Απόψεις | Κρίνοντας την ΔΗΜΑΡ, ψυχογραφώντας τον Κουβέλη...‏

Η αλήθεια είναι πως –είτε τους αρέσει στην Αγίου Κωνσταντίνου είτε όχι- ο Φώτης Κουβέλης έχει πολλά κοινά με τον Γιώργο Καρατζαφέρη ως προς την πορεία και την συμμετοχή τους σε κυβερνήσεις συνεργασίας. Πράγματι, και ο πρόεδρος του ΛΑ.Ο.Σ. αλλά και ο επικεφαλής της ΔΗΜ.ΑΡ. υποστήριζαν στο πάλαι ποτέ φιλολαϊκές θέσεις, ερχόμενοι συχνά σε σύγκρουση με την έως τότε εφαρμοζόμενη πολιτική και εναντιωνόμενοι σχεδόν στο σύνολο των αντιδημοφιλών νομοσχεδίων που έρχονταν προς ψήφιση στην Βουλή. Κι όμως, και οι δυο τους, σε διαφορετικούς χρόνους που όμως μοιάζουν πολύ μεταξύ τους, χρησιμοποιώντας σχεδόν τα ίδια επιχειρήματα και διαπράττοντας τις ίδιες καταφανείς αντιφάσεις ολκής, αποφάσισαν να κάνουν στροφή προς το ρεαλιστικότερο –έτσι ισχυρίστηκαν τουλάχιστον- και να δεχθούν να συμμετάσχουν, ως επιπρόσθετα, περιφερειακά, συμπληρωματικά και δευτερεύοντα μέλη, σε σχήματα που συνηθίζουν να ονομάζονται –άσχετα αν συχνά αυτή η ονομασία δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα- Κυβερνήσεις Εθνικής Ανάγκης ή Κυβερνήσεις Εθνικής Σωτηρίας. Η τύχη του Καρατζαφέρη και του κόμματός του είναι γνωστή και δεν επιδέχεται περαιτέρω σχολιασμών… Μόνο που κάποιοι ισχυρίζονται πως αν ο πρόεδρος του ΛΑ.Ο.Σ. είχε παραμείνει στην κυβέρνηση Παπαδήμου παρουσιάζοντας μια συνεπέστερη στάση, θα είχε καταφέρει και να διατηρηθεί στην επιφάνεια της πολιτικής σκηνής… Φυσικά όλα αυτά θα παραμείνουν αναπόδεικτες εκτιμήσεις, όμως ο γράφον θεωρεί σωστό να τις αναφέρει μιας και βρίσκονται ξανά στην επικαιρότητα…

Ο Κουβέλης λοιπόν δεν μπήκε στην κυβέρνηση Παπαδήμου παρά τις έντονες συζητήσεις και διαφωνίες στο εσωτερικό της ΔΗΜΑΡ… Αρκέστηκε και τότε να πράξει ως συνήθως, να διατυπώνει δηλαδή αντιφατικές δηλώσεις άλλοτε υπέρ του PSI και άλλοτε κατά του Μνημονίου , διαβεβαιώνοντας παράλληλα ότι στις εκλογές που επέκειντο δεν ετίθετο για την παράταξη της «υπεύθυνης» Αριστεράς θέμα συνεργασίας με ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, με τα κόμματα δηλαδή που έφεραν –όπως έλεγε ο πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ- τον τόπο σε κατάσταση χρεοκοπίας. Και πράγματι –έστω κι αν πάλι ένιψε τας χείρας του αποδίδοντας τις ευθύνες για την πολιτική κρίση στον… Τσίπρα- αρνήθηκε να συμπράξει, όταν τα σουρεαλιστικά για τα ελληνικά δεδομένα ποσοστά των εκλογών του Μαίου ήταν αδύνατο να αναδείξουν κυβέρνηση. Όμως, στις επαναληπτικές εκλογές που μοιραία ακολούθησαν, η ΔΗΜΑΡ θα κάνει στροφή, θα αλλάξει ξαφνικά στάση, θα γίνει η «εντολή για λύση», όπως μας ενημέρωνε αιφνιδιαστικά το μίζερο τηλεοπτικό της σποτ… Και αυτή η ιδιότυπη «εντολή για λύση» που μεταφραζόταν σε «εντολή για συμμετοχή σε κυβέρνηση συνεργασίας», έκρυβε παγίδες, τόσο για τον κ. Κουβέλη και την πλειονότητα των συντρόφων του, όσο και για τους πολίτες που έμελλαν τον επόμενο χρόνο να καταστούν μάρτυρες της απόπειρας εφαρμογής μιας ακραίας και καταστροφικής νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Ο Κουβέλης είχε μόλις δει την συμμετοχή του στην κυβέρνηση ως πρόκληση, προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στις αριστερές του ευαισθησίες και τις απαραίτητες και επώδυνες τομές που έπρεπε να γίνουν, ώστε να αποφευχθεί η κατάρρευση. Στήριξε την τρικομματική επιδιώκοντας πολιτική σταθερότητα και προώθηση των διαρθρωτικών-εξυγιαντικών παρεμβάσεων στο κράτος. Είχε δει το πάρτυ με τις αλόγιστες σπατάλες στο δημόσιο, με τις προσλήψεις από τα παράθυρα, με ορισμένες προκλητικά υψηλές συντάξεις και κάποια άλλα δυσθεώρητα εφ άπαξ. Δεν λαϊκισε, δεν στρουθοκαμήλισε, ανέδειξε το πρόβλημα και την αναγκαιότητα της άμεσης επίλυσής του, πιστεύοντας πως όλα τούτα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν ήπια και δημοκρατικά, με μικρές λελογισμένες περικοπές και εθελούσιες εξόδους. Δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε πως όχι μόνο έπεσε έξω ως προς τις εκτιμήσεις του αλλά και πως άργησε εγκληματικά να παραδεχτεί το λάθος του. Γιατί μπορεί ο πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ να φρόντισε και πάλι να προφυλαχθεί στοιχειωδώς αποφεύγοντας την ψήφιση του Μνημονίου 3 –λόγω… ευαισθησίας για τα εργασιακά-, μα ήταν συγχρόνως τόσα τα θέματα στα οποία είχε υποχωρήσει, ήταν τόση η διαλλακτικότητά που είχε επιδείξει, ήταν ενίοτε τέτοιο το πάθος του όταν υποστήριζε την κυβέρνηση και τα νομοσχέδια που αυτή ψήφιζε, που πολύ φοβάμαι πως σήμερα, μετά την πρόσφατη και άρα καθυστερημένη συνειδητοποίηση και σιωπηρή αναγνώριση του σφάλματός του, ο μετριοπαθής πρόεδρος έχει εκτεθεί ανεπανόρθωτα, όχι τόσο για την ασυνέπειά της πολιτικής του στάσης , αλλά κυρίως γιατί απέδειξε πως δεν αποτελεί τον πολιτικό εκείνο που μπορεί να διαχειριστεί ψύχραιμα και αποφασιστικά καταστάσεις κρισιμότητας ανάλογης αυτών που διανύει η χώρα… Πώς λοιπόν μπορεί να εξηγηθεί η στάση του προέδρου της ΔΗΜΑΡ που τόσο δείχνει να μοιάζει με αυτήν που λίγα χρόνια πριν είχε ακολουθήσει ο Γιώργος Καρατζαφέρης;

Για να απαντήσουμε, νομίζω πως πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας ορισμένες παραμέτρους που αφορούν το σχετικά νεοσύστατο κόμμα της ΔΗΜΑΡ. Τον Ιούνιο του 2012, η Ανανεωτική Αριστερά απείχε σχεδόν δυο χρόνια από την επώδυνη ρήξη της με τον ΣΥΡΙΖΑ και μόλις έναν χρόνο από την μετεξέλιξή της σε κόμμα (από το 1ο δηλαδή Συνέδριο της ΔΗΜΑΡ που έλαβε χώρα την Άνοιξη του 2011). Δεδομένης της αναγκαιότητας για έναν νέο πολιτικό σχηματισμό να διαφοροποιηθεί και να αποδείξει τα πραγματικά αίτια αυτονόμησης και ανεξαρτητοποίησής του (υπενθυμίζω πως μέχρι τότε οι αποσπασθέντες από τον ΣΥΡΙΖΑ ψήφιζαν σχεδόν ό, τι και το κόμμα του κ. Τσίπρα, αν και συνήθιζαν να διακυρήττουν το πόσο διαφορετικοί ήταν στην πραγματικότητα ), αλλά και δοθέντων των πιέσεων και της κριτικής που ασκούνταν στον κ. Κουβέλη για την έως τότε αμήχανη στάση του μπροστά στις μεταρρυθμίσεις, πρέπει να παραδεχθούμε ότι είχε δημιουργηθεί ένα τεχνητό κλίμα προσδοκίας για το ότι η ΔΗΜΑΡ θα αποτελούσε ένα σύγχρονο κεντροαριστερό κόμμα, που σύντομα θα προέβαινε σε υποχωρήσεις ως προς τον ιδεολογικό της προσανατολισμό και ως εκ τούτου σε πρακτικές παραχωρήσεις προς τον νεοφιλελευθερισμό. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, ο κ. Κουβέλης αρχίζει να χάνει τον έλεγχο του ιδεολογικού πηδαλίου του κόμματος και να ετεροκαθορίζεται από τα media αλλά και από την ταυτότητα των ψηφοφόρων της ΔΗΜΑΡ που απείχαν αρκετά από αυτό που στην αρχή είχαμε υποθέσει. Με λίγα λόγια ο μέσος υποστηρικτής του εν λόγω κόμματος, δεν είναι ο αριστερός διανοούμενος που κουράστηκε από την ανούσια, αντιαισθητική και εριστική ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ο μικροαστός ή μεσοαστός που έχει αποκυρήξει βασικά αριστερά ιδεώδη, υποστηρίζοντας φιλελεύθερες εκσυγχρονιστικές παρεμβάσεις στην οικονομία, πάντα όμως με ανθρώπινο πρόσωπο… Και όταν οι ψηφοφόροι ενός –έστω και μετριοπαθούς- αριστερού κόμματος δεν απέχουν και πολύ από τους υποστηρικτές του Μάνου ή της Ντόρας είναι στη συνέχεια φυσικό ν’ ανοίξει άκριτα η πόρτα για πρωτοκλασάτα στελέχη του Σημιτικού μεταρρυθμισμού αλλά και για τυχοδιωκτικές προσωπικότητες που ανέκαθεν κυκλοφορούσαν στον τόσο ασαφή και αδιαφανή χώρο της κεντροαριστεράς, όπως για παράδειγμα αυτή του ασυμπαθούς κ. Μπίστη. Κάπως έτσι, είναι αλήθεια ότι ο χώρος της ΔΗΜΑΡ αλλοτριώθηκε και πιθανώς να διαμορφώθηκε από τις εξελίξεις και τις διεργασίες αρκετά αλλιώτικα από αυτό που ο κ. Κουβέλης είχε οραματιστεί φεύγοντας από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Όμως -κακά τα ψέματα-, η κυριότερη αιτία που ώθησε τον πρόεδρο της ΔΗΜΑΡ να συνεργαστεί με ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, αλλά και να ψηφίσει πολλά νομοσχέδια που απέχουν από το DNA της Αριστεράς, ήταν η απουσία πειστικής και υπεύθυνης εναλλακτικής πρότασης. Ας μην ξεχνάμε πως τον Ιούνιο του ’12, η χώρα είχε περιέλθει σε κατάσταση ακυβερνησίας, οι προοπτικές ήταν κάτι περισσότερο από απαισιόδοξες, οι Ευρωπαίοι εταίροι πίεζαν για επίλυση της πολιτικής κρίσης και για συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, τα σενάρια για το περίφημο Grexit έδιναν κι έπαιρναν και το χειρότερο είναι ότι αλήθευαν… Κι όταν η κατάσταση της χώρας είναι τέτοια, οι μετριοπαθείς και κεντρογενείς δυνάμεις οφείλουν να παίρνουν θέση και να αποφασίζουν με ποιον θα παν και ποιον θα αφήσουν. Αλλά ακόμα κι αν ο Κουβέλης είχε τις αγαθότερες και τις πιο ανιδιοτελείς των προθέσεων –που δεν τις είχε-, ακόμα κι αν ο πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ στεκόταν υπεράνω μικροτήτων και μικροπολιτικών ερίδων με τους πρώην συντρόφους του –που δεν στεκόταν-, ακόμα κι αν δεν εδιάκειτο ανταγωνιστικά και ρεβανσιστικά απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ –που εδιάκειτο-, ο τελευταίος δεν βοηθούσε καθόλου. Δεν βοηθούσε με την άκαμπτη στάση του, με την ακραία ρητορική του, με την αδιαλλαξία του, με τις εμμονές του. Ο ΣΥΡΙΖΑ τρόμαζε περισσότερο, παρά συνεισέφερε με ρεαλιστικές προτάσεις. Και, δεδομένου πως η Ν. Δ. επεκράτησε σ’ εκείνες τις κρίσιμες εκλογές, ο Κουβέλης θεώρησε σωστό να υποστηρίξει μια ξεκάθαρα φιλελεύθερα και ευρωπαϊκά προσανατολισμένη κυβέρνηση, με κάποιες κρυφές και αφελείς ελπίδες πως θα μπορούσε έστω και στο ελάχιστο να την επηρεάσει προς το προοδευτικότερο… Κάπου εδώ βρίσκεται ακριβώς το σημείο που ο Κουβέλης παγιδεύεται και που μοιραία αρχίζουν οι επιφυλάξεις ως προς τους χειρισμούς αλλά και ως προς τον ρόλο της ΔΗΜΑΡ εντός της περίφημης τρικομματικής.

Γιατί, είναι νομίζω σαφές ότι με την απόφασή της να συμπράξει, η ΔΗΜΑΡ συνέβαλε αρκούντως στο να νομιμοποιήσει στην συλλογική συνείδηση όλες τις πολιτικές αποφάσεις των τελευταίων ετών, παρέχοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο Αριστερή κάλυψη σε άκριτες ιδιωτικοποιήσεις και απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, σε μειώσεις μισθών και συντάξεων, σε κλείσιμο σχολείων και νοσοκομείων και σε άλλες τέτοιες ωραίες ψευδομεταρρυθμίσεις. Κι ενώ η ΔΗΜΑΡ ψήφιζε ασθμαίνοντας νομοσχέδια που η μεγάλη πλειοψηφία των στελεχών της δεν πίστευε, κι ενώ ο Κουβέλης είχε τοποθετήσει ως υπουργούς αξιόλογους επιστήμονες που κωλυσιεργούσαν καθυστερώντας παθητικά την εφαρμογή παραλογισμών και αδικιών, το ιδεολογικό, πρακτικό και ψυχολογικό αδιέξοδο του προέδρου αλλά και του ευρύτερου πολιτικού χώρου εντεινόταν. Κι όταν ήρθε η ώρα για την εφαρμογή όλων αυτών, η ΔΗΜΑΡ θα προτιμήσει έστω και καθυστερημένα, και δίχως εμφανή μικροπολιτική σκοπιμότητα, με πρόφαση το «μαύρο της ΕΡΤ», να πηδήξει από το πλοίο ή, πιο κυριολεκτικά, να αποσύρει την στήριξή της από την Κυβέρνηση…

Αντιλαμβανόμεθα πως η συγκεκριμένη στάση του προέδρου, αλλά και της άβουλης κοινοβουλευτικής ομάδας της ΔΗΜΑΡ, δεν δύναται επουδενί λόγω να εμπνεύσει εμπιστοσύνη περί ενός σταθερού και κατασταλαγμένου ιδεολογικού και πρακτικού προσανατολισμού στον οποίο μπορεί με ευκολία να προστρέξει το εκλογικό σώμα στις προσεχείς εκλογές. Ως εκ τούτου, δεν μπορούμε για την ώρα, παρά να χαρακτηρίσουμε τον Κουβέλη ως έναν ρομαντικό κι αιθεροβάμονα ρεφορμιστή, που παγιδεύτηκε στα αδιέξοδα των ιδιαίτερων συνθηκών και πίστεψε αφελώς πως οι μετριοπαθείς μεταρρυθμιστικές του προτάσεις, θα είχαν την τύχη να εισακουστούν –και πολύ περισσότερο να υιοθετηθούν- σε μια κυβέρνηση με πρόδηλο (νέο)φιλελεύθερο προσανατολισμό. Το μεγαλύτερο ερώτημα που απομένει να απαντηθεί και να διευκρινιστεί το συντομότερο είναι η στάση που στο εξής θα κρατήσει η ΔΗΜΑΡ. Ας ευχηθούμε το κόμμα του κ. Κουβέλη, μετά την αποτυχία του ως κυβερνητικός εταίρος, να αποτελέσει στο εγγύς μέλλον την υπεύθυνη αντιπολίτευση που τόσο η χώρα έχει ανάγκη. Γιατί είναι πια γνωστό τοις πάσι πως όσο δεν εμφανίζονται σοβαρές πολιτικές δυνάμεις στο κοινοβούλιο, η Δημοκρατική Αριστερά πάντοτε θα αρέσκεται να πειραματίζεται στην πλάτη μας, αναζητώντας την πραγματική σημασία και ερμηνεία του αγαπημένου της όρου που ακούει στο όνομα «υπευθυνότητα»…