Κλειστές πόρτες και ανοιχτά παράθυρα

Έχει ο Μανώλης Μητσιάς ένα εξαιρετικό τραγούδι, σε στίχους Μάνου Ελευθερίου και μουσική Λουκιανού Κηλαηδόνη, που λέγεται «Μη χτυπάς σ’ ένα σπίτι κλειστό».

Για την αγάπη μιλάει αλλά μπορεί αυτή η αγάπη να αφορά οτιδήποτε. Κάπου εκεί λέει λοιπόν «…ποτέ μη χτυπάς μια πόρτα κλειστή, μια πόρτα χαμένη…» και έρχονται μέρες που συνειδητοποιείς ότι ναι, κάποιες εποχές και περιόδους σπαταλάμε πολύ χρόνο (ίσως και χρόνια) να χτυπάμε σε πόρτες που είναι κλειστές, που ξέρουμε ότι κανείς δεν μας ακούει και ακόμα και αν μας ακούει, δεν πρόκειται να μας ανοίξει.

Δεν θα μπω σε βαθιά, συναισθηματική κουβέντα. Θα σας πω όμως (σε όποιον ενδιαφέρεται τέλος πάντων) πώς συνειδητοποίησα ότι το επαγγελματικό όνειρο που είχα για το δημόσιο πανεπιστήμιο είναι ίσως αυτή η κλειστή πόρτα που αναφέρει το τραγούδι, είναι ίσως αυτό το κλειστό σπίτι που δεν θα ανοίξει ποτέ για ανθρώπους σαν κι εμένα, ή άνθρωποι σαν κι εμένα δεν θέλουν (πλέον) να ανοίξει.

Ποιοι είναι οι άνθρωποι σαν κι εμένα; Είναι οι άνθρωποι που δεν έχουν καμία σχέση με πολιτικούς/κομματικούς χώρους, από τα πρώτα χρόνια των σπουδών τους μέχρι και σήμερα. Ακόμα και αν έχουν πολιτική/κομματική άποψη, δεν την αφήνουν να επηρεάσει την επιστημονική τους δραστηριότητα. Για παράδειγμα, εγώ που δραστηριοποιούμαι στη Μη Κερδοσκοπική Επικοινωνία και ειδικότερα σε θέματα Κοινωνικής Αλληλεγγύης, έχω σιχαθεί τον χρωματισμό που δίνουν στο πεδίο αυτό. Έχω αναφερθεί ξανά στο πόσο ρατσιστική είναι αυτή η αλληλεγγύη τους. Τόσο ρατσιστική και χρωματισμένη που δεν με αφορά να ασχοληθώ μαζί της και μαζί τους. Γιατί πέρα από ρατσιστική είναι και εκβιαστική. Όποιος δεν συμφωνεί μαζί τους «στολίζεται» και δείχνεται με το δάχτυλο, δεν κάθεται κανείς να ακούσει τον αντίλογο όπως πρέπει να κάνει κάποιος επιστήμονας, να ακούσει τα σχόλια και να δει πώς μπορεί να τα αξιοποιήσει ώστε να πάει παρακάτω. Σε κάνουν απλά στην άκρη.

Οι άνθρωποι σαν κι εμένα έχουν όρεξη να κάνουν πράγματα, να κάνουν λίγη παραπάνω δουλειά. Το δημόσιο πανεπιστήμιο έχει τρομερά στεγανά που δεν σε αφήνουν να το κάνεις αυτό. Δεν σε αφήνει πχ. να δώσεις σχόλια στις εργασίες των φοιτητών, δίνεις απλά έναν βαθμό και δεν μαθαίνουν ποτέ τι έκαναν λάθος. Αν απαντάς γρήγορα σε μηνύματα είσαι εξωγήινος και όχι όπως θα έπρεπε να είσαι. Αν θελήσεις να κάνεις το κάτι έξτρα, σου κόβουν τα φτερά. Μπορεί να μη σε κόβουν επειδή δεν τους αρέσει αυτό που θες να κάνεις. Μπορεί απλά να φοβούνται τα τυπικά, τα γραφειοκρατικά, τα στεγανά, να μη τολμούν ή να μη θέλουν ή να μην έχουν όρεξη και κουράγιο να προσπαθήσουν να τα σπάσουν.

Οι άνθρωποι σαν κι εμένα δεν έχουν όρεξη να ανακατευτούν στις μικροπολιτικές των ελληνικών πανεπιστημίων. Και αν είναι και νευρικοί σαν κι εμένα, που πιάνουν 0-100 σε 5 δεύτερα, δεν τους αντέχει το σύστημα, γιατί φέρνουν αντιρρήσεις και τσινάνε σε πράγματα που δεν θέλουν να κάνουν όπως θέλουν οι άλλοι. Εμάς το σύστημα μάς φτύνει από μόνο του, δεν μπορείς να το αλλάξεις από μέσα, είναι πολύ πιο μεγάλο από σένα. Επίσης σιχαινόμαστε ανθρώπους που κάνουν «επαναστάσεις» και «αναδεικνύουν κακώς κείμενα» ενώ είναι βουτηγμένοι σε αυτά, βολεμένοι και τα κάνουν και οι ίδιοι. Και δεν είναι μόνο μεγάλοι αυτοί οι άνθρωποι, είναι και νέοι.

Είναι ήττα να παραδεχτείς ότι αυτό που κάποτε ονειρευόσουν δεν είναι για σένα; Είναι αποτυχία την οποία χρεώνεσαι εσύ;

Εγώ δεν το αισθάνομαι έτσι, γιατί εγώ θα βρω τρόπο να είμαι η ακαδημαϊκός και η επαγγελματίας που αισθάνομαι χρέος μου να είμαι, που έχω δει ότι οι φοιτητές αναζητούν. Το αν θα το κάνω στο δημόσιο πανεπιστήμιο ή στο κολλέγιο ή σε κάποιο ερευνητικό πρόγραμμα ή με αυτά που γράφω, δεν με πειράζει. Το ζήτημα είναι ότι θα το κάνω και θα το κάνω και καλά. Ακόμα και στο ίδιο το πανεπιστήμιο που μου έκλεισε την πόρτα θα βρω τρόπο να είμαι (όπως και είμαι) αλλά θα παραμείνω ευέλικτη ώστε να μη με φυλακίσει αυτή η κλειστή πόρτα. Θα είμαι καθισμένη πάντα στο παράθυρο για να μπορώ να φύγω (και ξέρετε πόσο το αγαπάω το ελληνικό πανεπιστήμιο, το έχω γράψει σε πάρα πολλά άρθρα μου κατά καιρούς).

Αυτό που είναι σωτηρία, και το λέω μπας και το συνειδητοποιήσει και κάποιος άλλος έγκαιρα, είναι να καταλάβεις πότε πρέπει να σταματήσεις να χτυπάς αυτήν τη ρημαδοπόρτα. Πότε πρέπει να σταματήσεις να σπαταλάς χρόνο και δυνάμεις, που θα μπορούσες να δώσεις αλλού, να κάνεις κάτι καλό.

Δεν είναι παραδοχή αποτυχίας. Είναι ένστικτο αυτοσυντήρησης και δυνατότητα ευελιξίας. Γιατί φαντάσου να ανοίξουν και να φυλακιστείς εκεί μέσα…Πόσο θα αντέξεις;