Γιατί πρέπει να φοράμε 365 μέρες τον χρόνο αντιηλιακό

Έχετε ποτέ παρατηρήσει την όψη της επιδερμίδας των γλουτών ενός ανθρώπου ενενήντα ετών; Η δρ Φέιν Φρέι το έχει κάνει. «Είναι πανέμορφη», λέει η δερματολόγος και συγγραφέας του βιβλίου The Skincare Hoax (Τα ψέματα για τη φροντίδα της επιδερμίδας). «Έχει πολύ λίγες κηλίδες, πολύ λίγες ρυτίδες, πολύ λίγες ευρυαγγείες». Συγκρίνετέ την τώρα με την επιδερμίδα του προσώπου του, όπου πιθανότατα θα δείτε καφέ κηλίδες, επιφανειακές φολίδες, ευρυαγγείες, πολύ περισσότερες ρυτίδες και μια ωχρότητα.

Ορισμένα σημάδια γήρανσης της επιδερμίδας, όπως οι λεπτές γραμμές, εμφανίζονται φυσιολογικά, με την πάροδο του χρόνου. Σύμφωνα με τη Φρέι, όμως, στην πραγματικότητα το 80% των αλλαγών της επιδερμίδας που συνδέουμε με την ηλικία προκαλείται από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Ποιος είναι, λοιπόν, ο καλύτερος τρόπος για να τις αποφύγουμε, χωρίς να σταματήσουμε να βγαίνουμε από το σπίτι μας, να μένουμε συνεχώς στη σκιά ή να είμαστε μονίμως καλυμμένοι από την κορυφή έως τα νύχια; Το να βάζουμε αντηλιακό.

Το ότι η εφαρμογή αντηλιακού εμποδίζει τα ηλιακά εγκαύματα και προλαμβάνει τον καρκίνο του δέρματος είναι γνωστό. Πέρα από αυτό, όμως, πολλοί δερματολόγοι ισχυρίζονται ότι αποτελεί και το καλύτερο προϊόν φροντίδας για την επιβράδυνση των σημαδιών γήρανσης του δέρματος. Ας δούμε, λοιπόν, τι πρέπει να γνωρίζουμε σχετικά με το πώς οι υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου γερνούν την επιδερμίδα και το πώς η χρήση αντηλιακού συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεών τους.

Πώς οι υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου καταστρέφουν το δέρμα

Υπάρχουν δύο κατηγορίες υπεριώδους ακτινοβολίας (UV), η Α και η Β. Τα μήκη κύματος της UVB είναι κοντύτερα και επηρεάζουν κυρίως το ανώτερο στρώμα του δέρματος. Οι ακτίνες UVA είναι μακρύτερες και μπορούν να διεισδύσουν πιο βαθιά στο δέρμα. Επίσης, μπορούν να διαπεράσουν υλικά όπως το γυαλί, γι’ αυτό και είναι λάθος το να υποθέσει κανείς ότι το να στέκεται πίσω από ένα παράθυρο τον προστατεύει από τις βλαβερές συνέπειες του ήλιου.

Η πολυετής έκθεση τόσο στις ακτίνες UVA όσο και στις UVB προκαλεί βλάβες στα κύτταρα της ανώτερης στιβάδας του δέρματος, που ονομάζονται κερατινοκύτταρα. Όταν συμβαίνει αυτό, η επιδερμίδα αρχίζει να δείχνει κόκκινη, τραχιά και, ανά περιοχές, να ξεφλουδίζει – μια κατάσταση που ονομάζεται ακτινική υπερκεράτωση. «Αυτή η κατάσταση οφείλεται σε μεταλλάξεις του DNA που συμβαίνουν στα κερατινοκύτταρα, τα οποία στη συνέχεια πολλαπλασιάζονται και σταματούν να λειτουργούν με ομαλό τρόπο», λέει η δρ Λίνα Φον Σάκμαν, δερματολόγος και κλινική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ, στην Αυστραλία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ακτινική υπερκεράτωση μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο.

Κάτω από τα κερατινοκύτταρα βρίσκονται τα μελανοκύτταρα – τα κύτταρα που παράγουν μελανίνη, την ουσία που σκουραίνει το χρώμα του δέρματος. Οι ακτίνες UVA ενεργοποιούν κυρίως αυτά τα κύτταρα, με αποτέλεσμα το μαύρισμα της επιδερμίδας. Τα ηλιακά εγκαύματα, πάλι, προκαλούνται από τις ακτίνες UVB, που τραυματίζουν το ανώτερο στρώμα του δέρματος. Η μακροχρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία βλάπτει τα μελανοκύτταρα, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τη μόνιμη υπερμελάγχρωση με τη μορφή καφέ κηλίδων, που περιγράφονται ως ηλιακές κηλίδες ή πανάδες, ως κηλίδες ηλικίας ή, πιο επίσημα, ως ηλιακές φακές.

Το κολλαγόνο και η ελαστίνη, δύο πρωτεΐνες που διατηρούν το δέρμα ελαστικό και εύκαμπτο, βρίσκονται στην ακριβώς από κάτω στιβάδα του δέρματος. Οι ακτίνες UVA προκαλούν τη διάσπαση αυτών των πρωτεϊνών, με αποτέλεσμα τόσο την εμφάνιση ρυτίδων καθώς το δέρμα χάνει την ελαστικότητά του, όσο και τη λέπτυνση της επιδερμίδας, που καθιστά τα αιμοφόρα αγγεία πιο ορατά. Στην πραγματικότητα, φαίνεται να μην υπάρχει τρόπος για την τεχνητή ενίσχυση του κολλαγόνου και της ελαστίνης (τα στοιχεία που έχουμε διαθέσιμα για την αποτελεσματικότητα των συμπληρωμάτων διατροφής και των κρεμών περιποίησης είναι ελάχιστα). Παρ’ όλα αυτά, κάποια κύτταρα που ονομάζονται ινοβλάστες συνεχίζουν να παράγουν, έστω με πιο αργό ρυθμό καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει, κολλαγόνο και ελαστίνη. Εξ ου και ορισμένοι δερματολόγοι ισχυρίζονται ότι ενδέχεται να είναι δυνατή η αντιστροφή κάποιων σημαδιών γήρανσης.

Εάν αρχίσετε να χρησιμοποιείτε με συνέπεια και σωστά το αντηλιακό σας από σχετικά νεαρή ηλικία, «όσο οι ινοβλάστες είναι ακόμη αρκετά νέοι ή αρκετά υγιείς ώστε να είναι σε θέση να παράγουν περισσότερο κολλαγόνο», η εμφάνιση ρυτίδων θα μπορούσε να επιβραδυνθεί, σύμφωνα με τον δρα Χένρι Λιμ, δερματολόγο που εργάζεται στον μη κερδοσκοπικό οργανισμό υγειονομικής περίθαλψης Henry Ford Health και πρώην πρόεδρο της Αμερικανικής Ακαδημίας Δερματολογίας. Το κλειδί σε αυτή τη διαδικασία βρίσκεται στην εξασφάλιση του ότι τα επίπεδα κολλαγόνου δεν συνεχίζουν να μειώνονται μέσω της έκθεσης στον ήλιο όσο οι ινοβλάστες εργάζονται για την αναπλήρωση του κολλαγόνου και της ελαστίνης.

Παρ’ όλα αυτά, η Φον Σάκμαν λέει ότι οι ένορκοι δεν έχουν ακόμη βγάλει την ετυμηγορία τους: «Βεβαίως και υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η χρήση αντηλιακού σε καθημερινή βάση μειώνει τη γήρανση του δέρματος. Το αν αντιστρέφει ή όχι τη γήρανση του δέρματος, όμως, είναι κάτι το διαφορετικό και κάπως πιο περίπλοκο να το ισχυριστεί κανείς».

Πώς το αντηλιακό προλαμβάνει τα σημάδια γήρανσης

Η χρήση αντηλιακού εμποδίζει τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου να φτάσουν και να διεισδύσουν στο δέρμα, προστατεύοντάς το από τις σχετικές βλάβες. Ανάλογα, δε, με τα συστατικά τους, τα αντηλιακά χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: στα φυσικά (αυτά με μεταλλικά στοιχεία) και στα χημικά.

Τα ενεργά μεταλλικά στοιχεία, όπως το οξείδιο του ψευδαργύρου και το διοξείδιο του τιτανίου, δημιουργούν έναν φυσικό φραγμό απέναντι στην υπεριώδη ακτινοβολία, αντανακλώντας την από το δέρμα. Αυτή η αντανάκλαση του φωτός είναι ανιχνεύσιμη από την ανθρώπινη όραση – τα συγκεκριμένα αντηλιακά αφήνουν στην επιδερμίδα ένα λευκό χρώμα. Τα χημικά συστατικά –όπως η αβοβενζόνη, η οξυβενζόνη και ο ομοσαλάτης– απορροφούν τις υπεριώδεις ακτίνες. Και οι δύο τύποι αντηλιακών μπορούν να αλλοιωθούν με την πάροδο του χρόνου ή να ξεπλυθούν από την επαφή με το νερό ή τον ιδρώτα, γι’ αυτό και είναι σημαντικό να επαναλαμβάνετε την εφαρμογή κάθε δύο ώρες ή ακόμα πιο συχνά, αν εν τω μεταξύ κολυμπήσετε ή ιδρώσετε αρκετά.

Σε γενικές γραμμές, τα αντηλιακά είναι πιο αποτελεσματικά στο να σταματούν τις κοντύτερες (UVB) παρά τις μακρύτερες ακτίνες (UVA) της υπεριώδους ακτινοβολίας. Όσον αφορά τον δείκτη προστασίας που προσφέρει ένα αντηλιακό, ο οποίος αναφέρεται ως SPF, αυτός δείχνει το πόσο καλά ένα αντηλιακό προστατεύει από τα ηλιακά εγκαύματα, δηλαδή πόσο καλά εμποδίζει τις UVB.

Σύμφωνα με τη Φρέι, μόνο λίγα συστατικά των οποίων η χρήση έχει εγκριθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες –πιο συγκεκριμένα η αβοβενζόνη, η οξυβενζόνη, το οξείδιο του ψευδαργύρου και, σε μικρότερο βαθμό, το διοξείδιο του τιτανίου– εμποδίζουν τις ακτίνες UVA. Για να ελέγξετε αν το αντηλιακό σας προσφέρει προστασία από τις UVA, αναζητήστε στη σύνθεσή του κάποιο από αυτά τα συστατικά ή ελέγξτε αν φέρει την ένδειξη «ευρέος φάσματος». Αυτή η ένδειξη σημαίνει ότι εμποδίζει τη διείσδυση στο δέρμα των μακρύτερων μηκών κύματος της υπεριώδους ακτινοβολίας. Στην Ευρώπη έχουν εγκριθεί και κάποια νεότερα συστατικά για χρήση, που είναι πιο αποτελεσματικά κατά της UVA ακτινοβολίας, με ορισμένα από αυτά να βρίσκονται υπό εξέταση από τον αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων.

Όσον αφορά την επιλογή του καλύτερου αντηλιακού για την πρόληψη των σημαδιών γήρανσης, η Φον Σάκμαν συμβουλεύει να αναζητήσετε κάποιο ευρέος φάσματος και με δείκτη προστασίας 50 ή υψηλότερο. Το αν η σύνθεσή του βασίζεται σε χημικά ή μεταλλικά συστατικά δεν έχει σημασία. Αυτό που προέχει είναι το να «απλώνεται πάνω στο δέρμα κάθε πρωί».

Διαβάστε ακόμη:

• ActionAid: Το 50% έχει μία προκατάληψη για τις γυναίκες
• Επιστήμονες πιστεύουν ότι ανακάλυψαν γιατί το κόκκινο κρασί προκαλεί πονοκεφάλους
• Οι νέοι πιστεύουν ότι είναι πιο δύσκολο να πάρουν προαγωγή συγκριτικά με τους γονείς τους
• Τι ζητούν η Gen Z και οι millennials από την εργασία τους

Πηγή: kathimerini