Φρίντριχ Νίτσε: Πέντε βιβλία του σπουδαίου φιλοσόφου με αφορμή τα 121 χρόνια από το θάνατό του

Ο Φρίντριχ Βίλχελμ Νίτσε, όπως ήταν ολόκληρο το όνομά του, γεννήθηκε σε μία μικρή Γερμανική πόλη στις 15 Οκτωβρίου 1844 και υπήρξε ένα από τους σημαντικότερους φιλοσόφους τόσο της Γερμανίας όσο και της παγκόσμιας της διανόησης. Ο Νίτσε έγραψε κριτικά δοκίμια πάνω στη θρησκεία, την ηθική, τον πολιτισμό, τη φιλοσοφία και τις επιστήμες, δείχνοντας ιδιαίτερη κλίση στη χρήση μεταφορών, ειρωνείας και αφορισμών.

Ο πατέρας του ήταν ένας Λουθηρανός ιεροκήρυκας, αλλά έφυγε από τη ζωή όταν ο ίδιος ήταν στην ευαίσθητη ηλικία των 4 ετών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο ίδιος και η μικρότερη αδερφή του να μεγαλώσουν με τη μαμά τους.

Ο Νίτσε ακολούθησε κλασσική εκπαίδευση σε αριστοκρατικό σχολείο και αποφοιτώντας το 1864, πήγε στο Πανεπιστήμιο της Βόννης για δύο εξάμηνα. Από εκεί συνέχισε της σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, όπου μελέτησε φιλολογία, ένα συνδυασμό λογοτεχνίας, γλωσσολογίας και ιστορίας. Επηρεάστηκε πολύ από τα γραπτά του φιλοσόφου Σοπενχάουερ, ενώ όσο σπούδαζε στη Λειψία συνδέθηκε φιλικά με τον συνθέτη Βάγκνερ, τη μουσική του οποίου θαύμαζε.

Το 1869, ο Νίτσε πήρε τη θέση του καθηγητή της κλασσικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας στην Ελβετία. Κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας του κυκλοφόρησε τα πρώτα του βιβλία, “Η Γέννηση της Τραγωδίας” (1872) και το “Ανθρώπινο, Υπερβολικά Ανθρώπινο” (1878). Ωστόσο, εκείνη την περίοδο άρχισε να απομακρύνεται σταδιακά από την κλασσική παιδεία και τα μαθήματα του Σοπενχάουερ, και άρχισε να καλλιεργεί το ενδιαφέρον του για τις αξίες του σύγχρονου πολιτισμού. Τότε, ήταν που η φιλία του με το Βάγκνερ κλονίστηκε, ενώ οι ημικρανίες από τις οποίες υπέφεραν ήταν τόσο σοβαρές που τον οδήγησαν σε παραίτηση από τη θέση του καθηγητή το 1879.

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη eStoryLearning (@estorylearning)

Την επόμενη δεκαετία ο Νίτσε έζησε μία εντελώς διαφορετική ζωή. Συγκεκριμένα, πέρασε ‘ενα μεγάλο μέρος της επόμενης δεκαετίας στην απομόνωση φεύγοντας από την Ελβετία και έχοντας ως προορισμό τη Γαλλία και την Ιταλία, όταν δεν έμενε με τη μητέρα του στο σπίτι τους. Αν και τότε έζησε μοναχικά και δεν εργαζόταν ούτε σπούδαζε σε κάποιο Πανεπιστήμιο, ήταν μία αρκετά παραγωγική περίοδος για τη ζωή του γράφοντας μάλιστα ένα από τα πιο σημαντικά του έργα με τίτλο “Τάδε Έφη Ζαρατούστρα”. Το συγκεκριμένο έργο δημοσιεύτηκε σε τέσσερις τόμους μεταξύ 1883 και 1885. Επίσης, εκείνη την περίοδο έγραψε το “Πέρα από το Καλό και το Κακό”(1886), τη “Γενεαλογία της Ηθικής” (1887) και “Το Λυκόφως των Ειδώλων” (1889)

Σε αυτά τα συγγράμματα ο Νίτσε ανέπτυξε τις κεντρικές ιδέες της φιλοσοφίας του. Μία από αυτές ήταν η διάσημη δήλωση του ότι “Ο Θεός είναι Νεκρός”, μια απόρριψη του Χριστιανισμού ως ουσιαστική δύναμη στη σύγχρονη ζωή. Υποστήριζε την τελειότητα μέσω της δημιουργικότητας και της δύναμης της θέλησης και την ιδέα του “υπεράνθρωπου” ενός ατόμου που προσπαθεί να υπάρξει μεταξύ του καλού και του κακού, του κυρίου και του σκλάβου.

Ωστόσο, δεν άργησε πολύ να έρθει η κατάρρευσή του. Συγκεκριμένα, ο Νίτσε κατέρρευσε το 1889 όσο ζούσε στην Ιταλία. Άλλωστε, την τελευταία δεκαετία της ζωής του την πέρασε με πολλά προβλήματα υγείας, ενώ έπασχε από μία νευρική διαταραχή που σύμφωνα με διαδεδομένες εκδοχές οφείλονταν στη σύφιλη, σε κληρονομική εγκεφαλική νόσο, σε ένα όγκο και στην υπερβολική χρήση ηρεμιστικών. Αφού έμεινε σε ψυχιατρική κλινική, τον φρόντισε η μητέρα του και η αδερφή του στη Γερμανία. Ο σπουδαίος φιλόσοφος έφυγε από τη ζωή στη Βαϊμάρη στις 25 Αυγούστου του 1900 αφήνοντας τεράστια παρακαταθήκη στην παγκόσμια φιλοσοφία και το χώρο της διανόησης.

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Artaud (@almadediamante_73)

Φρίντριχ Νίτσε: 6 βιβλία του σπουδαίου φιλόσοφου

1. Τάδε έφη Ζαρατούστρα

Ο μεγάλος γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε γεννήθηκε το 1844 στο Ρέκεν. Ήταν μόλις πέντε ετών όταν έχασε τον πατέρα του, προτεστάντη πάστορα. Έπειτα από λαμπρές σπουδές κλασικής φιλολογίας στη Βόννη, έγινε, σε ηλικία είκοσι πέντε ετών, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας. Εκείνη την εποχή γνώρισε το έργο του φιλόσοφου Σοπενχάουερ και συνδέθηκε φιλικά με τον μουσικοσυνθέτη Ρίχαρντ Βάγκνερ.

Πολύ σύντομα ο Νίτσε θα χαράξει το δικό του δρόμο. Παραιτείται από τη θέση του στο Πανεπιστήμιο, απομακρύνεται από τις θεωρίες του Σοπενχάουερ και διακόπτει τη σχέση του με τον Βάγκνερ. Ζώντας περιπλανώμενη ζωή, σε μικρές πανσιόν της Ελβετίας, της βόρειας Ιταλίας και της νότιας Γαλλίας, αφοσιώνεται στην κριτική της μεταφυσικής, της ηθικής, της θρησκείας και των άλλων πλευρών του δυτικού πολιτισμού γράφοντας ασταμάτητα. Ο Νίτσε πέθανε το 1900 αφού πέρασε τα δώδεκα τελευταία χρόνια της ζωής του έχοντας χαμένα τα λογικά του. (Από την παρουσίαση της έκδοσης) 

2. Γενεαλογία της ηθικής

Η «Γενεαλογία της ηθικής» δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1887, ένα χρόνο μετά το «Πέρα από το καλό και το κακό» και τρία μετά το «Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα». Είναι το πιο συστηματικό και συγκροτημένο έργο του Νίτσε, στο οποίο προσπαθεί να δείξει, όπως λέει ο M. Sautet, ότι οι ηθικές και φιλοσοφικές αξίες της Δύσης, όχι μόνο συνέβαλαν στην εξασθένηση του ανθρώπου, αλλά έφθειραν τα θεμέλια της γνώσης και των επιστημών. Με το έργο αυτό ο Νίτσε εγκαινιάζει την προσπάθειά του για μια επαναξιολόγηση όλων των αξιών, προσπάθεια που θα σταματήσει όμως με βίαιο τρόπο η τρέλα (1889). […] (Από την έκδοση)

3. Ο Αντίχριστος

Η χριστιανική έννοια του θεού – ο θεός ως παρηγοριά των άρρωστων, ο θεός ως αράχνη, ο θεός ως πνεύμα- είναι μια απ’ τις πιο εκφυλισμένες έννοιες του θείου που διατυπώθηκε ποτέ πάνω στη γη. Περιγράφει ίσως το τελευταίο στάδιο στην κατιούσα εξέλιξη των τύπων του θείου. Ο θεός κατέληξε νάναι το αντίθετο της ζωής, αντί η μεταμόρφωσή της, το αιώνιο “Ναι” της! Ο θεός: διακήρυξη πολέμου κατά της ζωής, της Φύσης, της βούλησης για ζωή! Θεός: η αλάνθαστη συνταγή για κάθε συκοφαντία του “ενθάδε”, κάθε ψέμα του “επέκεινα”! Θεός: το μηδέν που θεοποιήθηκε, η βούληση για εκμηδένιση που ανακηρύχτηκε “αγία”!.. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

4. Ανθρώπινο, πάρα πολύ ανθρώπινο

Ο τρόπος με τον οποίο ομαδοποιούνται και θίγονται τα θέματα στο “Ανθρώπινο, πάρα πολύ ανθρώπινο” αντιστοιχεί στην αφοριστική μορφή αναζήτησης της αλήθειας. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει, εκτός από τον πρόλογο και τον “Επίλογο”, εννέα κεφάλαια ή “μέρη” στα οποία γίνεται κατ’ αρχάς λόγος για τα “Πρώτα και έσχατα πράγματα” και κατόπιν για την “Ιστορία των ηθικών αισθημάτων” ακολουθούν μέρη αφιερωμένα στη θρησκευτική ζωή, στην τέχνη, στην κουλτούρα, στην οικογένεια, στο κράτος. Η άρθρωση αυτή μοιάζει να αντιστοιχεί στην παραδοσιακή οργάνωση της συστηματικής φιλοσοφίας, αρχίζοντας από τα “πρώτα και τα έσχατα πράγματα”, άρα από μια πραγμάτευση θεμελιωδών ζητημάτων, έτσι όπως αυτά τίθενται, και λύνονται, στο μέτρο του δυνατού, μέσα στην κλασική μεταφυσική. Τα επόμενα μέρη μοιάζουν επίσης να ταιριάζουν με το παραδοσιακό σχήμα των φιλοσοφικών κλάδων, αν θεωρήσουμε το μέρος για την ιστορία των ηθικών αισθημάτων μια ηθική, το μέρος για τη θρησκευτική ζωή μια φιλοσοφία της θρησκείας, και τα υπόλοιπα μια αισθητική, μια φιλοσοφία του κράτους και τέλος μια ανθρωπολογία (“Ο άνθρωπος με τον εαυτό του”). Μια πιο διεξοδική εξέταση του περιεχομένου θα δείξει όμως ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με κάτι τελείως διαφορετικό από ένα κλειστό σύστημα, και ότι ο Νίτσε θέλει μάλλον να απογυμνώσει τις κυρίαρχες “αλήθειες” και τρόπους σκέψης από τις συστηματικές τους προφυλάξεις και να εκθέσει μπροστά μας τον προβληματικό, αν όχι απαρχαιωμένο, χαρακτήρα των αρχών της μεταφυσικής, της ηθικής, της αισθητικής κτλ. Είναι λοιπόν λογικό το ότι, στον δεύτερο τόμο, ο Νίτσε απαρνείται την σχεδόν παρωδιακή διαδοχή των φιλοσοφικών κλάδων και διασκορπίζει, αντί να συγκεντρώνει, τα σύντομα δοκίμια και τους αφορισμούς που απαρτίζουν το μέρος με τον τίτλο “Ανάμεικτες γνώμες και αποφθέγματα”, το οποίο δεν είναι πια χωρισμένο σε μέρη, όπως και το δεύτερο, που περιέχει έναν σύντομο διάλογο ανάμεσα στον Περιπλανώμενο και τη Σκιά του. (Απόσπασμα από την εισαγωγή της έκδοσης)

5. Πέραν του καλού και του κακού

Πόσα άγνωστα ζητήματα δεν πρόβαλαν στα μάτια μας εξαιτίας της επιθυμίας για την αλήθεια, αυτή τη δοξασμένη δίψα για αλήθεια, που θα μας παρασύρει ακόμη σε πολλές τολμηρές πράξεις και που όλοι οι φιλόσοφοι έτρεφαν γι’ αυτή βαθύ σεβασμό! Πόσα περίεργα, δύσκολα και αμφισβητούμενα ζητήματα! Παρόλο που αυτό είναι μια μακριά ιστορία, ωστόσο μοιάζει σαν ν’ άρχισε μόλις τώρα.
Αν μας εγκαταλείψει η υπομονή μας, αν γίνουμε δύσπιστοι, βιαστικοί, είναι παράξενο; Έχουμε μάθει να ρωτάμε τι είναι αυτό που πλησιάζει πιο πολύ στην αλήθεια. Και πράγματι αυτό το ερώτημα μας έκανε να σταματήσουμε πολύ καιρό μπροστά του: από που προέρχεται αυτή η επιθυμία; Μα στο τέλος βρεθήκαμε μπρος σ’ ένα ακόμα βασικότερο ερώτημα: ποια ήταν η αξία αυτής της επιθυμίας; Γιατί να θέλουμε την αλήθεια και να μη μας αρέσει περισσότερο η μη-ειλικρίνεια και η αβεβαιότητα – ή ακόμη και η άγνοια; […] (Από την έκδοση) 

Φρίντριχ Νίτσε: 10 αποφθέγματα του φιλοσόφου που θα σε βάλουν σε σκέψεις

1. Χωρίς μουσική, η ζωή θα ήταν ένα λάθος.
2. Ό,τι δεν μας σκοτώνει, μας κάνει πιο δυνατούς.
3. Και εκείνοι χόρευαν, κι όσοι τους είδαν τους πέρασαν για τρελούς, αλλά ήταν εκείνοι που δεν μπορούσαν να ακούσουν τη μουσική.
4. Ο έρωτας πάντα κρύβει μια παράνοια μέσα του, μια τρέλα. Αλλά μην ξεχνάτε ότι και η τρέλα πάντα κρύβει μια δική της λογική.
5. Όποιος παλεύει και μάχεται με τέρατα θα πρέπει να προσέξει, να μην γίνει κι ο ίδιος τέρας. Διότι, όταν κοιτάς συνεχώς την άβυσσο, θα έρθει η στιγμή που η άβυσσος θα σου ανταποδώσει το βλέμμα
6. Μερικές φορές οι άνθρωποι δεν θέλουν να ακούσουν την αλήθεια, διότι δεν θέλουν να καταστρέψουν τις αυταπάτες τους.
7. Δεν υπάρχουν γεγονότα, παρά μόνο ερμηνείες
8. Αυτός που ζει για ένα γιατί μπορεί να αντέξει οποιοδήποτε πώς.
9. Το φίδι που δεν μπορεί να αλλάξει το δέρμα του πεθαίνει. Έτσι συμβαίνει και με τον νου που δεν μπορεί να αλλάξει άποψη, παύει να είναι νους
10. Κάθε βαθυστόχαστος άνθρωπος φοβάται περισσότερο μήπως τον κατανοήσουν, παρά μήπως τον παρερμηνεύσουν

Πηγή εικόνας: Wikimedia Commons

• 30 χρόνια από το θάνατο του Νικηφόρου Βρεττάκου
• Ο Φρίντριχ Νίτσε και η “αιώνια επιστροφή”