«Doctor Strange in the Multiverse of Madness»: Όταν τα «γρανάζια της μηχανής» ενός franchise αρχίζουν να φαίνονται

Κανένας δεν περίμενε από το «Doctor Strange in the Multiverse of Madness», την 28η ταινία του MCU, να είναι η ταινία που θα αλλάξει τα blockbuster και θα είναι το νέο οσκαρικό φαβορί. Όταν, όμως, είσαι το μεγαλύτερο franchise αυτή τη στιγμή στον κόσμο, έχεις δύο ταινίες που συζητήθηκαν έντονα για υποψηφιότητες στα μεγάλα βραβεία του Σινεμά («Spider-Man: No Way Home» & «Avengers: Endgame»), μία ταινία που κατάφερε να βρεθεί υποψήφια στην κατηγορία Καλύτερης Ταινίας («Black Panther») και να αποσπάσει αρκετά τεχνικά βραβεία Όσκαρ, και όταν επαναφέρεις μετά από χρόνια αποχής από την σκηνοθετική δράση τον Sam Raimi, έναν από τους πιο επιδραστικούς σκηνοθέτες στις ταινίες τρόμου, δημιουργείς προσδοκίες.

Μετά το «Avengers: Endgame», την ταινία που ολοκλήρωσε την τρίτη φάση του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel και το τέλος του «Infinity Saga» όπως το ονόμασε ο υπερπαραγωγός Kevin Feige, ήταν λογικό το franchise της Disney να βρίσκεται σε μία περίοδο αναζήτησης των νέων πατημάτων του, αλλά και μία προσπάθεια να παραμείνει φρέσκο. Ο Feige θεώρησε ότι ο τρόπος αυτός θα ήταν μέσα από μία συνεχόμενη παραγωγή σειρών και ταινιών, καθώς από το 2021 μέχρι και σήμερα είδαμε 6 σειρές μέσα από το Disney+ και 5 ταινίες στους Κινηματογράφους.

Η συνεχόμενη παρουσία του MCU και των ιστοριών του, ίσως, να είναι και αυτή που οδήγησε στο να επαναξιολογήσουμε το franchise και να υπάρχει μία γενικότερη “κούραση” από τους υπερήρωες και, συγκεκριμένα, από αυτά που βλέπουμε από τη Marvel στις ταινίες και τις σειρές της. Και, ίσως, να μην ευθύνεται το ίδιο το «Doctor Strange in the Multiverse of Madness», αλλά η γενικότερη απογοήτευσή μου από ένα “ακίνητο” franchise.

Η φόρμουλα του MCU

Όπως και κάθε κινηματογραφικό franchise που σέβεται τον εαυτό του, έτσι και το MCU έχει μία συγκεκριμένη φόρμουλα. Μία χαρτογραφημένη πορεία για κάθε ταινία για να απευθύνεται σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό και να μπορέσει να είναι εύκολα αγαπητή από όλους τους θεατές. Ήταν, όμως, έτσι τα πράγματα εξ αρχής;

Πριν η Disney αναλάβει τους χάρτινους χαρακτήρες των κόμικς της Marvel, η Paramount ήταν υπεύθυνη για τις πρώτες ταινίες. Όλα ξεκίνησαν με το «Iron Man» του 2008 με τον Jon Favreau στην σκηνοθετική καρέκλα. Η Paramount δε φοβόταν να πάρει μερικά ρίσκα και τη μία βλέπαμε μία ταινία που λαμβάνει χώρα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την άλλη μία σαιξπηρική διαστημική περιπέτεια. Τα στοιχεία που θα οικοδομήσουν το μελλοντικό MCU βρίσκονται σε αυτές τις πρώτες ταινίας, αλλά τα βλέπουμε κυρίως στην πρώτη ταινία που κυκλοφόρησε μέσα από τη Disney και τα νεοσύστατα Marvel Studios, το «Avengers» του 2012.

Στην ταινία του Joss Whedon βλέπουμε όλα τα στοιχεία που το MCU θα ακολουθήσει κατά γράμμα μέχρι και σήμερα. Μία πρώτη σεκάνς δράσης όπου γίνονται διάφορα πράγματα που θα αφορούν την εξέλιξη της ιστορίας και, συχνά, εκεί παρουσιάζεται το MacGuffin της κάθε ταινίας. Για όσους δε γνωρίζουν το MacGuffin είναι ένας όρος που πρωτοσύστησε ο Angus MacPhail και υιοθέτησε ο Alfred Hitchcock και αφορά ένα αντικείμενο, μηχανή ή γεγονός που είναι απαραίτητο για την πλοκή και τα κίνητρα των ηρώων, αλλά ουσιαστικά δεν έχει καμία σημασία.

Στη συνέχεια, κάνουμε ένα γρήγορο catch-up ή μας συστήνεται ο βασικός χαρακτήρας της ταινίας σε έναν πιο κωμικό, χαλαρό ύφος. Μετά από την γρήγορη αυτή εισαγωγή, μεταφερόμαστε σε μία σκηνή δράσης, όπου ο χαρακτήρας μαθαίνει για το MacGuffin και αρχίζει η εμπλοκή του στην ιστορία.

Σε κάποιο σημείο, ο ήρωας θα χάσει την αυτοπεποίθησή του και την πεποίθηση ότι μπορεί να τα βγάλει πέρα, θα έρθει αντιμέτωπος με διάφορα συναισθήματα απογοήτευσης, ενώ τα πράγματα θα δυσκολεύουν και άλλο γύρω του, μέχρι να μπορέσει να βγει νικητής και να υπερπηδήσει όλα τα εμπόδια που έχουν σταθεί στον δρόμο του στην τρίτη πράξη. Εκεί είναι που έχουμε μία συνεχόμενη και ακατάπαυστη δράση.

Αυτό το βασικό μοτίβο μπορείς να το εντοπίσεις σε όλες τις ταινίες του MCU. Από τις μεγάλες «Avengers: Endgame», μέχρι τις πιο μικρές όπως το «Ant-Man». Όλα αυτά συνοδεύονται από αστεία και σαρκαστικά πειράγματα ακόμα και στις πιο σοβαρές σκηνές.

Όπως πολύ σωστά το έχει θέσει ο Steven Soderbergh σε μία ομιλία του για την κατάσταση του Σινεμά σήμερα:

«Σε μία πτήση που έκανα, ήταν ένας τύπος στην άλλη μεριά του διαδρόμου που έβγαλε το iPad του και άρχισε να βλέπει διάφορα. Ήμουν περίεργος να δω τι θα έβλεπε και συνειδητοποίησα ότι είχε φορτώσει καμία ντουζίνα ταινίες δράσης και έβλεπε μόνο τις σκηνές δράσης. Πήδαγε τους διαλόγους και τις σκηνές που έχουν σχέση με την πλοκή της ταινίας.»

Κάτι παρόμοιο μου συνέβη και όταν είδα το «Doctor Strange in the Multiverse of Madness». Ένας τύπος που καθόταν στην μπροστινή σειρά, σε κάθε σκηνή που είχε να κάνει με την πλοκή ή τα συναισθήματα των ηρώων άνοιγε το Instagram του. Και, ξαφνικά, τα λόγια του Soderbergh πήραν σάρκα και οστά.

Προφανώς, το MCU δεν ήρθε για να “σώσει” το Σινεμά, όμως, θα περίμενες από ένα μεγάλο franchise να θέλει κάτι παραπάνω από το να ικανοποιήσει έναν φαν που θέλει να βλέπει μόνο δράση χωρίς βάθος χαρακτήρων, χωρίς πλοκή και χωρίς επιπλοκές ή και μαθήματα τόσο για τους θεατές, όσο και για τους ήρωες.

Πού εντοπίζεται το μεγαλύτερο λάθος;

Μετά τη θέαση του «Doctor Strange in the Multiverse of Madness», αν και πέρασα καλά με την ταινία, είχα ορισμένα θέματα και… πολλά νεύρα. Σε διάφορες σκηνές της ταινίας, από την πρώτη μάχη στο Kamar-Taj, μέχρι την μάχη στο παράλληλο σύμπαν όπου ένας χαρακτήρας κυνηγά τους ήρωες μας και βλέπεις να περνάει διάφορα και να αφήνει κομμάτια πίσω του, η υπογραφή του Sam Raimi υπάρχει, αλλά δεν είναι αρκετά έντονη. Νιώθεις συνέχεια ότι η ταινία θα έπρεπε να μπορεί να απευθύνεται σε ένα μεγαλύτερο ηλικιακά κοινό.

Το ίδιο συνέβη και στο «Eternals». Η ανθρωπιά που φέρνει στις δημιουργίες της η Chloe Zhao είναι εκεί, υπάρχει και χρειάζεται για να δώσει βάθος σε όντα αθάνατα και εξωγήινα. Όμως, δεν πάει αρκετά μακριά. Έρχεται η φόρμουλα του MCU και ποδοπατάει ό,τι προσπαθεί να χτίσει η μοναδική φωνή της σκηνοθέτη.

Κάποιοι σκηνοθέτες καταφέρνουν να βγουν αλώβητοι από τη συνεργασία τους με τη Marvel και να μας χαρίσουν μοναδικές κινηματογραφικές εμπειρίες. Τα πιο τρανά παραδείγματα είναι οι Russo Brothers, που είναι υπεύθυνοι για τις δύο τελευταίες ταινίες Captain America, αλλά και τα δύο τελευταία Avengers. Τα αδέρφια Russo έφεραν τα κόμικ στην μεγάλη οθόνη και κατάλαβαν ότι οι ταινίες με υπερήρωες μπορούν να παίξουν σε διαφορετικά είδη. Με αυτόν τον τρόπο κατάφεραν να δώσουν μία νέα πνοή στο franchise και να το μετατρέψουν στον ογκόλιθο που είναι σήμερα.

Επίσης, ο Taika Waititi είναι ένα τρανό παράδειγμα όπου βγήκε ακόμα πιο δυνατός μετά τη συνεργασία του με το MCU. Ο James Gunn και ο Ryan Coogler, επίσης, κατάφεραν να παντρέψουν το προσωπικό τους στυλ με όλα αυτά που ήθελε να πετύχει ο Kevin Feige. Ωστόσο, και οι τρεις σκηνοθέτες μας έχουν δώσει καλύτερες δουλειές έξω από τα στενά περιθώρια της Marvel.

Σε γενικές γραμμές, ο Kevin Feige και η Disney έχουν ένα πολύ συγκεκριμένο όραμα για το MCU, που δεν επιτρέπει χώρο για καλλιτεχνική ελευθερία. Αυτό έχει κάνει τις ταινίες να μοιάζουν σαν επεισόδια μίας σειράς που διαρκεί πάρα πολλά χρόνια. Μάλιστα, η Lucrecia Martel, μία σκηνοθέτις από την Αργεντινή, αποκαλύπτοντας μερικές συνομιλίες ανάμεσα της και με το στούντιο, δήλωσε:

«Μου είχαν πει “μην σε αγχώνουν οι σκηνές δράσεις, θα τις αναλάβουμε εμείς”»

Ακόμα ένα στοιχείο που δείχνει ότι το MCU δεν είναι ελεύθερο στον κάθε σκηνοθέτη να φέρει τη δική του καλλιτεχνική σφραγίδα. Δεν είναι ελεύθερο στο να παίρνει ρίσκα και να μας δίνει κάτι διαφορετικό. Η συνταγή έχει δουλέψει και δύσκολα αλλάζει…

Υπάρχουν και άλλα προβλήματα…

Καθώς ο Feige αποφάσισε να βάλει και σειρές στο παιχνίδι του MCU, βρίσκεται σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι. Είτε θα πρέπει να κάνει το κινηματογραφική σύμπαν να απευθύνεται αποκλειστικά στους φανς που δεν χάνουν κεφάλαιο της ιστορίας, είτε θα πρέπει να είναι εύκολο για όλους να παρακολουθήσουν τις νέες σειρές και τις νέες ταινίες, χωρίς να έχουν δει όλα τα κεφάλαια της ιστορίας.

Το MCU, όλα αυτά τα χρόνια, θεωρούνταν πρωτοποριακό για την αίσθηση συνέχειας που είχε. Έπρεπε να δεις όλα τα κεφάλαια για να μπορέσεις να καταλάβεις την μεγάλη εικόνα. Στο «Doctor Strange in the Multiverse of Madness» φαίνεται πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει!

Η 28η ταινία του MCU λειτουργεί ως σίκουελ σε μία σειρά από παλαιότερα κεφάλαια. Είναι η πρώτη συνέχεια του «Doctor Strange» με σόλο περιπέτεια, η συνέχεια της καλύτερης σειράς του MCU μέχρι τώρα «WandaVision», έχει στοιχεία από το «What If…?» και βρίσκει τον χαρακτήρα ακριβώς μετά τα γεγονότα του «Spider-Man: No Way Home».

Όμως, κανένα από τα στοιχεία των προηγούμενων σειρών και ταινιών δεν είναι απαραίτητα για να καταλάβεις την ταινία. Ναι, υπάρχουν νύξεις για το WestView και όσα έγιναν στο «WandaVision», αλλά καταλαβαίνεις μία χαρά όσα βλέπεις στο πανί. Σίγουρα θα απολαύσεις περισσότερο τα cameos αν έχεις δει το «What If…?», αλλά και να μην το έχεις δει καταλαβαίνεις ότι είναι διαφορετικές εκδοχές αγαπημένων χαρακτήρων. Τέλος, η ταινία αλλάζει όλη την υπόθεση και την θεωρία γύρω από το multiverse που είδαμε στο «Spider-Man: No Way Home».

Οπότε, σαν φαν που δεν έχω χάσει επεισόδιο του franchise μέχρι τώρα… απογοητεύτηκα!

Ήθελα να δω το επόμενο επεισόδιο που θα συνεχίσει την ιστορία της Wanda Maximoff εκεί που την άφησε το «WandaVision» και, όχι, να παθαίνει Daenerys και να μετατρέπεται στην μεγάλη κακιά της ταινίας. Όπως άκουσα και σε ένα podcast, λείπει κάτι ενδιάμεσα!

Ποια είναι η εναλλακτική;

Προφανώς ένα τόσο μεγάλο franchise θα θέλει να συνεχίσει να είναι επιτυχημένο και να απευθύνεται σε ένα μεγάλο κοινό. Και, επίσης, όταν το «Doctor Strange in the Multiverse of Madness» συγκεντρώνει την πρώτη ημέρα προβολής στην Αμερική 90 εκ. δολάρια, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Όμως, θεωρώ ότι κάποια στιγμή οι φανς θα κουραστούν και θα “αφήσουν” να τους ξεφύγει κάποιο κεφάλαιο…

Γιατί να κάτσω να δω το multiverse της Marvel, όταν στα σινεμά παίζεται η καλύτερα ταινία σε σχέση με αυτό, το συναισθηματικό, πρωτότυπο και μοναδικό «Τα Πάντα Όλα»; Μία χαμηλού προϋπολογισμού ταινία που σε πάει σε πολλά περισσότερα σύμπαντα από ότι το «Doctor Strange» και ψάχνει να πει κάτι για τη ζωή και τις ανθρώπινες σχέσεις. Δεν περιορίζεται σε δύο εναλλακτικές εκδοχές των χαρακτήρων, αλλά σου παρουσιάζει μία γκάμα για να περάσει το μήνυμα που θέλει να πάρει ο θεατής.

Γιατί να τρέξω να δω τη νέα περιπέτεια της Marvel, όταν «The Batman» της DC πήρε ρίσκα και μας έφερε μία ξεχωριστή κινηματογραφική εμπειρία; Ένα neo-noir με υπερήρωες που χρησιμοποίησε την κινηματογραφική γλώσσα, την εικόνα, τον ήχο και την ιστορία του χαρακτήρα για να μας δώσει μία φρέσκια ματιά και να αφήσει το στίγμα της στις ταινίες blockbuster.

Βλέπεις, πως στην κινηματογραφική αρένα υπάρχουν εναλλακτικές που έρχονται σε κόντρα με το MCU για να κερδίσουν το ενδιαφέρον του κοινού. Και όσο η ομοιογένεια των ταινιών της Marvel συνεχίζεται, θεωρώ ότι πολλοί θα είναι οι φανς που θα στραφούν αλλού για τη διασκέδασή τους.

Kevin Feige έχεις να κάνεις ένα σοβαρό άλλαγμα στην ρώτα του MCU αν θέλεις να συνεχίσεις να έχεις την ίδια επιτυχία και μετά το «Doctor Strange in the Multiverse of Madness». Δεν είναι τυχαίο που η ταινία συγκέντρωσε ένα B+ από το κοινό την πρώτη ημέρα προβολής της. Συνήθως, οι ταινίες της Marvel παίρνουν Α και Α- σε αυτά τα poll.

Διάβασε ακόμα:

• Ποιος είναι ο καλύτερος κινηματογραφικός Batman;
• Moon Knight: Ο σκηνοθέτης θα ήθελε να υπάρξει και δεύτερη σεζόν