Μαρία Πολυδούρη: 5 ποιήματα με αφορμή τη γέννησή της

Σαν σήμερα γεννιέται η Μαρία Πολυδούρη.

Μία από τις πιο σημαντικές ποιητικές φυσιογνωμίες της ελληνικής ποίησης ήταν η Μαρία Πολυδούρη. Η Μαρία Πολυδούρη γεννήθηκε την 1η Απριλίου 1902 και έλαβε πολύ καλή εκπαίδευση. Ο πατέρας της, Ευγένιος Πολυδούρης, ήταν φιλόλογος, ενώ η μητέρα της, Κυριακή Μαρκάτου, είχε πρώιμες φεμινιστικές αντιλήψεις, όπως άλλωστε και η ίδια η Μαρία Πολυδούρη.

Το neolaia.gr σε app: Κατεβάστε το σε Android και iOS

Η ποιήτρια είχε φοιτήσει σε σχολεία του Γυθείου και των Φιλιατρών, αλλά και στο Αρσάκειο της Αθήνας για δύο χρόνια, ενώ τελείωσε τις γυμνασιακές της σπουδές στην Καλαμάτα. Στο χώρο των ελληνικών γραμμάτων “εισήλθε” σε ηλικία 14 ετών με το πεζοτράγουδο Ο πόνος της μάνας.

Στην ηλικία των 16 ετών διορίστηκε στη Νομαρχία Μεσσηνίας και, παράλληλα, εξέφρασε ζωηρό ενδιαφέρον για ζητήματα που σχετίζονταν με τις γυναίκες και τα δικαιώματά τους. Το 1920, ούσα μόλις 18 ετών, έχασε και τους δύο γονείς εντός 40 ημερών, κάτι που τη βύθισε σε βαθιά θλίψη, όπως ήταν αναμενόμενο.

Ένα χρόνο μετά το θάνατο των γονιών της πήρε μετάθεση στη Νομαρχία Αθηνών, όπου γνώρισε και τον ομότεχνό της, Κώστα Καρυωτάκη, με τον οποίο μοιράστηκαν ένα μεγάλο, ανεκπλήρωτο έρωτα. Επιπλέον, στην Αθήνα εγγράφηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Κόκκινο Φεγγάρι 🔴 (@kokkino_feggari)

Με τον Κώστα Καρυωτάκη συναντήθηκαν για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 1922, όταν η ίδια ήταν 20 ετών και ο Καρυωτάκης 26. Εκείνη είχε δημοσιεύσει κάποια πρωτόλεια ποιήματα και βρισκόταν ακόμη στις αρχές της ποιητικής της καριέρας. Από την άλλη πλευρά, εκείνος είχε εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές έχοντας ήδη κατακτήσει το σεβασμό του ποιητικού κόσμου της εποχής.

Το καλοκαίρι του 1922 ο Καρυωτάκης ανακάλυψε ότι έπασχε από σύφιλη, νόσο που τότε ήταν ανίατη και, μάλιστα, αποτελούσε κοινωνικό στίγμα. Για αυτό το λόγο ο Κώστας Καρυωτάκης πήρε την απόφαση να χωρίσει με τη Μαρία Πολυδούρη, κάτι που εκείνη δεν αποδέχτηκε. Αντιθέτως, η ποιήτρια του πρότεινε να παντρευτούν χωρίς να κάνουν παιδιά, κάτι που εκείνος αρνήθηκε. Αυτό οδήγησε τη Μαρία Πολυδούρη στο συμπέρασμα ότι η ασθένειά του ήταν πρόσχημά για να την εγκαταλείψει βυθίζοντάς την σε ακόμη μεγαλύτερη θλίψη.

Λίγο καιρό αργότερα και πιο συγκεκριμένα το 1924 μπήκε στη ζωή της ο δικηγόρος Αριστοτέλης Γεωργίου, που μόλις είχε επιστρέψει από το Παρίσι. Ένα χρόνο αργότερα τον αρραβωνιάστηκε, αν και στην πραγματικότητα ήταν ακόμη ερωτευμένη με τον Κώστα Καρυωτάκη.

Ο Αριστοτέλης Γωεργίου ήταν αφοσιωμένος στην ποιήτρια, καθώς έτρεφε βαθιά συναισθήματα για την ίδια, αλλά η Μαρία Πολυδούρη δεν μπορούσε να συγκεντρωθεί σοβαρά σε καμία δραστηριότητα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χάσει τη δουλειά της στο δημόσιο, μετά από αλλεπάλληλες απουσίες, και να εγκαταλείψει τη Νομική. Στη συνέχεια γράφτηκε στη Δραματική Σχολή Κουναλλάκη και την Επαγγελματική Σχολή Θεάτρου (σήμερα Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου), όπου φοίτησε. Μάλιστα, πρωταγωνίστησε σε μία παράσταση με τίτλο Το κουρελάκι.

Ο αρραβώνας της με τον Αριστοτέλη Γεωργίου κράτησε περίπου ενάμιση χρόνο, αφού το καλοκαίρι του 1926 διαλύθηκε με πρωτοβουλία της ποιήτριας, η οποία έφυγε στο Παρίσι. Στη γαλλική πρωτεύουσα σπούδασε ραπτική, αλλά δεν πρόλαβε να εργαστεί, αφού σύντομα προσβλήθηκε από φυματίωση. Έτσι, επέστρεψε στην Αθήνα το 1928 και συνέχισε τη νοσηλεία της στο Νοσοκομείο Σωτηρία, όπου πληροφορήθηκε για την αυτοκτονία του Κώστα Καρυωτάκη.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Ｓｐｅａｋｌｏｕｄ (@speakloud.world)

Τον ίδιο χρόνο κυκλοφόρησε την πρώτη της ποιητική συλλογή Οι τρίλλιες που σβήνουν και το 1929 τη δεύτερη, Ηχώ στο χάος. Εκτός από αυτές τις δύο και μοναδικές ποιητικές συλλογές η Μαρία Πολυδούρη άφησε δύο πεζά έργα, το Ημερολόγιό της και μία ατιτλοφόρητη νουβέλα, με την οποία σαρκάζει ανελέητα το συντηρητισμό και την υποκρισία της εποχής της. Τελικά, “έχασε τη μάχη” με τη φυματίωση τα ξημερώματα της 29ης Απριλίου 1930.

Προς τιμήν της από το 2011 προκηρύσσεται ετησίως το “Βραβείο Πολυδούρη” από το Δήμο Καλαμάτας, την Κοινωφελή Επιχείρηση «Φάρις» και το Σύνδεσμο Φιλολόγων Μεσσηνίας. Το βραβείο αφορά έναν/μία πρωτοεμφανιζόμενο/πρωτοεμφανιζόμενη ποιητή/ποιήτρια σε πανελλήνια κλίμακα. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο της σειράς με τίτλο “Καρυωτάκης”, η οποία αφορά όπως είναι προφανές τη ζωή του Κώστα Καρυωτάκη, η Μαρία Πολυδούρη κατέχει σημαντικό ρόλο στη σειρά, και την υποδύεται εξαιρετικά η Μαρία Κίτσου.

Ακολουθούν 5 ποιήματα της Μαρίας Πολυδούρη, τα οποία αδιαμφισβήτητα θα σε συγκινήσουν!

1. Δε θα ξανάρθης πια

Δε θα ξανάρθης πια, να μου χαρίσης
απ’ την ωραία ζωή που σε φλογίζει
κάτι, ένα της λουλούδι; Σου γεμίζει
με τόσα την καρδιά και το κορμί.

Δε θάρθης πια, τα χέρια μου να σμίξης
τα παγωμένα, τα εχθρικά μου χέρια;
Πλάι στα δικά σου, μερωμένα ταίρια
δεν τα ζυγώνει πλέον η αφορμή.

Δε θάρθης! …Πώς αργά περνούν οι μέρες.
Κι’ όσο συ φεύγεις, τόσο με σιμώνει
η γνώριμή μου μοίρα. Τόσο μόνη,
τόσον καιρό με τον κρυφό καημό.

Δε σου περνάει, αλήθεια από τη σκέψη
ότι μπορεί σε μια στιγμή θλιμμένη,
στη μοίρα αυτή που πάντα με προσμένει
να πάω ξανά και δίχως γυρισμό;

2. Κοντά σου

Κοντά σου δεν αχούν άγρια οι ανέμοι.
Κοντά σου είνε η γαλήνη και το φως.
Στου νου μας τη χρυσόβεργην ανέμη
Ο ρόδινος τυλιέται στοχασμός.

Κοντά σου η σιγαλιά σα γέλιο μοιάζει
που αντιφεγγίζουν μάτια τρυφερά
κ’ αν κάποτε μιλάμε, αναφτεριάζει,
πλάι μας κάπου η άνεργη χαρά.

Κοντά σου η θλίψη ανθίζει σα λουλούδι
κι’ ανύποπτα περνά μέσ’ στη ζωή.
Κοντά σου όλα γλυκά κι’ όλα σα χνούδι,
σα χάδι, σα δροσούλα, σαν πνοή.

3. Μόνο γιατί μ’ αγάπησες

Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες
στα περασμένα χρόνια.
Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προμάντεμα
και σε βροχή, σε χιόνια,
δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες.

Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου
μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα,
μόνο γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο
κ’ έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα,
μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου.

Μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν
με την ψυχή στο βλέμμα,
περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο
της ύπαρξής μου στέμμα,
μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν.

Μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες
και στη ματιά σου να περνάη
είδα τη λυγερή σκιά μου, ως όνειρο
να παίζει, να πονάη,
μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες.

Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε
γι’ αυτό έμεινεν ωραίο το πέρασμά μου.
Σα να μ’ ακολουθούσες όπου πήγαινα,
σα να περνούσες κάπου εκεί σιμά μου.
Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε.

Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα,
γι’ αυτό η ζωή μου εδόθη.
Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη
μένα η ζωή πληρώθη.
Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα.

Μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου
μου χάρισε η αυγή ρόδα στα χέρια.
Για να φωτίσω μια στιγμή το δρόμο σου
μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια,
μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου.

Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες
έζησα, να πληθαίνω
τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες
κ’ έτσι γλυκά πεθαίνω
μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες.

4.Όνειρο

Άνθη μάζευα για σένα
στο βουνό που τριγυρνούσα.
Χίλια αγκάθια το καθένα
κι όπως τάσφιγγα πονούσα.

Να περάσης καρτερούσα
στο βορηά τον παγωμένο
και το δώρο μου κρατούσα
με λαχτάρα φυλαγμένο

στη θερμή την αγκαλιά μου.
Όλο κοίταζα στα μάκρη.
Η λαχτάρα στην καρδιά μου
και στα μάτια μου το δάκρι.

Μεσ’ στον πόθο μου δεν είδα
μαύρη ἡ Νύχτα να σιμώνη
κ’ έκλαψα χωρίς ελπίδα
που δε στάχα φέρει μόνη.

5. Το Δάσος

Το Δάσος, κοίτα, απόγυρε
στης Νύχτας την αγκάλη.
Μύρο αποπνέει μεθυστικό,
στενάζει με το αηδόνι.
Το φεγγαράκι πάνω του
περίεργο προβάλλει
και στον καθρέφτη του ρυακιού
τα μάγια του ξαπλώνει.

Πηγή κεντρικής εικόνας: Wikimedia Commons