Οι παρεμβάσεις που θα δροσίσουν την Αθήνα - Ειδικοί αποκαλύπτουν

Νερά, κλιματιστικά, σπίτι και σκιά… Στους 44 βαθμούς Κελσίου θα φθάσει η θερμοκρασία στην Αθήνα μέσα στο Σαββατοκύριακο, ενώ σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία οι μέγιστες τιμές στα ηπειρωτικά θα είναι 43 βαθμοί, στο εσωτερικό της Στερεάς Ελλάδας και στην Πελοπόννησο 44 και θα φθάσουν τους 45 βαθμούς σε περιοχές της Θεσσαλίας. Ο τωρινός παρατεταμένος καύσωνας θα είναι χειρότερος και από εκείνον του 1987, σύμφωνα με τον διευθυντή της ΕΜΥ Αντώνη Λάλο, όταν πάνω από 1.300 άνθρωποι είχαν πεθάνει στη χώρα.

Το κέντρο κάθε πόλης είναι η πιο ζεστή περιοχή της. Μάλιστα, τα φαινόμενα ενισχύονται αφού υπάρχει έλλειψη πρασίνου και πάρκων. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε εκθέσεις του ΟΟΣΑ η Αθήνα είναι στην 4η θέση πριν από το τέλος αναφορικά με τους χώρους πρασίνου, που αντιστοιχούν σε κάθε πολίτη. Μόλις 0,96 m2 πρασίνου ανά κάτοικο, η Αθήνα έχει χειρότερη αναλογία πρασίνου ακόμη κι από πόλεις που βρίσκονται κυριολεκτικά μέσα στην έρημο ή πάσχουν από υπερβολική τσιμεντοποίηση, όπως η Τιχουάνα του Μεξικού και το Λας Βέγκας των ΗΠΑ, η Βενετία στην Ιταλία και η Τσανγκγουόν στη Νότια Κορέα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θεωρεί πως η ελάχιστη αναλογία πρασίνου στις πόλεις δεν πρέπει να είναι κάτω από 9 m2/κάτοικο!

Τι φταίει; Καθώς η Αθήνα αποτελεί χερσόνησο, ο άνεμος επηρεάζει σημαντικά τη θερμοκρασία της. Οταν δεν υπάρχει μελτέμι, η θαλάσσια αύρα του Σαρωνικού δροσίζει το κέντρο της. Όταν υπάρχει, οι θερμοκρασίες είναι πιο υψηλές. Αλλά οι πιο υψηλές θερμοκρασίες σημειώνονται όταν φυσούν βορειοδυτικοί άνεμοι στην Αθήνα, λέει ο Δημήτρης Ζιακόπουλος, μετεωρολόγος και πρώην διευθυντής της ΕΜΥ.

Στους ανέμους δίνει έμφαση και ο αρχιτέκτονας, ομότιμος καθηγητής στο ΕΜΠ, Ανδρέας Κούρκουλας – «ένας σοβαρός σχεδιασμός της πόλης παίρνει υπόψη του ποιοι είναι οι επικρατούντες άνεμοι. Ο σχεδιασμός της Αθήνας έγινε με τρόπο που το τελευταίο πράγμα που υπολόγισαν ήταν η κατεύθυνση των ανέμων μέσα στην πόλη», λέει στην kathimerini.gr. Τόσο ο ίδιος όσο και οι αρχιτέκτονες Γιάννης Αίσωπος και Πάνος Δραγώνας, δηλώνουν πως πρέπει να εστιάσουμε σε τρία πράγματα ούτως ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση στη θερμική νησίδα της πόλης – πράσινο, υγρό στοιχείο, ψυχρά υλικά.

«Το βασικό είναι το μικροκλίμα που φτιάχνει το πράσινο, όπως τα πάρκα που δημιουργούν φοβερή βελτίωσή του – δεν είναι θέμα συζήτησης», λέει ο κ. Κούρκουλας. Το κύριο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν ούτε και κενά ανάμεσα στα κτίρια. «Δεν είμαστε δυτική πρωτεύουσα με κράτος που εξασφάλισε μεγάλα πάρκα, αλλά ακόμη και σε αυτή τη μικρή κλίμακα, στην Κυψέλη παραδείγματος χάριν, η πυκνότητα της δόμησης είναι τέτοια που αν δεν υπάρξουν κενά, όπως pocket gardens ή πάρκα τσέπης, αυτό το πράγμα υπερθερμαίνεται και βράζει», τονίζει.

Σε συνδυασμό με τις φυτεύσεις, ο κ. Αίσωπος, πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών, αναφέρει ότι χρειάζονται στοιχεία νερού που δημιουργούν μικροκλίμα μέσω πιδάκων νερού και υδρατμών. «Είναι κάτι που πρέπει να το στηρίξουμε περαιτέρω – όχι απλώς την κατασκευή σιντριβανιών, είναι ευκαιρία για σχεδιασμό καινοτόμων αρχιτεκτονικών στοιχείων που δεν λειτουργούν με τη λογική διευθέτησης και μπορούν να αποτελέσουν σημεία συγκέντρωσης ή αναφοράς», δηλώνει. «Μπορεί οι πίδακες να βγαίνουν μέσα από το δάπεδο, να δημιουργούν λίμνη που μετά απορροφάται και ξαναγίνεται πλατεία», λέει για παράδειγμα. Μπορούν τα σιντριβάνια να είναι διαδραστικά. Εξίσου βασικά είναι όμως και τα υλικά στον δημόσιο χώρο», τονίζει.

«Μαλακά δάπεδα», λέει στην «Κ» ο κ. Δραγώνας, καθηγητής Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο Πατρών. «Χώμα, φυτεμένη επιφάνεια, να υπάρχουν φυτεύσεις που φέρνουν σκίαση – εκεί που υπάρχει πλακόστρωτο να χρησιμοποιούνται ψυχρά υλικά». Τα ψυχρά υλικά, όπως το σύγχρονο τσιμέντο που έχει χαμηλή σύσταση και πιο ανοιχτό χρώμα, εξηγεί, συγκρατούν λιγότερη θερμοκρασία. «Η παραδοσιακή άσφαλτος ή οι τσιμεντόπλακες έχουν αρκετά μεγάλη θερμοχωρητικότητα», σημειώνει. «Δεν έχουν ληφθεί ιδιαίτερα υπόψη τα παραπάνω στον σχεδιασμό των δημοσίων χώρων της Αθήνας, καθώς έγινε σε άλλες εποχές», λέει. Τα ζητήματα, τονίζει, της θερμικής νησίδας και των βιοκλιματικών παραμέτρων στον δημόσιο χώρο είναι αρκετά καινούργια. «Τώρα υπάρχει μια βελτίωση», συμπληρώνει, «αλλά, από όσο γνωρίζω δεν έχει γίνει συνολικός σχεδιασμός».

Από την άλλη, εν μέσω καύσωνα η αυθόρμητη σκέψη των περισσοτέρων είναι να διακτινιστούμε σε κάποιο παραθαλάσσιο μέρος. «Η διαφορά θερμοκρασίας πάνω από τη θάλασσα και πάνω από τη γειτονική ξηρά, η οποία μπορεί να είναι και μεγάλη, δηλαδή της τάξεως των 10 βαθμών, δημιουργεί έναν άνεμο», περιγράφει. «Αυτός ο άνεμος είναι ημερήσιος και πνέει με κατεύθυνση από τη θάλασσα προς τη στεριά, εξ ου και ανακουφίζει όσους βρίσκονται στις παραθαλάσσιες περιοχές». Στη νέα ελληνική ονομάζεται «θαλάσσια αύρα», στην καθομιλουμένη «Μπάτης», ενώ οι αρχαίοι ημών πρόγονοι την αποκαλούσαν «τροπαία».

«Στη διάρκεια της νύχτας η κατεύθυνση του ανέμου αλλάζει, φυσάει δηλαδή από την ξηρά προς τη θάλασσα λόγω της διαφοράς θερμοκρασίας», συνεχίζει ο κ. Ζιακόπουλος. «Πρόκειται για την απόγειο αύρα». Στις πεδινές περιοχές, που βρίσκονται μακριά από τη θάλασσα, τα δεδομένα αλλάζουν δραματικά. «Λόγω της υψηλής θερμοκρασίας, οι μάζες αέρα που βρίσκονται κοντά στο έδαφος υπερθερμαίνονται και γι’ αυτό ο υδράργυρος ανεβαίνει». Μοναδική «ελπίδα» για δροσιά, στον θεσσαλικό κάμπο, για παράδειγμα, υπάρχει στη διάρκεια της νύχτας. «Τότε κατεβαίνει κρύος αέρας από τα βουνά προς τον κάμπο – πρόκειται για την αύρα των ορέων». Εκτός από αυτούς τους ανέμους, υπάρχουν και οι μεγαλύτερης κλίμακας οι οποίοι οφείλονται στη γενική ατμοσφαιρική κυκλοφορία». Ενας τέτοιος άνεμος, όταν αναγκάζεται να κατεβεί το βουνό, φτάνει στην πεδιάδα θερμαινόμενος. «Γι’ αυτό πάρα πολλές περιοχές της χώρας, όπως η Λάρισα, η Λαμία, η Θήβα, η Λιβαδειά, το Αργος και το Λεωνίδιο “νιώθουν” τον καύσωνα πιο έντονα όταν επικρατούν δυτικοί και βορειοδυτικοί άνεμοι» τονίζει ο κ. Ζιακόπουλος. «Αυτό θα δούμε να συμβαίνει την Κυριακή».

Πηγή cover photo: Intime

Διάβασε επίσης:

• Καύσωνας: Κορυφώνεται μέσα στο Σαββατοκύριακο το δεύτερο κύμα – Μέχρι και 45 βαθμούς Κελσίου
• Θερμοπληξία & Θερμική Εξάντληση: Τα συμπτώματα – Τι πρέπει να κάνετε