Είναι η επίκληση στο συναίσθημα μια σύγχρονη μορφή «βασανισμού»;

Κατά καιρούς έχω ξεκινήσει αυτό το άρθρο. Ξανά και ξανά. Φοβάμαι ότι οι λέξεις που θα χρησιμοποιήσω και οι φράσεις που θα πω, θα πληγώσουν ή δεν θα κατανοηθούν όπως πρέπει (άρα πάλι θα πληγώσουν) και σταματάω. Και συνειδητοποιώ ότι παθαίνω αυτό ακριβώς για το οποίο θέλω να γράψω.

Είμαι σίγουρη ότι και εσείς πιάνετε τον εαυτό σας να αναρωτιέται πού έχει πάει η λογική στον κόσμο, στην κοινωνία που ζούμε. Υπάρχει η αίσθηση ότι όλοι λειτουργούμε (βάζω και τον εαυτό μου μέσα) βάσει συναισθήματος, βάσει θυμικού. Όχι, αυτό δεν είναι πάντα κακό αλλά ναι, δεν είναι και καλό. Υπάρχουν ζητήματα που, λυπάμαι, είναι άσπρα-μαύρα και λύνονται με στοιχεία, με τη λογική, πρακτικά. Και το λέω εγώ που συχνά-πυκνά, σε διάφορα θέματα, σας πρήζω ότι υπάρχουν και γκρίζες περιοχές.

Τι γίνεται όταν όλα ξεφεύγουν; Τι γίνεται όταν δεν μπορείς να βρεις ένα λογικό πράγμα να πιαστείς; Πέφτεις κι εσύ στο τρυπάκι να αντιδράς με το συναίσθημα, το ένστικτο στα πάντα, και εκεί χάνεται το παιχνίδι. Πώς μπορείς όμως να δεις καθαρά, όταν στα πάντα σε τυφλώνει το συναίσθημα;

Κυρίως όμως, αυτό που με απασχολεί εδώ, είναι το κατά πόσο μπορεί αυτή η επίκληση και χρήση του συναισθήματος να αποτελέσει όπλο στα χέρια κάποιων. Ναι ξέρουμε περί συναισθηματικών εκφοβισμών, τα ακούμε γύρω μας, ειδικά σε κοινωνικές, φιλικές, οικογενειακές και ερωτικές σχέσεις. Τι γίνεται όταν αυτός ο «εκφοβισμός» περνά πλέον σε άλλα θέματα, που ενδιαφέρουν ευρύτερα μια κοινωνία και όχι μεμονωμένα κάποια άτομα;

Τι γίνεται όταν μέρος του κοινωνικού συνόλου προσπαθεί να επιβάλει, μέσω συναισθηματικού εκβιασμού, «πρότυπα» και «συνήθειες»; Τι συμβαίνει τότε, που αν διαφοροποιηθείς, σε βάζουν στο περιθώριο; Και, ίσως χειρότερα, σε κάνουν να πιστεύεις ότι είσαι κακός άνθρωπος;

Θα πω ένα παράδειγμα: Βλέπουμε να γίνονται διάφορες ληστείες και επεισόδια από ανθρώπους που είναι Ρομά. Αυτομάτως, υπάρχουν κοινωνικές (και πολιτικές στη συγκεκριμένη περίπτωση) ομάδες εκεί έξω που, αν τυχόν πεις το οτιδήποτε ακόμα και σε εξαιρετικά ήρεμο και λογικό τρόπο σε κατηγορούν ότι κατηγορείς και «καταδικάζεις» και είσαι απάνθρωπος γιατί οι άνθρωποι αυτοί είναι περιθωριοποιημένοι, κατατρεγμένοι και δεν έχουν ευκαιρίες στη ζωή. Το ίδιο και για τους μετανάστες. Το ίδιο και για τους ναρκομανείς. Πιάνω το κομμάτι του «εγκλήματος» γιατί είναι χαρακτηριστικό ότι είναι άσπρο-μαύρο το θέμα εδώ και δεν πρέπει να υπάρχει γκρίζο, η δικαιοσύνη πρέπει να λειτουργήσει το ίδιο για όλους, από τη στιγμή που υπάρχει αξιόποινη πράξη. Οι τριγύρω συνθήκες δεν μπορούν να δικαιολογούν την πράξη αυτή.

Σε περιστάσεις που δεν είναι άσπρη-μαύρη η κατάσταση και έχει να κάνει περισσότερο με προσωπικές απόψεις και προτιμήσεις, γίνονται ακόμα χειρότερα τα πράγματα.

Οι «ευαίσθητες ομάδες ανθρώπων» έχουν πολλαπλασιαστεί και οι εχθροί είναι παντού. Και αυτό είναι κουραστικό, είναι άκρως ψυχοφθόρο. Λες ότι δε θες να κάνεις παιδιά; Ο χαμός. Και προσωπικό παράδειγμα: Τόλμησα να ξεστομίσω σε κάποια φάση ότι κάποιοι άνθρωποι, με διάφορα θέματα, δεν θα έπρεπε να γίνονται γονείς και ότι είναι άκρως εγωιστικό αυτό που κάνουν. Ε, φαντάζεστε τη συνέχεια.

Πλέον, σε ό,τι και αν λέμε, υπάρχει κάποιος να έρθει να απαντήσει «πού πήγε η ανθρωπιά σου, η αλληλεγγύη σου, δεν βλέπεις πόσα προβλήματα έχει ο τάδε, πόσο δύσκολα έχει περάσει, πόσο, πόσο, πόσο…». Σε κάνει να αισθάνεσαι κακός άνθρωπος ή/και παράλογος γι’ αυτά που βλέπεις και γι’ αυτά που προτιμάς ενώ δε βλάπτεις κανέναν (να το υπογραμμίσουμε αυτό, αν και το θεωρώ αυτονόητο ότι δε μιλάμε για απόψεις ακραίες).

Την πηγή αυτού του νέου «κινήματος» δεν την ξέρω. Εκμετάλλευση μού μυρίζεται και ακραίος «δικαιωματισμός», ολική πολιτική τύφλωση (σε αρκετά από τα κοινωνικά θέματα). Φυσικά το μόνο που καταφέρνουν όσοι την πέφτουν στους άλλους είναι να τους κάνουν κι εκείνους ακραίους. Δράση-αντίδραση. Γι’ αυτό μην πέφτετε από τα σύννεφα όταν βλέπετε ακραία φαινόμενα εκεί έξω.

Η «φίμωση» μέσω του συναισθηματικού εκφοβισμού, το να μη θέλετε να ακούτε άλλες απόψεις ή/και τη λογική μπορεί να φέρει εκρήξεις που δεν θα έχουν ούτε λόγια, ούτε λογική. Άλλωστε εκεί ποντάρατε κι εσείς. Στη ζούγκλα.