20 Ιουνίου - Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων 2020

Η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων 2020 είναι στις 20 Ιουνίου. Η ημέρα αυτή καθιερώθηκε με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 4 Δεκεμβρίου 2000 και τιμάται κάθε χρόνο από τότε την ημερομηνία αυτή. Αφορμή για τη θέσπιση της ημέρας αυτής ήταν η υπογραφή της Σύμβασης της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων το 1951.

Η σύμβαση της Γενεύης προέβλεπε τη σύσταση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, η οποία ήταν επιφορτισμένη να βοηθήσει στη μετεγκατάσταση των 1,2 εκατομμυρίων Ευρωπαίων που είχαν μείνει άστεγοι εξαιτίας του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Ενώ, προέβλεπε και μία λίστα άλλων πραγμάτων που αφορούσαν τους πρόσφυγες. Από τη δημιουργία της και μέχρι σήμερα, η Ύπατη Αρμοστεία έχει βοηθήσει πάνω από 50 εκατομμύρια ανθρώπους. Για τις προσπάθειές της αυτές έχει τιμηθεί δύο φορές με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο ορίζεται ότι πρόσφυγες είναι οι άνθρωποι που δεν μπορούν ή δε θέλουν να επιστρέψουν στις χώρες τους, εξαιτίας βάσιμου φόβου δίωξης, με βάση τη φυλή, το θρήσκευμα, τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, την εθνικότητά τους ή τη συμμετοχή τους σε μία ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα.

Μετά από 54 χρόνια από τη δημιουργία της, η Ύπατη Αρμοστεία αποτελεί έναν από τους κυριότερους ανθρωπιστικούς οργανισμούς στον κόσμο. Έχει περισσότερα από 5.000 στελέχη, πολλά από τα οποία αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρούς κινδύνους κατά της προσωπικής τους ασφάλειας, στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν πάνω από 20 εκατομμύρια ανθρώπους που συγκεντρώνουν την ιδιότητα του πρόσφυγα.

Ένα σημαντικό στατιστικό στοιχείο είναι ότι ο αριθμός των ανθρώπων που διαφεύγουν από τον πόλεμο, τις διώξεις και τις συγκρούσεις έφτασε σχεδόν τα 80 εκατομμύρια το 2019. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος αριθμός που έχει δει ποτέ η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) στα χρόνια λειτουργίας της.

Η ανακοίνωση του οργανισμού για τους Πρόσφυγες αναφέρει ότι ένας άνθρωπος στους εκατό έχει ξεριζωθεί από το σπίτι του. Η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων 2020 έχει το παρακάτω σύνθημα που τιμάει τη δύναμη και το κουράγιο εκατομμυρίων συνανθρώπων μας.

“Κάθε κίνηση μετράει”

Ενώ, η Ύπατη Αρμοστεία στην ανακοίνωσή της αναφέρει ότι η παγκόσμια κρίση υγείας, με αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού, εξελίσσεται σε οικονομική κρίση. Αυτή η οικονομική κρίση με τη σειρά της έχει αποκαλύψει τις πραγματικές κοινωνικές ανισότητες στις κοινωνίες μας.

Από τις βασικές αιτίες που αναγκάζουν ανθρώπους να ξεριζωθούν από τον τόπο τους είναι οι φυλετικές διακρίσεις και η μισαλλοδοξία. Από την άλλη, η πανδημία και το αντιρατσιστικό κίνημα, όπως τονίζει ο οργανισμός:

“Μας έχουν κάνει να νιώθουμε ότι συνδεόμαστε με έναν τρόπο που ξεπερνά τα σύνορα. Έχουμε δει πώς οι καθημερινοί άνθρωποι, ανάμεσά τους και πρόσφυγες, έχουν βγει μπροστά και απλώνουν χέρι βοήθειας. Βλέπουμε επίσης και στην Ελλάδα, πως παρά τα πολλά προβλήματα που παραμένουν, πολίτες, τοπικές κοινωνίες, δήμαρχοι και δημόσιοι υπάλληλοι, μη κυβερνητικές οργανώσεις και άνθρωποι από όλους τους χώρους της κοινωνίας, υποστηρίζουν και υποδέχονται με αλληλεγγύη τους ξεριζωμένους ανθρώπους.”

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες απευθύνει έκκληση σε όλες τις χώρες του κόσμου να κάνουν πολλά περισσότερα ώστε να βρουν σπίτι σε εκατομμύρια πρόσφυγες και άλλους ανθρώπους που έχουν εκτοπιστεί λόγω των συγκρούσεων, των διώξεων ή γεγονότων που έχουν διαταράξει σε μεγάλο βαθμό τη δημόσια τάξη. Όπως καταδεικνύει η έκθεση “Παγκόσμιες Τάσεις” που δημοσιεύτηκε στις 18 Ιουνίου 2020, ο αναγκαστικός εκτοπισμός επηρεάζει στις μέρες μας πάνω από το ένα τοις εκατό ολόκληρης της ανθρωπότητας. Δηλαδή, μιλάμε για 1 άτομο στα 97. Σε αυτό έρχεται να προστεθεί ότι όλο και λιγότεροι ξεριζωμένοι καταφέρνουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους.

Η πρώτη φορά που ο αριθμός των εκτοπισμένων φτάνει τα 79,5 εκατομμύρια είναι τα τέλη του 2019 και αυτός αποτελεί τον υψηλότερο αριθμό που έχει δει ποτέ η Ύπατη Αρμοστεία.

Η Έκθεση του οργανισμού τονίζει ότι οι προοπτικές να τελειώσουν γρήγορα τα δεινά των προσφύγων ολοένα και λιγοστεύουν. Μάλιστα, τη δεκαετία του ’90, κάθε χρόνο 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες κατά μέσο όρο ήταν σε θέση να επιστρέψουν στο σπίτι τους. Ωστόσο, την τελευταία δεκαετία o αριθμός αυτός μειώθηκε στους 385.000 περίπου. Αυτό αναδεικνύει και την αδυναμία στην εύρεση λύσεων για τους ξεριζωμένους πρόσφυγες.

Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Φίλιπο Γκράντι τονίζει τα εξής:

“Είμαστε μάρτυρες μιας διαφορετικής πραγματικότητας, καθώς ο αναγκαστικός εκτοπισμός στις μέρες μας είναι όχι μόνο πιο διαδεδομένος αλλά και ένα φαινόμενο που απλά δεν είναι πια βραχυπρόθεσμο ούτε προσωρινό.

Δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι οι άνθρωποι θα ζουν σε συνθήκες αναταραχής για χρόνια, χωρίς τελειωμό, χωρίς μια ευκαιρία να επιστρέψουν στο σπίτι τους ή την ελπίδα να χτίσουν ένα μέλλον εκεί που βρίσκονται. Χρειαζόμαστε μια θεμελιωδώς καινούρια και πιο ανοιχτή στάση απέναντι σε όλους τους ανθρώπους που τρέπονται σε φυγή, σε συνδυασμό με μια πολύ μεγαλύτερη αποφασιστικότητα να βάλουμε ένα τέλος στις συγκρούσεις που μαίνονται για χρόνια και αποτελούν τη ρίζα τόσο μεγάλων δεινών.”

Η Έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας δείχνει ότι από τα 79,5 εκατομμύρια ανθρώπους που εκτοπίστηκαν στα τέλη της περασμένης χρονιάς, τα 45,7 εκατομμύρια ήταν άνθρωποι που διέφυγαν σε άλλες περιοχές της ίδιας τους της χώρας. Οι υπόλοιποι εκτοπίστηκαν αλλού. Πιο συγκεκριμένα:

• 4,2 εκατομμύρια ήταν άνθρωποι που περίμεναν την έκβαση των αιτημάτων ασύλου τους,
• 29,6 εκατομμύρια ήταν πρόσφυγες και άλλοι βίαια εκτοπισμένοι εκτός της πατρίδας τους.

Η ετήσια αύξηση, από τα 70,8 εκατ. στα τέλη του 2018, είναι αποτέλεσμα δύο βασικών παραγόντων. Σύμφωνα με την έκθεση οι δύο παράγοντες είναι οι ακόλουθοι:

1. Ο ανησυχητικός νέος εκτοπισμός που έλαβε χώρα το 2019, ιδίως στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Σαχέλ (η στεπική λωρίδα γης νότια της Σαχάρας),την Υεμένη και τη Συρία. Η τελευταία βρίσκεται στο δέκατο έτος συρράξεων, ενώ από τη Συρία μόνο προέρχονται 13,2 εκατ. πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και εσωτερικά εκτοπισμένοι, δηλαδή το ένα έκτο του παγκόσμιου συνόλου.
2. Η καλύτερη αποτύπωση της κατάστασης των κατοίκων της Βενεζουέλας που εγκατέλειψαν τη χώρα τους, πολλοί από τους οποίους δεν έχουν νόμιμα καταγραφεί ως πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο, αλλά για τους οποίους απαιτούνται ρυθμίσεις που να φροντίζουν για την προστασία τους.

Η εν λόγω έκθεση συνεχίζει τονίζοντας ότι μέσα σε όλους αυτούς τους αριθμούς κρύβονται μια σειρά από κρίσεις ατομικές και πολύ προσωπικές!

Τα οκτώ βασικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζει κανείς σήμερα για τον αναγκαστικό εκτοπισμό:

1. 100 εκατομμύρια άνθρωποι τουλάχιστον αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους την τελευταία δεκαετία, αναζητώντας καταφύγιο είτε εντός είτε εκτός της χώρας τους. Πρόκειται για έναν αριθμό ξεριζωμένων που ξεπερνά τον συνολικό πληθυσμό της Αιγύπτου, της 14ης πολυπληθέστερης χώρας στον κόσμο.
2. Ο αναγκαστικός εκτοπισμός έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 2010 (41 εκατ. τότε σε αντιδιαστολή με 79,5 εκατ. σήμερα).
3. Το 80% των εκτοπισμένων ανθρώπων παγκοσμίως βρίσκεται σε χώρες ή εδάφη που έχουν πληγεί από οξεία επισιτιστική ανασφάλεια και υποσιτισμό – πολλές από αυτές τις χώρες αντιμετωπίζουν κινδύνους που αφορούν στο κλίμα καθώς και σε άλλες καταστροφές.
4. Πάνω από τα τρία τέταρτα των προσφύγων του κόσμου (77%) έχουν παγιδευτεί σε καταστάσεις μακροπρόθεσμου εκτοπισμού – για παράδειγμα η κατάσταση στο Αφγανιστάν διανύει πλέον την πέμπτη δεκαετία.
5. Πάνω από οκτώ στους δέκα πρόσφυγες (85%) βρίσκονται σε αναπτυσσόμενες χώρες, συνήθως σε χώρα που γειτνιάζει στη χώρα από την οποία διέφυγαν.
6. Τα δύο τρίτα των ανθρώπων που έχουν εκτοπιστεί εκτός των συνόρων της χώρας τους προέρχονται από πέντε χώρες: Συρία, Βενεζουέλα, Αφγανιστάν, Νότιο Σουδάν και Μιανμάρ.
7. Η Έκθεση «Παγκόσμιες Τάσεις» συνυπολογίζει όλους τους σημαντικότερους πληθυσμούς προσφύγων και εκτοπισμένων ανθρώπων, περιλαμβανομένων των 5,6 εκατ. Παλαιστίνιων προσφύγων που εμπίπτουν στην εντολή της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή (UNRWA).
8. Η δέσμευση στο πλαίσιο της Ατζέντας 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη να «μη μείνει κανείς πίσω» περιλαμβάνει πλέον ρητά τους πρόσφυγες, χάρη σε έναν καινούριο δείκτη για τους πρόσφυγες που ενέκρινε η Στατιστική Επιτροπή του ΟΗΕ φέτος τον Μάρτιο.

Το μήνυμα του γ.γ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρεζ για την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων 2020

Σχεδόν 80 εκατομμύρια γυναίκες, παιδιά και άντρες σε όλον τον κόσμο έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους ως πρόσφυγες ή εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα. Ακόμα πιο σοκαριστικό: 10 εκατομμύρια από αυτούς τράπηκαν σε φυγή μόλις τον τελευταίο χρόνο.

Στην Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων 2020, δεσμευόμαστε να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να τερματίσουμε τις συρράξεις και τις διώξεις που οδηγούν σε αυτούς τους τρομακτικούς αριθμούς.

Σήμερα, αναγνωρίζουμε τη γενναιοδωρία και την ανθρωπιά των χωρών υποδοχής που συχνά παλεύουν με τις δικές τους ανησυχίες οικονομικές και ασφάλειας. Οφείλουμε σε αυτές τις χώρες τις ευχαριστίες μας, τη στήριξη μας και τις επενδύσεις μας.

Πρέπει όλοι να εργαστούμε για να αποκαταστήσουμε τη συνοχή του καθεστώτος διεθνούς προστασίας των προσφύγων και να εφαρμόσουμε τις δεσμεύσεις του Παγκόσμιου Φόρουμ για τους Πρόσφυγες, ώστε οι πρόσφυγες και οι χώρες υποδοχής να λαμβάνουν τη στήριξη που χρειάζονται.

Φέτος, η πανδημία COVID-19 συνιστά μία επιπλέον απειλή για τους πρόσφυγες και τους εσωτερικά εκτοπισμένους που είναι από τους πιο ευάλωτους. Το πρόσφατο Έγγραφο Πολιτικής μου για τον COVID-19 και τα Mετακινούμενα Άτομα καλεί τις κυβερνήσεις να διασφαλίσουν ότι συμπεριλαμβάνονται σε όλες τις προσπάθειες ανίδρασης και ανάκαμψης.

Οι πρόσφυγες και οι εκτοπισμένοι έχουν διακριθεί ανάμεσα σε όσους προσφέρονται για να κάνουν τη διαφορά στην πρώτη γραμμή της αντιμετώπισης.

Από τους καταυλισμούς στο Μπαγκλαντές μέχρι τα νοσοκομεία της Ευρώπης, οι πρόσφυγες εργάζονται ως νοσηλευτές, γιατροί, επιστήμονες, δάσκαλοι και σε άλλους βασικούς ρόλους, προστατεύοντας τους εαυτούς τους και ανταποδίδοντας στις κοινότητες που τους φιλοξενούν.

Στην Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, ευχαριστούμε τους πρόσφυγες για την επινοητικότητα και την αποφασιστικότητα να ξαναφτιάξουν τις ζωές τους και να βελτιώσουν τις ζωές των ανθρώπων γύρω τους.

Σήμερα και κάθε μέρα, είμαστε ενωμένοι και αλληλέγγυοι με τους πρόσφυγες και αναγνωρίζουμε την βασική μας υποχρέωσή να προστατεύσουμε όσους διαφεύγουν από τον πόλεμο και τις διώξεις.

Το μήνυμα του Αλέξη Τσίπρα για την Ημέρα αυτή

Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης μοιράστηκε μέσα από τον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook το παρακάτω κείμενο για την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων 2020:

Πρόσφατα μείναμε σπίτια μας για να προστατέψουμε τους ανθρώπους που αγαπάμε. Κάποιοι άλλοι όμως, εγκαταλείπουν σπίτια, πόλεις και πατρίδα ακριβώς για τον ίδιο λόγο. Γιατί ο κίνδυνος γεννά τις στιγμές που μπορείς να κάνεις οποιαδήποτε θυσία.

Να διασχίσεις θάλασσες και βουνά. Να περπατήσεις δεκάδες χιλιόμετρα με ένα μωρό στα χέρια. Για να προσφέρεις ασφάλεια και ελπίδα σε αυτούς που αγαπάς.

Στη μάχη απέναντι στην πανδημία, έχουμε όπλο μας την επιστήμη, την εξέλιξη και την τεχνολογία και θα νικήσουμε τον ιό. Έχουμε στο πλευρό μας τα φωτεινότερα μυαλά του πλανήτη, που σε κάποιο εργαστήριο σε κάποια γωνιά του κόσμου, θα μας δώσουν τη λύση στο συλλογικό μας πρόβλημα.

Όμως γι’ αυτούς που ξεριζώνονται από τον τόπο τους, η απάντηση στο πρόβλημά τους δεν βρίσκεται σε κανένα εργαστήριο.

Βρίσκεται μέσα στην καθεμία και τον καθένα από ‘μας. Η αλληλεγγύη, η στήριξη στο συνάνθρωπο, η προσφορά ακόμα και από το υστέρημά σου σε όποιον το έχει ανάγκη, δεν είναι απλά όμορφες λέξεις.

Είναι τα συλλογικά μας αντισώματα απέναντι στο δηλητήριο του μίσους και του ρατσισμού που διαβρώνει τις κοινωνίες μας.

Είναι ο πλούτος ενός λαού που ξέρει τι θα πει ξεριζωμός. Ενός λαού που δεν ξεχνά ότι κάποτε οι κραυγές από τις βάρκες των κυνηγημένων στο Αιγαίο δεν ακούγονταν στα αραβικά ή τα αγγλικά. Αλλά στη γλώσσα τη δική μας.

Δες ακόμα: Διεθνής Αμνηστία: Αντιδράσεις για τα πλωτά φράγματα στο Αιγαίο