30 χρόνια από το θάνατο του Νικηφόρου Βρεττάκου

Σαν σήμερα φεύγει από τη ζωή ο Νικηφόρος Βρεττάκος.

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου 1912 στις Κροκεές της Λακωνίας ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής, δοκιμιογράφος και ακαδημαϊκός και θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς Έλληνες ποιητές.

Το neolaia.gr σε app: Κατεβάστε το σε Android και iOS

Τα νηπιακά του χρόνια τα πέρασε στην Πλούμιτσα, στο πατρικό του σπίτι, ενώ το 1917 η οικογένειά του μετακόμισε στις Κροκεές, όπου γράφτηκε στο Δημοτικό σχολείο. Το 1921 τελείωσε το Δημοτικό και συνέχισε στο Ημιγυμνάσιο Κροκεών, όπου αν και βίωσε πολλές οικονομικές δυσχέρειες και ο πατέρας του ήταν άρρωστος, κατάφερε να αποφοιτήσει το 1923.

Αξίζει να σημειωθεί πως στο ίδιο σχολείο και μάλιστα την ίδια περίοδο φοίτησε και ο Γιάννης Ρίτσος. Το 1928, σε ηλικία μόλις δεκαέξι ετών, έδωσε στην Εμπορική Λέσχη Γυθείου δύο διαλέξεις με θέματα από «τη Δικαιοσύνη και την Παιδεία ως τη διάσπαση του ατόμου».

Το Νοέμβριο του 1929 μετακόμισε στην Αθήνα, με σκοπό να σπουδάσει. Ωστόσο, οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπισε είχαν ως αποτέλεσμα να εργαστεί ως υπάλληλος αρχικά σε εταιρεία υδραυλικών έργων αποξήρανσης και στη συνέχεια, μέχρι το 1932, να εργαστεί σε διάφορες περιστασιακές κυρίως χειρωνακτικές εργασίες.

Το 1934, εργάστηκε ως ημερομίσθιος γραφέας στις Γενικές Αποθήκες Στρατού στον Πειραιά, όπου γνώρισε την φοιτήτρια της φιλολογίας Καλλιόπη Αποστολίδη, με την οποία παντρεύτηκαν στις 20 Αυγούστου του ίδιου έτους. Το επόμενο έτος εργάστηκε στα Μεταξουργεία Νέας Ιωνίας και ένα χρόνο αργότερα, το 1936, ως ιδιωτικός υπάλληλος και ως εργάτης υφαντουργείου.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Hellenic Min. – Culture&Sports (@minculturegr)

Την ίδια χρονιά, γεννήθηκε η κόρη του Τζένη (Ευγενία Παπαδημητρίου). Παράλληλα, το βιβλίο του Ο Πόλεμος, το οποίο είχε κυκλοφορήσει τον προηγούμενο χρόνο, οδηγήθηκε στην πυρά από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Το 1938, με παρέμβαση του φίλου του Θέμου Αμούργη, διορίστηκε στο Υπουργείο Εργασίας.

Το 1948 γνωρίστηκε με τον Άγγελο Σικελιανό συνδεόμενος μαζί του με στενή φιλία. Παράλληλα, γνωρίστηκε και συνδέθηκε φιλικά και πνευματικά με τους Τατιάνα και Ροζέ Μιλλιέξ, αλλά διαγράφηκε από το ΚΚΕ και απομακρύνθηκε από τη διεύθυνση των «Ελεύθερων Γραμμάτων» εξαιτίας του λυρικού δράματος «Δυο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου».

Ο ίδιος υπήρξε δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Πειραιά (1955-1959) ανέπτυξε αξιοσημείωτη πολιτιστική δράση (ίδρυση Πειραϊκού Θεάτρου του Δημήτρη Ροντήρη, Ιστορικού Αρχείου, Φιλαρμονικής Πειραιώς, Δημοτικής Πινακοθήκης). Ακόμη, το 1958, επισκέφτηκε τη Ρωσία και στη συνέχεια κυκλοφόρησε το βιβλίο «Ο ένας από τους δύο κόσμους».

Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου κατηγορήθηκε μαζί με τους Γιάννη Ρίτσο και Μάρκο Αυγέρη για παράβαση του Ν.509. Τα επόμενα χρόνια συνάντησε μεγάλες δυσκολίες οικονομικής επιβίωσης και έτσι μεταξύ άλλων εργάστηκε ως ιματιοφύλακας στο Εθνικό Θέατρο (1964) με παρέμβαση του Λουκή Ακρίτα.

Μετά το πραξικόπημα των συνταγματαρχών, ο ποιητής αυτοεξορίστηκε στην Ελβετία από όπου ταξίδεψε ανά την Ευρώπη (Βουκουρέστι, Βενετία, Δαλματικές ακτές, Ζάγκρεμπ, Ρώμη, Παρίσι, Βirmingham, Λονδίνο, Παλέρμο, Μόναχο). Όσο παρέμεινε στην Ευρώπη, συμμετείχε σε ραδιοφωνικές εκπομπές και σε φεστιβάλ ποίησης, τιμήθηκε από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, και επεξεργάστηκε το αυτοβιογραφικό κείμενο «Οδύνη» που εκδόθηκε το 1969 στη Νέα Υόρκη. Στην Αθήνα γύρισε κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης.

Αξίζει να σημειωθεί είχε προταθεί 4 φορές για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, ενώ επίσης έλαβε άλλα πολλά βραβεία, όπως το βραβείο Ουράνη, το Πρώτο βραβείο κρατικής ποίησης.

Νικηφόρος Βρεττάκος: 3 ποιήματά του με αφορμή τα 4 χρόνια από το θάνατό του

1. Μεταρσίωση

Το πνεύμα μου,
σαν ουρανός, σαν ωκεανός, σαν θάλασσα,
λύνεται απόψε στο άπειρο
χωρίς να βρίσκει αναπαμό.
Τις ζώνες γύρω του έσπασε και ανατινάζεται θερμό
το πνεύμα μου
σαν ουρανός, σαν ωκεανός, σαν θάλασσα.
Σαν γαλαξίας απέραντος
το σύμπαν σέρνω στο χορό.
Ήλιο τον ήλιο γκρέμισα,
θόλο το θόλο χάλασα,
κι είμαι σαν μιαν απέραντη, πλατιά γαλάζια θάλασσα,
που οι στενοί πάνω μου ουρανοί δε μου σκεπάζουν το νερό.

2. Tο παιδί με τη σάλπιγγα

Αν μπορούσες να ακουστείς
θα σου έδινα την ψυχή μου
να την πας ως την άκρη του κόσμου.
να την κάνεις περιπατητικό αστέρι ή ξύλα
αναμμένα για τα Χριστούγγενα – στο τζάκι του Νέγρου
ή του Έλληνα χωρικού. Να την κάνεις ανθισμένη μηλιά
στα παράθυρα των φυλακισμένων. Εγώ
μπορεί να μην υπάρχω ως αύριο.
Αν μπορούσες να ακουστείς
θα σου έδινα την ψυχή μου
να την κάνεις τις νύχτες
ορατές νότες, έγχρωμες,
στον αέρα του κόσμου.

Να την κάνεις αγάπη.

3. Το πιο καθαρό πράγμα της δημιουργίας

Δεν ξέρω, μα δεν έμεινε καθόλου σκοτάδι.
Ο ήλιος χύθηκε μέσα μου από χίλιες πληγές.
Και τούτη τη λευκότητα που σε περιβάλλω
δε θα τη βρεις ούτε στις Άλπεις, γιατί αυτός ο αγέρας
στριφογυρνά ως εκεί ψηλά και το χιόνι λερώνεται.
Και στο λευκό τριαντάφυλλο βρίσκεις μια ιδέα σκόνης.
Το τέλειο θαύμα θα το βρεις μοναχά μες στον άνθρωπο:
λευκές εκτάσεις που ακτινοβολούν αληθινά
στο σύμπαν και υπερέχουν. Το πιο καθαρό πράγμα λοιπόν της δημιουργίας
δεν είναι το λυκόφως, ούτε ο ουρανός που καθρεφτίζεται μες στο ποτάμι,
ούτε ο ήλιος πάνω στης μηλιάς τ’ άνθη.
Είναι η αγάπη.