Λαγάνα: 8 συνταγές για το ψωμί της Καθαράς Δευτέρας

Η λαγάνα θεωρείται από πολλούς ότι είναι ένας άζυμος άρτος, που σημαίνει χωρίς μαγιά και προζύμι. Υπάρχει λόγος γι’ αυτή την απουσία. Πρώτον, τα φαγητά της Καθαράς Δευτέρας μας προετοιμάζουν για μια περίοδο νηστείας, γι’ αυτό και δεν πρέπει να απαιτούν ιδιαίτερη προετοιμασία. Και δεύτερον, το προζύμι και η μαγιά συμβολίζουν την αναγέννηση και την αναπαραγωγή, που δεν συνάδουν με την αυστηρότητα του σαρανταήμερου.

• Καθαρά Δευτέρα 2022: Κορμός σοκολάτας με χαλβά – Η συνταγή των 6 υλικών

Δεδομένου ότι πλησιάζει Καθαρά Δευτέρα 2022, πάμε να δούμε 8 συνταγές για πεντανόστιμη λαγάνα:

1. Λαγάνα από τη Ζάκυνθο

20′ προετοιμασία – 45′ ψήσιμο – 1 ώρα αναμονή – Σύνολο: 2 ώρες και 5′

Υλικά

• Μερίδες: για 1 ταψί Νο 34-36
• 1½ κιλό αλεύρι για ψωμί
• 25 – 30 γρ. νωπή μαγιά, θρυμματισμένη
• 1 κουτ. γλυκού αλάτι
• 1½ ποτήρι ελαιόλαδο
• 1½ ποτήρι καλό κρασί (ροζέ κατά προτίμηση)
• 1½ κουτ. γλυκού γλυκάνισος καλά κοπανισμένος
• 200 γρ. σταφίδες (όποιες σας αρέσουν· και ανακατεμένες καλές είναι)
• 2 κουτ. σούπας σουσάμι

Διαδικασία

• Σε βαθύ μπολ ή λεκάνη βάζουμε το 1/3 του αλεύρου, δηλαδή μισό κιλό, με τη μαγιά, το αλάτι και το γλυκάνισο.
• Προσθέτουμε λίγο- λίγο χλιαρό νερό και ζυμώνουμε μέχρι να γίνει ένα λείο, σφιχτό ζυμάρι.
• Το σκεπάζουμε και το αφήνουμε σε ζεστό μέρος για 20 – 30 λεπτά.
• Ξαναζυμώνουμε, προσθέτοντας με τη σειρά κρασί, λάδι και αλεύρι. Λίγο κάθε φορά και ξανά και ξανά μέχρι να ενσωματωθούν σταδιακά τα υλικά.
• Πρέπει να έχουμε ένα απαλό ζυμάρι. Αν είναι σκληρό, προσθέτουμε λίγο κρασί και λίγο λάδι. Ζυμώνουμε μέσα τις σταφίδες, ώστε να απλωθούν ομοιόμορφα.
• Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 200° C.
• Αλείφουμε με λάδι το ταψί και βάζουμε μέσα τη ζύμη. Την πιέζουμε με τις παλάμες να στρωθεί ομοιόμορφα. Πρέπει να είναι 1½ δάχτυλο ψηλή, γιατί στο ψήσιμο θα διπλασιαστεί.
• Πασπαλίζουμε το σουσάμι και χαράζουμε τετράγωνα ή μπακλαβαδωτά κομμάτια.
• Φουρνίζουμε τη λαγάνα και έπειτα από μισή ώρα χαμηλώνουμε τη θερμοκρασία στους 160° C, μέχρι να ψηθεί εντελώς. Συνολικά ψήνουμε γύρω στα 45 λεπτά.3

2. Λαγάνα με αλεύρι ολικής

10′ προετοιμασία – 30′ ψήσιμο -1 ώρα και 20′ αναμονή – Σύνολο: 2 ώρες

Υλικά

• Μερίδες: για 1 λαγάνα)
• 250 γρ. αλεύρι ολικής άλεσης
• 150 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
• 8 γρ. (1 φακελάκι) ξηρή μαγιά
• 1 κουτ. γλυκού αλάτι ψιλό
• 1 κουτ. γλυκού μέλι
• 30 ml ελαιόλαδο
• 250 ml νερό χλιαρό

Διαδικασία

• Στον κάδο του μίξερ ανακατεύουμε 150 ml από το χλιαρό νερό με το μέλι και τη μαγιά.
• Αφήνουμε κατά μέρος για 10 λεπτά, μέχρι το μείγμα να αφρίσει.
• Προσθέτουμε τα άλευρα, το αλάτι, το λάδι και το υπόλοιπο νερό σταδιακά (μπορεί να μην το χρειαστούμε όλο) και ζυμώνουμε με τον γάντζο μέχρι να σχηματιστεί μια λεία ζύμη.
• Καλύπτουμε με μεμβράνη και αφήνουμε στην άκρη, σε ζεστό μέρος, για 40 λεπτά, μέχρι να φουσκώσει.
• Καλύπτουμε με λαδόκολλα τη λαμαρίνα του φούρνου.
• Πλάθουμε τη ζύμη στο σχήμα της λαγάνας, σε πάχος περίπου 1/2 εκ., ανοίγοντάς τη με τα χέρια μας.
• Αφήνουμε τη λαγάνα σε ζεστό μέρος για 30 λεπτά, να φουσκώσει ελαφρώς.
• Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 190°C.
• Πιέζουμε τη λαγάνα με τα δάχτυλά μας, για να σχηματιστούν οι χαρακτηριστικές δαχτυλιές και να ξεφουσκώσει ελαφρώς, και ψήνουμε για 30 λεπτά, μέχρι να ροδίσει.

3. Λαγάνα χωρίς γλουτένη

5′ προετοιμασία – 35′ ψήσιμο – 45′ αναμονή – Σύνολο: 1 ώρα και 25′

Υλικά

• Τεμάχια: για 1 μεγάλη λαγάνα
• 500 γρ. μείγμα για ψωμί χωρίς γλουτένη (σε μεγάλα σούπερ μάρκετ – μην τη δοκιμάσετε με αλεύρι για όλες τις χρήσεις χωρίς γλουτένη, δεν θα έχετε το επιθυμητό αποτέλεσμα)
• 15 γρ. ξηρή μαγιά
• 400-450 γρ. χλιαρό νερό
• 40 ml ελαιόλαδο
• 1/2 κουτ. γλυκού αλάτι

Διαδικασία

• Σε ένα βαθύ μπολ ανακατεύουμε το μείγμα για ψωμί χωρίς γλουτένη, το αλάτι, το λάδι και τη μαγιά.
• Ζυμώνουμε ρίχνοντας σταδιακά το νερό, μέχρι να σχηματιστεί μια λεία ζύμη που θα κολλάει ελαφρώς.
• Καλύπτουμε τη λαμαρίνα του φούρνου με λαδόκολλα.
• Λαδώνουμε τα χέρια μας, επειδή η ζύμη θα κολλάει, και την πλάθουμε σε λεπτή λαγάνα, πάχους 1/2 εκ.
• Την απλώνουμε στο ταψί και την αφήνουμε σε ζεστό μέρος για περίπου 45 λεπτά, μέχρι να φουσκώσει ελαφρώς.
• Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 200°C και ψήνουμε για 30-35 λεπτά, μέχρι να ροδίσει η λαγάνα ελαφρώς στην επιφάνεια.

4. Άλαδες πίτες με χόρτα του αγρού – οι κυπριακές λαγάνες

40′ προετοιμασία
1 ώρα ψήσιμο
1 ώρα αναμονή
Σύνολο: 2 ώρες και 40′ 

Υλικά

• Τεμάχια: 2 λαγάνες
• 500 γρ. κίτρινο «χωριάτικο» αλεύρι, για ψωμί
• 12 γρ. ξηρή μαγιά (1 1⁄2 φακελάκι)
• 1/2 κουτ. γλυκού ζάχαρη
• 250 ml νερό χλιαρό
• 250 γρ. χόρτα εποχής (σπανάκια, μυρώνια, καυκαλήθρες κ.ά.), καλά πλυμένα, στραγγισμένα και ψιλοκομμένα
• 50 γρ. κρεμμυδάκια φρέσκα, ψιλοκομμένα
• 1 κουτ. γλυκού χοντρό θαλασσινό αλάτι

Διαδικασία

• Σε βαθύ μπολ ανακατεύουμε τη μαγιά με τη ζάχαρη και το νερό και αφήνουμε για 10 λεπτά στην άκρη, να ενεργοποιηθεί η μαγιά.
• Παράλληλα, σε ένα σουρωτήρι ρίχνουμε τα χόρτα, τα φρέσκα κρεμμυδάκια και το αλάτι και τα ανακατεύουμε, τρίβοντάς τα με τα δάχτυλά μας ώστε να μαραθούν.
• Προσθέτουμε το αλεύρι και ζυμώνουμε μέχρι να έχουμε μια ελαστική ζύμη.
• Στρώνουμε τη λαμαρίνα του φούρνου με λαδόκολλα.
• Αλευρώνουμε ελαφρώς μια λεία επιφάνεια.
• Χωρίζουμε τη ζύμη σε 2 μέρη και ανοίγουμε το καθένα σε μέτρια λαγάνα, πάχους 1/2 εκ.
• Αν θέλουμε, μπορούμε να χωρίσουμε τη ζύμη σε 5 κομμάτια, για να φτιάξουμε μικρότερες, ατομικές λαγάνες.
• Τις τακτοποιούμε στο ταψί και τις αφήνουμε σε ζεστό μέρος για περίπου 1 ώρα, μέχρι να φουσκώσουν και σχεδόν να διπλασιαστούν σε όγκο.
• Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 170°C και ψήνουμε τις κυπριακές λαγάνες για περίπου 1 ώρα, μέχρι να ροδίσουν.

5. Λαγάνα γλυκανισάτη

10′ προετοιμασία
30′ ψήσιμο
1 ώρα και 10′ αναμονή
Σύνολο: 1 ώρα και 50′

Υλικά

• Τεμάχια: για 1 μεγάλη λαγάνα
• 330 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
• 12 γρ. νωπή μαγιά
• 1/4 κουτ. γλυκού ζάχαρη
• 220 ml χλιαρό νερό
• 1/4 κουτ. γλυκού αλάτι
• 1 κουτ. γλυκού σπόροι γλυκάνισου, ελαφρώς κοπανισμένοι
• 25 ml ελαφρύ ελαιόλαδο, π.χ. μυτιληνιό

Για το ψήσιμο

• 1/2 κουτ. σούπας αλεύρι
• 2-3 κουτ. σούπας νερό
• 1 κουτ. σούπας σπόροι γλυκάνισου, ακοπάνιστοι

Διαδικασία

• Στον κάδο του μίξερ βάζουμε 180 ml από το χλιαρό νερό και τη ζάχαρη, θρυμματίζουμε τη μαγιά και ανακατεύουμε με το σύρμα να αναμειχθούν.
• Αφήνουμε κατά μέρος για 10 λεπτά, μέχρι το μείγμα να αφρίσει.
• Προσθέτουμε το αλεύρι, τον γλυκάνισο, το αλάτι, το λάδι και το υπόλοιπο νερό σταδιακά (μπορεί να μην το χρειαστούμε όλο) και ζυμώνουμε με τον γάντζο μέχρι να σχηματιστεί μια λεία ζύμη.
• Καλύπτουμε με μεμβράνη και αφήνουμε στην άκρη, σε ζεστό μέρος, για 40 λεπτά, μέχρι να φουσκώσει.
• Καλύπτουμε με λαδόκολλα τη λαμαρίνα του φούρνου.
• Πλάθουμε τη ζύμη στο σχήμα της λαγάνας, σε πάχος περίπου 1 εκ., ανοίγοντάς τη με τα χέρια μας.
• Ανακατεύουμε σε μπολάκι το αλεύρι με το νερό.
• Βουτάμε το δάχτυλό μας στον χυλό και με αυτό χαράσσουμε τη λαγάνα, πιέζοντας τη ζύμη, σε μπακλαβαδωτά κομμάτια, ρόμβους δηλαδή, βουτώντας κάθε τόσο το δάχτυλό μας στον χυλό.
• Φτιάχνουμε δηλαδή κάτι σαν βρεγμένα αυλάκια.
• Αφήνουμε τη λαγάνα σε ζεστό μέρος για 30 λεπτά, να φουσκώσει καλά.
• Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 190°C.
• Tην τρυπάμε με ένα πιρούνι σε διάφορα σημεία, πασπαλίζουμε με τον γλυκάνισο και ψήνουμε για περίπου 30 λεπτά, μέχρι να ροδίσει.

6. Αυθεντική άζυμη λαγάνα, μοναστηριακή

15′ προετοιμασία
40′ μαγείρεμα
8 ώρες αναμονή
Σύνολο: 8 ώρες και 55′]

Υλικά

• Τεμάχια: 1 λαγάνα
• 300-350 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
• 200 ml χλιαρό νερό
• 1 κουτ. γλυκού αλάτι
• 2 κουτ. γλυκού ταχίνι
• 50 γρ. σουσάμι + επιπλέον, για το πασπάλισμα

Διαδικασία

• Σε βαθύ μπολ διαλύουμε το ταχίνι στο χλιαρό νερό.
• Προσθέτουμε το αλάτι, το σουσάμι και σταδιακά το αλεύρι και ζυμώνουμε μέχρι να σχηματιστεί μια ελαστική ζύμη.
• Μπορεί να μη χρειαστούμε όλο το αλεύρι.
• Καλύπτουμε τη λαμαρίνα του φούρνου με λαδόκολλα.
• Πλάθουμε τη ζύμη σε μέτρια λαγάνα, πάχους 1/2 εκ., κάνοντας και τις χαρακτηριστικές δαχτυλιές.
• Την αφήνουμε σε ζεστό μέρος (π.χ. μέσα σε φούρνο που έχουμε θερμάνει και μετά σβήσει) χωρίς να τη σκεπάσουμε, για περίπου 8 ώρες.
• Στη συνέχεια, προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 190°C, στον αέρα.
• Αλείφουμε με λίγο νερό την επιφάνεια της λαγάνας, πασπαλίζουμε με όσο σουσάμι θέλουμε και ψήνουμε για περίπου 40 λεπτά, μέχρι να ροδίσει.

7. Λαγάνα με άρωμα πολίτικο

25′ προετοιμασία
40′ ψήσιμο
1 ώρα και 30′ αναμονή
Σύνολο: 2 ώρες και 35′

Υλικά

• Τεμάχια: 1 μεγάλη λαγάνα
• 400 γρ. κίτρινο «χωριάτικο» αλεύρι, για ψωμί
• 100 γρ. μαλακό αλεύρι
• 7 γρ. αλάτι
• 1/4 κουτ. γλυκού μαχλέπι, σε σκόνη
• 1/2 κουτ. γλυκού ξύσμα λεμονιού
• 10 ml ελαιόλαδο
• 25 γρ. μέλι της αρεσκείας μας
• 4 γρ. ξερή μαγιά (1/2 φακελάκι) περίπου
• 350 ml νερό χλιαρό

Για το άλειμμα

• 50 ml νερό
• 10 γρ. μέλι
• 1 κουτ. γλυκού αλεύρι μαλακό
• 1 κουτ. σούπας σουσάμι
• 1 κουτ. γλυκού μαυροκούκι

Διαδικασία

• Για τη λαγάνα με άρωμα πολίτικο, ανακατεύουμε σε ένα μπολ 50 ml από το χλιαρό νερό με το μέλι και τη μαγιά.
• Αφήνουμε σε ζεστό μέρος για 10 λεπτά, μέχρι το μείγμα να αφρίσει.
• Ανακατεύουμε στον κάδο του μίξερ τα άλευρα με το αλάτι, το μαχλέπι, το ξύσμα λεμονιού και το ελαιόλαδο.
• Ρίχνουμε το μείγμα της μαγιάς και σταδιακά το υπόλοιπο χλιαρό νερό και ζυμώνουμε μέχρι να σχηματιστεί μια λεία ζύμη.
• Μπορεί να χρειαστούμε λίγο λιγότερο ή λίγο περισσότερο νερό.
• Βάζουμε σε καθαρό μπολ, καλύπτουμε με μεμβράνη και αφήνουμε σε ζεστό μέρος για 30-40 λεπτά, μέχρι να διπλασιαστεί.
• Ξαναζυμώνουμε ελαφρά, πλάθουμε τη ζύμη σε μπάλα, τη βάζουμε στο μπολ και καλύπτουμε με μεμβράνη.
• Αφήνουμε σε ζεστό μέρος για άλλα 30-40 λεπτά, μέχρι να φουσκώσει η ζύμη.
• Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180°C και στρώνουμε τη λαμαρίνα του φούρνου με λαδόκολλα.
• Πλάθουμε τη ζύμη στο σχήμα της λαγάνας, σε πάχος περίπου 1/2 εκ., ανοίγοντάς τη με τα χέρια μας και κάνοντας τις χαρακτηριστικές δαχτυλιές.
• Ανακατεύουμε σε μπολάκι το αλεύρι με το νερό και το μέλι και αλείφουμε με το μείγμα την επιφάνεια της λαγάνας.
• Πασπαλίζουμε με το σουσάμι και το μαυροκούκι και ψήνουμε για 30-40 λεπτά, μέχρι να ροδίσει στην επιφάνεια.
• Αν δούμε ότι η λαγάνα παίρνει γρήγορα χρώμα, τη σκεπάζουμε με αλουμινόχαρτο.

Μυστικά

Ωραία πινελιά, επίσης, η γλυκιά «αλευρόκολλα» με την οποία την αλείφουμε, ένα άλειμμα από νερό, μέλι και αλεύρι, που βοηθάει να κολλήσουν καλύτερα το σουσάμι και το μαυροκούκι.

8. Πελοποννησιακή μπογάτσα

Σε όλη σχεδόν την Πελοπόννησο φτιάχνουν αυτό το ψωμί κυρίως στις νηστείες, αλλά και την Καθαρά Δευτέρα, με μικρές παραλλαγές. Αφού πλάσουμε την μπογάτσα στο ταψί, μπορούμε να την «κεντήσουμε» με δύο πιρούνια, να σχηματίσουμε στο κέντρο ένα σταυρό, μια μπορντούρα γύρω-γύρω, ό,τι θέλουμε. Τη λένε και «μπουγάτσα» και δεν την μπερδεύουν με τη γνωστή μας μπουγάτσα με κρέμα – αυτή τη λένε «του ζαχαροπλαστείου». Η συνταγή είναι της κυρίας Παπούλια από το Ψάρι Γορτυνίας.

20′ προετοιμασία

1 ώρα μαγείρεμα

1 ώρα αναμονή

Σύνολο: 2 ώρες και 20′

Υλικά

Μερίδες: ταψί no 32

700 γρ. αλεύρι σκληρό

200 γρ. ζάχαρη

300 ml εκλεκτό λάδι

100 – 150 ml κρασί λευκό ή κόκκινο

1 κουτ. γλυκού κανέλα

1/2 κουτ. γλυκού γαρίφαλα

2/3 κουτ. γλυκού σόδα, διαλυμένη σε 5 κουτ. σούπας χυμό λεμονιού

3 – 4 κουτ. σούπας σουσάμι

Διαδικασία

• Από το μετρημένο λάδι αλείφουμε το ταψί και το πασπαλίζουμε με το μισό σουσάμι. Βάζουμε το αλεύρι σε λεκανίτσα και ρίχνουμε το λάδι. Τρίβουμε με τις παλάμες για να γίνει σαν τραχανάς. Τότε προσθέτουμε τη ζάχαρη, το κρασί, τις μυρωδιές και τη σόδα διαλυμένη στο λεμόνι. Ζυμώνουμε να ενωθούν όλα τα υλικά. Πρέπει να γίνει ένα μαλακό ζυμαράκι· αν χρειαστεί, βάζουμε και λίγο χλιαρό νεράκι.
• Καλύπτουμε με μεμβράνη και αφήνουμε σε ζεστό μέρος για περίπου 1 ώρα,
• Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 200° C.
• Πλάθουμε το ζυμάρι στο προετοιμασμένο ταψί και πασπαλίζουμε με το υπόλοιπο σουσάμι την επιφάνεια.
• Κεντάμε με τα πιρούνια αν θέλουμε και όσο μπορούμε. Ψήνουμε αμέσως στον προθερμασμένο φούρνο για 1 ώρα περίπου, οπότε θα ροδίσει ελαφρώς.

Συνταγές από: gastronomos.gr

Πηγή εικόνας: Intime

Δείτε ακόμα:

• Πόσες θερμίδες έχει η λαγάνα, ο χαλβάς και το σαρακοστιανό τραπέζι;
• Καθαρά Δευτέρα 2022: Οι καλύτερες ιδέες για τριήμερη απόδραση κοντά στην Αθήνα
• Καθαρά Δευτέρα 2022: Τι καιρό θα κάνει το προσεχές τριήμερο
• Καθαρά Δευτέρα 2022: Τα παραδοσιακά έθιμα και ο συμβολισμός του χαρταετού
• Πώς αμείβεται η εργασία την Καθαρά Δευτέρα 2022