελεύθερες πεποιθήσεις στον οικονομικό τομέα.

Από την άλλη, η Νέα Δεξιά, η οποία ακολούθησε αντίθετη μετατόπιση στον άξονα αριστεράς – δεξιάς, ιδρύθηκε από τον Κρανιδιώτη, πρώην στέλεχος της ΝΔ.

Όντας αρχικά ένα δεξιό ανεξάρτητο κόμμα με ακροδεξιές τάσεις, η Νέα Δεξιά ήταν κοντά σε συνεργασία με την Ελληνική Λύση εν όψει των προηγούμενων εκλογών. Οι διαπραγματεύσεις ναυάγησαν και οι αρχηγοί των δύο κομμάτων αλληλοκατηγορήθηκαν ως λαγοί του Μητσοτάκη.

Έπειτα, προκειμένου να επιτευχθεί συνεργασία με την Δημιουργία Ξανά, ενδυναμώθηκε ο δεξιός χαρακτήρας έναντι του ακροδεξιού – από τον οποίο παρέμειναν κάποιες περιορισμένες απόψεις, καθώς και η εν μέρει μη πολιτικώς ορθή συμπεριφορά που διακατέχει τα άκρα – ενώ παράλληλα ασπάστηκε τις αξίες του φιλελευθερισμού.

Ένα άλλο κόμμα που προσχώρησε αργότερα στον συνασπισμό της Εθνικής Δημιουργίας, η Εθνική Συμφωνία με αρχηγό τον Μπογδάνο, αποχώρησε ήδη.

Ο Μπογδάνος εκλέχτηκε στις τελευταίες εκλογές βουλευτής με την ΝΔ, παρά τις όποιες εσωκομματικές αντιρρήσεις κι αν υπήρχαν. Πριν περίπου ενάμιση χρόνο διεγράφη από το κόμμα με αφορμή παράθεσης αντικομμουνιστικής δήλωσης του Γρίβα κατά την συζήτηση για την ελληνογαλλική συμφωνία.

Μετά από αρκετούς μήνες ανακοίνωσε την ίδρυση του κόμματος και την ένταξή του στον συνασπισμό της Εθνικής Δημιουργίας, με την οποία συμφωνεί σε βασικά σημεία, όπως στον φιλελευθερισμό, στον συντηρητισμό και την αυστηρή μεταναστευτική πολιτική.

Η συνεργασία δεν κράτησε για πολύ και έληξε μετά την ανακοίνωση της Λατινοπούλου ως αντιπρόεδρο της Εθνικής Συμφωνίας. Ο Τζήμερος ισχυρίστηκε ότι είχαν συμφωνήσει να μην χρησιμοποιούν τα κόμματά τους, αλλά οι μεταγραφές να γίνονται απευθείας στον συνασπισμό κατηγορώντας τον Μπογδάνο για αντιδεολογική και αλαζονική συμπεριφορά, καθώς ακολουθεί προσωπική στρατηγική. Ο Μπογδάνος από την άλλη κατηγόρησε τους Τζήμερο-Κρανιδιώτη ότι λειτουργούν ως δεκανίκια και ηχεία του Μαξίμου (σ.σ. ΝΔ).

Έπειτα, η Εθνική Συμφωνία μετονομάστηκε σε Πατριωτική Δύναμη Αλλαγής (ΠΑΤΡΙΔΑ).

Μολαταύτα, ούτε η συνεργασία με τη Λατινοπούλου ευδοκίμησε, καθώς η πρώην πολιτεύτρια της ΝΔ αποχώρησε μετά την ανακοίνωση της συνεργασίας της ΠΑΤΡΙΔΑ με το κόμμα Πατριωτική Ένωση του Εμφιετζόγλου, ένα άλλο νεοιδρυθέν κόμμα που δίνει έμφαση στην εξωτερική πολιτική, στην Παιδεία και στην Ορθοδοξία.

Η συνεργασία σύμφωνα με τον Μπογδάνο ανακοινώθηκε μετά από την έγκριση του αρμόδιου συμβουλίου με ψήφους 9-1 (το 1 της Λατινοπούλου), με την Λατινοπούλου να τον χαρακτηρίζει προδότη και να ισχυρίζεται ότι η ψήφιση πρόκειται για ένα κακοστημένο σόου με μερικούς φίλους του.

Έτσι, η Λατινοπούλου αποφάσισε να κάνει κι αυτή το δικό της κόμμα, στο οποίο έδωσε το όνομα ΠΑΤΡΙΔΑ – Αφροδίτη Λατινοπούλου, με τον Μπογδάνο να δηλώνει προσφυγή στα δικαστήρια για κλοπή ονόματος.

Ένα άλλο κόμμα που τοποθετείται στον πατριωτικό χώρο είναι το Δημοκρατικό Πατριωτικό Κίνημα – Νίκη του Δημήτρη Νάτσιου. Σκοπός του κόμματος είναι η ένωση όλων των πατριωτών ορθόδοξων Ελλήνων, με στόχους μεταξύ άλλων την κατάργηση των κομμάτων και την ανασυγκρότηση της Παιδείας προς όφελος των ορθόδοξων Ελλήνων.

Από την άλλη πλευρά, ένα κόμμα που είχε κατέβει στις προηγούμενες εκλογές και εμφανίζεται που και που σε καμία δημοσκόπηση, είναι η Πλεύση Ελευθερίας, με αρχηγό την πρώην βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Κωνσταντοπούλου. Το κόμμα αυτό – όντας σε μεγάλο βαθμό ένα «αντιΣΥΡΙΖΑ» μέτωπο – περιέχει ένα μίγμα πατριωτικών και αριστεροκοινωνικών θέσεων. Προτεραιότητες του κόμματος είναι η επιβολή κοινωνικής και νομικής δικαιοσύνης, η διαγραφή του χρέους, ο δικαιωματισμός και οι διεκδικήσεις αγαλμάτων και αποζημιώσεων από τις ξένες δυνάμεις.

Τέλος, υπάρχει πληθώρα κομμάτων κομμουνιστικών πεποιθήσεων που μένουν διαχρονικά εκτός βουλής κατά βάση με ποσοστά μικρότερα του 1% (με δημοφιλέστερη την ΑΝΤΑΡΣΥΑ), το κόμμα Ελλήνων Συνέλευσις (ΕΣΥ) του Σώρρα (που είναι καταδικασμένος σε πολυετή φυλάκιση λόγω διασποράς ψευδών ειδήσεων κατ’ εξακολούθηση και για απόπειρα απάτης εις βάρος του Ελληνικού Δημοσίου), το κόμμα Ελεύθεροι Άνθρωποι που είχε ιδρύσει ο Τράγκας και το νεοσύστατο σε ελληνικό έδαφος κόμμα «Βολτ», μέλος του κινήματος Volt Europa, το οποίο στοχεύει, όπως ευαγγελίζεται, σε μια «ευρωπαϊκή ομοσπονδία δημοκρατική, ισότιμη και δίκαιη για όλους τους πολίτες της».

Δείτε ακόμα:

• Εκλογές 2023: 19 ερωτήσεις και απαντήσεις για όσους ψηφίζουν πρώτη φορά
• Εκλογές 2023: Τι είναι η απλή αναλογική – Πώς υπολογίζονται οι έδρες
• Εκλογές 2023: Πώς ψηφίζουν οι Έλληνες του εξωτερικού
• Εκλογές 2023: Τι ισχύει για την υποχρεωτικότητα της ψήφου – Ποιες είναι οι ποινές για όσους απέχουν
• Εκλογές 2023: Οι υποψήφιοι πρωθυπουργοί της υπηρεσιακής κυβέρνησης και οι αρμοδιότητές τους