Τάκης Βαρβιτσιώτης: Έξι ποιήματα με αφορμή τα 12 χρόνια από το θάνατό του

Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης υπήρξε ένας από τους πιο δημοφιλείς και πολυμεταφρασμένους Έλληνες ποιητές της γενιάς του. Γεννήθηκε το 1916 στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε Νομική στο ΑΠΘ. Αν και άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου, αφιέρωσε ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής του στην ποίηση καταφέρνοντας να ξεχωρίσει. Έτσι, υπήρξε ένας από τους πιο εξέχοντες ποιητές της μεταπολεμικής περιόδου.

Στα γράμματα εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1936 στο περιοδικό «Μακεδονικές Ημέρες», αλλά η πρώτη του ποιητική συλλογή άργησε να δει το «φως» της δημοσιότητας. Συγκεκριμένα, η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Φύλλα ύπνου» κυκλοφόρησε το 1949. Όσον αφορά τους νεότερους ομοτέχνους του, ο Τάκης Βαρβιτσιώτης αποτελούσε σημείο αναφοράς. Υπήρξε ο τελευταίος επιζών ποιητής της παλιάς λογοτεχνικής παράδοσης της Θεσσαλονίκης και της λογοτεχνικής συντροφιάς του φαρμακείου του Ν.Γ. Πεντζίκη, συνεργάτης των θρυλικών περιοδικών «Μακεδονικές Ημέρες», «Κοχλίας» και «Μορφές».

Εκτός από ποιητής ο Τάκης Βαρβιτσιώτης ήταν και δοκιμιογράφος, ενώ άφησε σπουδαία παρακαταθήκη και στξ μετάφραση. Ο ίδιος φεύγοντας από τη ζωή άφησε πίσω του πολλές μεταφράσεις, κυρίως Γάλλων, Ισπανών και Λατινοαμερικανών ποιητών, μεταξύ των οποίων οι Μποντλέρ, Λόρκα, Απολλιναίρ, Μαλαρμέ, Νερούδα και Ελυάρ.

Αποτέλεσε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και υπήρξε από τους πιο πολυ-βραβευμένους ποιητές. Είχε τιμηθεί με το Βραβείο της Ομάδας των Δώδεκα, το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το Βραβείο Ποίησης της Ακαδημίας Αθηνών, το Βραβείο Ουράνη, το Βραβείο Ποίησης του Δήμου Θεσσαλονίκης, το Βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Χριστιανικών Γραμμάτων, το Χρυσό Μετάλλιο των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, καθώς και με άλλες πολλές διακρίσεις. Ήταν μέλος της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών και επισκέφθηκε ως επίσημος προσκεκλημένος τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου διάβασε ποιήματά του και έδωσε διαλέξεις σε διάφορα πανεπιστήμια.

Έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα 1 Φεβρουαρίου 2011 στη γενέτειρά του σε ηλικία 95 ετών. Έτσι, με αφορμή τη συμπλήρωση των 12 χρόνων από το θάνατό του, ακολουθούν μερικά ποιήματα του, μέσω των οποίων μπορούμε να «συστηθούμε» μαζί του.

Η φωτεινή σιωπή

Η φωτεινή σιωπή
Σταλάζει
Από τα χείλη της πρωίας

Ένα γέλιο κατρακυλά
Μικρό χαλίκι

Λουλούδια
Και πάλι λουλούδια

Σα κάθε λουλούδι
Ένα βιολί

Κρατούμε στη χέρια μας
Την καρδιά των κοριτσιών

Ωραίο κουτί

Του ήλιου θύμηση
Θρεμμένη
Με των πουλιών τα κρύσταλλα

Και με το πάθος των εποχών

Ένα σπιρούνι
Στην πλαγιά του ανέμου

Κάποια μέρα

Κάποια μέρα
Θα βαδίσεις πάνω στα ίχνη μου
Να με συναντήσεις
Γυμνή
Όπως την πρώτη μέρα της δημιουργίας
Με το αίμα όλων των νεκρών
Και με το αίμα όλων των ζωντανών
Πάνω στα χείλη σου
Παγωμένο

Κι όταν σημάνει η ώρα
Θα είσαι όμορφη πολύ
Όμως μικρή
Τόσο μικρή
Σαν μια νιφάδα χιονιού
Ή τόσο απέραντη
Σαν τον ωκεανό
Στιλπνή
Και θα προφέρεις μόνο τ’ όνομά μου
Και θ’ απομένεις έξω από το χρόνο
Αγάπη μου παντοτινή

Όσο υπάρχουν ποιητές

Όσο υπάρχουν ποιητές
Τα πουλιά θα πετούν
Και τα δέντρα θ’ ανθίζουν
Δε θα μπορούν ανίερα χέρια
Να σταματήσουν την άνοιξη
Να εξαφανίσουν τα πράσινα σημάδια
Αυτούς που πιστεύουν ακόμα
Πως είναι τ’ όνειρο δυνατό.

Άκουσε τη σιωπή

Άκουσε τώρα τη σιωπή
Την πιο μεγάλη σιωπή
Που στη σχισμή της παγωμένης στέρνας
Παρεισφρέει
Που ανοίγει την πύλη
Της αβύσσου
Το πέπλο αναμερίζοντας της αυταπάτης
Και πρόσεξε πιο πίσω σου
Το άρμα το περιφλεγές
Που καταπίνοντας θρυμματίζεται
Το άλογο το φτερωτό
Που έρχεται να σε πάρει

Αίγλη απροσμέτρητη

“Ὃθι τροπαὶ ἠελίοιο”

ΟΜΗΡΟΥ, Ὀδύσσεια

Αίγλη απροσμέτρητη
Δυσμική
Ω ύστατο ρήγμα
Όπου το φως ετοιμοθάνατο
Εξαντλεί
Όλο το λαμπερό του σμάλτο

Ψημένη γη
Εκεί κάτω
Στην εσχατιά του ορίζοντα
Μεταλλαγμένη σε υδρία
Που όμως αρνείται
Τη σποδό των εποχών
Κι εγκωμιάζει
Το αναλλοίωτο γαλάζιο

Ακατανίκητη αστραπή
Στην έμβαση της νύχτας
Που το σέλας της απεργάζεται
Αμετάπειστο
Την αθανασία

Τα σύννεφα κρεμνούν τις εικόνες τους

[…]
Τα σύννεφα κρεμνούν τις εικόνες τους

Θρυμμάτισε το δοξάρι της η χαραυγή
Ο ουρανός έχει χιονίσει τα πρώτα του βλέφαρα

Θρηνήστε τον Άδωνη

Τα πράσινα κλωνάρια του κορμιού Του
Τη γαλάζια φλέβα της υπομονής Του
Τον καρφωμένο ήλιο του στήθους Του
Τα μαργαριτάρια των ματιών Του
Τη λαμπερή ομίχλη της φωνής Του
Τον ματωμένο ίσκιο της νυφικής κλίνης των μαλλιών Του

Φυλάξτε τα διασκορπισμένα μέλη Του
Μέσα στα πιο λευκά σεντόνια
Για να ’ρχεται κάθε άνοιξη να τ’ ανταμώνει

Κι ας απλωθούν τα δάκρυα

Να γίνουν πέπλα γιασεμιών
Και να ντυθούν τα χρώματα τ’ ουράνιου τόξου
Κι ας ανεβούν την κλίμακα των αρωμάτων

Διαβάστε ακόμη:

• Νίκος Καββαδίας: Το γυναικείο φύλο μέσα από τα μάτια του «ιδανικού κι ανάξιου εραστή»
• Δέκα ποιήματα για να αγαπήσεις την ποίηση