Γιατί τα φίλτρα ομορφιάς του TikTok είναι «τοξικά»

Τα «φίλτρα ομορφιάς», μια τεχνολογία σχεδιασμένη για να «βελτιώνει» την εμφάνισή σου, είναι πλέον εξαιρετικά δημοφιλής, όχι μόνο στο Instagram όπου πρωτοέκαναν την εμφάνισή τους, αλλά και στο TikTok.

Το μακιγιάζ ήταν, είναι και θα είναι για πολλούς ένα μέσο για να μας κάνει να νιώθουμε λίγο πιο ελκυστικοί. Λίγη μάσκαρα και λίγο κραγιόν κάνουν σίγουρα μια διαφορά, τονίζουν κολακευτικά τα χαρακτηριστικά μας, κρύβουν την κούραση, μας κάνουν να νιώθουμε πιο όμορφες.

Η έντονη καθημερινότητα και τα νέα πολιτισμικά μορφώματα, που ονομάζονται social media και που έχουν μπει για τα καλά στις ζωές μας, επιτάσσουν καθημερινά να δίνουμε το παρόν στις πλατφόρμες που χρησιμοποιούμε, είτε ανεβάζοντας ένα στόρυ είτε ένα βίντεο. Έχει γίνει εξάρτηση και όλοι λίγο ή πολύ θέλουμε καθημερινά να λαμβάνουμε μια δόση αποδοχής από τους εικονικούς μας φίλους.

Τα φίλτρα έρχονται να καλύψουν την έλλειψη ελεύθερου χρόνου, μας βοηθάνε να εξοικονομήσουμε χρόνο από το μακιγιάζ μας για να πατήσουμε απλά ένα κουμπί και αυτομάτως να έχουμε μια καλή φωτογραφία, στην οποία θα φαινόμαστε πιο αδύνατες, με πιο τονισμένα χαρακτηριστικά, με ζουμερά χείλη, με λεπτές γαλλικές μυτούλες, κουκλάκια ζωγραφιστά, χωρίς κανένα κόπο. Και το βίντεό μας είναι έτοιμο για δημοσίευση.

Τα φίλτρα ομορφιάς εξελίσσονται τόσο γρήγορα, που πολλές φορές δεν καταλαβαίνεις αν το βίντεο ή η φωτογραφεία έχει τραβηχτεί ενώ φοράς φίλτρο ή όχι. Αυτή η εξέλιξη εγείρει όλο και μεγαλύτερο προβληματισμό, με πολλά άρθρα να αποδοκιμάζουν την πιθανή τους επίδραση σε όλα, από την αυτοεκτίμησή μας μέχρι τη δύναμή τους να διαδώσουν ένα συγκεκριμένο πρότυπο ομορφιάς.

Αυτή την εβδομάδα, η κυκλοφορία του φίλτρου “Bold Glamour” του TikTok – το οποίο δίνει ένα εξαιρετικά αληθινό και εντυπωσιακό αποτέλεσμα – ώθησε πολλούς χρήστες να αναρωτηθούν εάν η τεχνολογία έχει πάει πολύ μακριά. Μπορεί να μετατρέψει οποιονδήποτε σε τοπ μοντέλο με ένα φίλτρο. Όμως, αυτό είναι πρόβλημα. Ένα φίλτρο στο TikTok, που έχει προκαλέσει φρενίτιδα, μας φρικάρει.

Αυτές οι ανησυχίες και οι επικρίσεις είναι εύλογες, αλλά συχνά παραβλέπουν ένα κρίσιμο στοιχείο. Όπως πολλά άλλα στην τεχνολογία, τα φίλτρα ομορφιάς δεν δημιουργήθηκαν σε μια φούσκα, χωριστά από την κοινωνία, για να μολύνουν στη συνέχεια τους υπόλοιπους από εμάς. Αντικατοπτρίζουν –και συχνά επιδεινώνουν– τις προκαταλήψεις και τα ζητήματα που ήδη έχουμε. Αυτό είναι φυσικά το πρόβλημα.

Πολύ πριν εμφανιστεί το φίλτρο Bold Glamour, η κοινωνία μας φετιχοποίησε την ομορφιά. Και δεν έχει να κάνει μόνο με τη φυσική έλξη: οι συμβατικά εμφανίσιμοι άνθρωποι θεωρούνται τα πάντα, από το ότι είναι πιο έξυπνοι μέχρι ότι είναι ικανότεροι να κερδίζουν υψηλότερο εισόδημα.

Η αλήθεια είναι ότι, είτε με την επιλογή ρούχων ή κουρέματος, γυαλιών ή μακιγιάζ, όλοι εκπροσωπούμε τον εαυτό μας με έναν συγκεκριμένο τρόπο – και, συνήθως, με τρόπο που είναι σύμφωνος με τα τρέχοντα πρότυπα ομορφιάς. Αν και μας αρέσει να πιστεύουμε ότι κάνουμε αυτές τις επιλογές με βάση τις ατομικές μας προτιμήσεις, γνωρίζουμε βαθιά μέσα μας ότι αυτές οι προτιμήσεις διαμορφώνονται από τις τρέχουσες τάσεις.

Τα φίλτρα ομορφιάς δεν ανταποκρίνονται μόνο στα υπάρχοντα πρότυπα ομορφιάς – τα πρότυπα ομορφιάς εκτός σύνδεσης αλλάζουν ως απάντηση στα φίλτρα. Τα έφηβα κορίτσια που χρησιμοποιούν φίλτρα είναι πιο πιθανό να εξετάσουν το ενδεχόμενο της αισθητικής χειρουργικής, για παράδειγμα, την στιγμή που οι πλαστικοί χειρουργοί έχουν σημειώσει αύξηση των πελατών που ζητούν χειρουργική επέμβαση που τα κάνει να μοιάζουν περισσότερο με τα φίλτρα τους. Αυτό είναι ακόμη πιο ανησυχητικό δεδομένου ότι αυτά τα φίλτρα τείνουν να είναι φυλετικά προκατειλημμένα, με βάση στερεοτυπικά “λευκά” χαρακτηριστικά.

Έρευνες που έγιναν μέχρι στιγμής δείχνουν ότι τα φίλτρα ομορφιάς θα μπορούσαν να κάνουν τους χρήστες να αισθάνονται χειρότερα για τον εαυτό τους. Μέρος αυτού οφείλεται στο να βλέπεις τόσες πολλές εικόνες άλλων ανθρώπων που είναι πολύ φιλτραρισμένες και τέλειες. Ακόμη και πριν από την άνοδο των φίλτρων ομορφιάς, οι άνθρωποι που περνούσαν χρόνο σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης εστιάζοντας στην εξιδανικευμένη ζωή των άλλων ήταν πιθανό να έχουν χειρότερη ψυχολογική ευεξία. Αυτό είναι αντιληπτό, ακόμη και όταν κοιτάμε ένα φίλτρο που εφαρμόζεται στη δική μας εικόνα.

Τα έφηβα κορίτσια, τα οποία είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην εσωτερίκευση εικόνων που βλέπουν στα μέσα ενημέρωσης, κινδυνεύουν ιδιαίτερα. Μια μελέτη, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι όταν τα κορίτσια ηλικίας 14 έως 18 ετών έδειχναν είτε πρωτότυπες selfies είτε εκείνες που είχαν ρετουσαριστεί, νόμιζαν ότι οι ρετουσαρισμένες φωτογραφίες έδειχναν καλύτερες, με εκείνες που είχαν δείξει ρετουσαρισμένες φωτογραφίες ήταν λιγότερο ικανοποιημένες με το σώμα τους σε σχέση με εκείνους που είχαν δείξει τις πρωτότυπες.

Ενώ το Bold Glamour του TikTok καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του Τύπου, υπάρχουν και άλλα φίλτρα που είναι προβληματικά με διαφορετικό τρόπο. Ένα από τα πιο ανησυχητικά είναι το φίλτρο του TikTok «Teen», το οποίο κάνει οποιονδήποτε να μοιάζει με έφηβο.

Οι ειδικοί στην ασφάλεια των παιδιών έχουν εκφράσει ανησυχίες για αυτήν την τελευταία, πιο υψηλής τεχνολογίας δόση της εμμονής μας με τη νεολαία. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί από ενήλικες σε σεξουαλικά δελεαστικές πόζες ή ρούχα, για παράδειγμα, κάνοντας τους θεατές να πιστεύουν ότι το άτομο που ποζάρει είναι έφηβος. Αναδεικνύει για άλλη μια φορά –και επίσης ενισχύει– μια επικίνδυνη πτυχή της κοινωνίας: σε αυτή την περίπτωση, την ομαλοποίηση της σεξουαλοποίησης των παιδιών.

Τα φίλτρα ομορφιάς μπορεί να είναι απλώς ένα ακόμη βήμα στην πορεία της πολιτιστικής μας εμμονής για την τελειοποίηση της εμφάνισής μας. Όσο όμως ανταποκρινόμαστε σε αυτόν τον φαύλο κύκλο, τόσο θα νομιμοποιούμε την τοξικότητα.

Πηγή εικόνων: unsplash

Δείτε επίσης:

• Η «ιδανική» ρουτίνα των TikTokers είναι ανέφικτη – Τι λένε οι ψυχολόγοι
• Συνδρομές στο διαδίκτυο: Ετοιμαστείτε να πληρώσετε για όσα είχατε μέχρι τώρα δωρεάν
• TikΤok: Έρχεται όριο πρόσβασης 60 λεπτών για τους ανηλίκους