Νίκος Γκάτσος: "Στον Σείριο υπάρχουνε παιδιά" - Λίγα λόγια για τον ποιητή που "έπεσε" στις Πανελλήνιες 2021

Πανελλήνιες 2021: Ποιος είναι ο Νίκος Γκάτσος, ο ποιητής στον οποίο ανήκει το ποίημα που εξετάσθηκαν σήμερα οι μαθητές και οι μαθήτριες;

Σήμερα, Δευτέρα 14 Ιουνίου, ξεκίνησαν οι Πανελλήνιες 2021 για τους υποψήφιους και τις υποψήφιες των Γενικών Λυκείων. Το πρώτο μάθημα στο οποίο κλήθηκαν να εξεταστούν οι φετινοί μαθητές και μαθήτριες ήταν αυτό της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας. Όσον αφορά το τρίτο κείμενο της εξέτασης, αυτό ήταν το ποίημα με τίτλο Στον Σείριο, το οποίο ανήκει στον Νίκο Γκάτσο.

Το neolaia.gr σε app: Κατεβάστε το σε Android και iOS

Πανελλήνιες 2021: Αυτό είναι το θέμα που έπεσε στην Έκθεση – neolaia.gr

Στον Σείριο: To ποίημα του Νίκου Γκάτσου

Το ποίημα ανήκει στη μοναδική ποιητική συλλογή που κυκλοφόρησε ο Νίκος Γκάτσος με τίτλο “Αμοργός”. Όσες και όσοι εξετάστηκαν στις Πανελλήνιες 2021 κλήθηκαν με αφορμή το έργο του ποιητή να απαντήσουν στο ερώτημα «Θα ήσαστε ικανοποιημένοι/ες ή δυσαρεστημένοι/ες, αν ζούσατε, όπως τα παιδιά στον Σείριο και γιατί;», αξιοποιώντας τρεις διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες του ποιήματος.

Λέγεται ότι το ποίημα που “έπεσε” στις φετινές Πανελλήνιες, γράφτηκε εν μία νυκτί με το σύστημα της «αυτόματης γραφής», που χρησιμοποιούσαν οι σουρεαλιστές δημιουργοί. Ο στενός φίλος του ποιητή, συνθέτης και τραγουδοποιός, Μάνος Χατζιδάκις, χαρακτήρισε ολόκληρη την Αμοργό του Γκάτσου ως “μνημειώδες έργο του νεοελληνικού ποιητικού λόγου, επειδή περιέχει βαθύτατα την ελληνική παράδοση, δεν την εκμεταλλεύεται, ενώ συγχρόνως περιέχει όλη την ευρωπαϊκή θητεία του Μεσοπολέμου.”

Παράλληλα, ο Μάνος Χατζιδάκις μελοποίησε το συγκεκριμένο ποίημα, όπως είχε συμβεί με πολλά ακόμη ποιήματα του Γκάτσου.

Ακολουθεί το ποίημα “Στο Σείριο”:

“Στο Σείριο υπάρχουνε παιδιά
ποτέ δε βάλαν έγνοια στην καρδιά
δεν είδανε πολέμους και θανάτους
και πάνω απ’ τη γαλάζια τους ποδιά
φοράν τις Κυριακές τα γιορτινά τους

Τις νύχτες που κοιτάν τον ουρανό
ένα άστρο σαν φτερό θαλασσινό
παράξενα παιδεύει το μυαλό τους
τους φαίνεται καράβι μακρινό
και πάνε και ρωτάν το δάσκαλό τους

Αυτή τους λέει παιδιά μου είναι η γη
του σύμπαντος αρρώστια και πληγή
εκεί τραγούδια λένε γράφουν στίχους
κι ακούραστοι του ονείρου κυνηγοί
κεντάνε με συνθήματα τους τοίχους

Στο Σείριο δακρύσαν τα παιδιά
και βάλαν από κείνη τη βραδιά
μιαν έγνοια στη μικρούλα τους καρδιά”

Οι στίχοι μελοποιήθηκαν από τον Μάνο Χατζιδάκι.

Δύο λόγια για τον Νίκο Γκάτσο

Το video δεν είναι πλέον διαθέσιμο

Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1911 στην Ασέα Αρκαδίας. Προερχόταν από οικογένεια που δε σχετιζόταν με την Ποίηση και τα γράμματα, καθώς οι γονείς του, Γεώργιος Γκάτσος και Βασιλική Βασιλοπούλου ήταν αγρότες. Ο ίδιος, ωστόσο, αναδείχτηκε ως ένας εξαιρετικός σημαντικός Έλληνας ποιητής, μεταφραστής και κατά κύριο λόγο στιχουργός, έχοντας συνεργαστεί με μερικά από τα πιο θρυλικά ονόματα τη ελληνικής μουσικής βιομηχανίας.

Όταν ήταν 5 ετών έμεινε ορφανός από πατέρα. Συγκεκριμένα, ο πατέρας του, Γεώργιος Γκάτσος, ήταν από πρώτους μετανάστες στις Η.Π.Α., πέθανε πάνω στο πλοίο και τον πέταξαν στον Ατλαντικό.

Ο ποιητής τέλειωσε το Δημοτικό στην Ασέα, όπου και γεννήθηκε. Στη συνέχεια πήγε Γυμνάσιο στην κοντινή Τρίπολη, όπου ήρθε σε επαφή με τη λογοτεχνία, τις μεθόδους αυτοδιδασκαλίας ξένων γλωσσών, το θέατρο και τον κινηματογράφο. Με αυτό τον τρόπο κατάφερε να μάθει αρκετά καλά Αγγλικά και Γαλλικά, κάτι που αποδείχθηκε πολύ χρήσιμο, όταν το 1930 μετακόμισε στην Αθήνα.

Στην Αθήνα εγκαταστάθηκε με τη μητέρα του και την αδερφή του με σκοπό να εγγραφεί στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά διέκοψε τις σπουδές του μετά το πέρας του δεύτερου έτους. Εκτός από την έφεση λόγω της προσωπικής και εκτενούς μελέτης του στις ξένες γλώσσες, ο ίδιος είχε μελετήσει τον Παλαμά, το Σολωμό και το δημοτικό τραγούδι, ενώ παρακολουθούσε τις νεωτεριστικές τάσεις στην ποίηση της Ευρώπης.

Εκεί, άρχισε να έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής. Δημοσίευσε για πρώτη φορά ποιήματά του, μικρά σε έκταση και με κλασικό ύφος, στα περιοδικά «Νέα Εστία» (1931-32) και «Ρυθμός» (1933). Την ίδια περίοδο δημοσίευσε κριτικά σημειώματα στα περιοδικά «Μακεδονικές Ημέρες», «Ρυθμός» και «Τα Νέα Γράμματα» (για τον Κωστή Μπαστιά, την Μυρτιώτισσα και τον Θράσο Καστανάκη αντίστοιχα), ενώ αργότερα συνεργάστηκε με τα «Καλλιτεχνικά Νέα» και τα «Φιλολογικά Χρονικά».

Μία από τις πιο σημαντικές γνωριμίες που έκανε στη ζωή του ήταν αυτή με τον Οδυσσέα Ελύτη το 1936, μια και καθ’ αυτό τον τρόπο συνδέθηκε με το ρεύμα του ελληνικού υπερρεαλισμού.

Το μοναδικό βιβλίο που εξέδωσε όσο ζούσε είναι η ποιητική σύνθεση «Αμοργός» (Αετός, 1943), η οποία θεωρείται κορυφαία δημιουργία του ελληνικού υπερρεαλισμού έχοντας ασκήσει μεγάλη επίδραση στους νεότερους ποιητές. Με αυτό τον τρόπο άφησε και ανεξίτηλο το σημάδι του στην ελληνική ποίηση. Έκτοτε βέβαια δημοσίευσε τρία ακόμη ποιήματα: το «Ελεγείο» (1946, περ. Φιλολογικά Χρονικά) και το «Ο ιππότης κι ο θάνατος» (1947, περ. Μικρό Τετράδιο), που από το 1969 και μετά περιέχονται στο βιβλίο «Αμοργός», καθώς και το «Τραγούδι του παλιού καιρού» (1963, περ. Ο Ταχυδρόμος), αφιερωμένο στον Γιώργο Σεφέρη.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Εκδόσεις Συρτάρι (@syrtari_books)

Επιπλέον, ασχολήθηκε εκτενώς με τη μετάφραση και τη συγγραφή στίχων για τραγούδια. Ειδικότερα, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μετάφραση θεατρικών έργων, κυρίως για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και του Λαϊκού Θεάτρου. Ως αφορμή στάθηκε το έργο «Ματωμένος γάμος» του Ισπανού ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, που το μετέφρασε το 1943, εκδόθηκε από τον Ίκαρο το 1945 και ανέβηκε από τον Κάρολο Κουν στο Θέατρο Τέχνης το 1948. Παρόλα αυτά το μεταφραστικό του έργο ήταν πλούσιο, αφού μετέφρασε και άλλα έργα του Λόρκα, αλλά και σπουδαίων συγγραφέων, όπως είναι ο Τεννεσί Ουίλιαμς και ο Ευγένιος Ο’ Νιλ.

Παράλληλα, για βιοποριστικούς λόγους συνεργάστηκε με την «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση» ως μεταφραστής και με την Ελληνική Ραδιοφωνία ως μεταφραστής, διασκευαστής και ραδιοσκηνοθέτης.,

Η μεγάλη συνεισφορά του Γκάτσου, ωστόσο, είναι στο τραγούδι ως στιχουργού, αφού “πάντρεψε” την ποίηση με τη μουσική, δίνοντας μουσικά “διαμάντια” μέσω των συνεργασιών του με σπουδαία ονόματα, όπως είναι ο Μάνος Χατζηδάκις, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Σταύρος Ξαρχάκος και άλλοι πολλοί. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι το σύνολο του στιχουργικού του έργου βρίσκεται συγκεντρωμένο στον τόμο «Όλα τα τραγούδια» (εκδ. Πατάκη, 1999).

Ποιήματα και στίχοι του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Δανέζικα, Ισπανικά, Ιταλικά, Καταλανικά, Κορεατικά, Σουηδικά, Τουρκικά, Φινλανδικά, ενώ το το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του. Το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα.

Έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, 12 Μαΐου 1992 σε ηλικία 80 ετών, αφήνοντας πίσω του σπουδαία πολιτιστική παρακαταθήκη. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί πως σύμφωνα με ανακοίνωση της Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη, στις αρχές του φετινού έτους το σπίτι που γεννήθηκε ο περίφημος Έλληνας ποιητής, Νίκος Γκάτσος, στην Ασέα Αρκαδίας αναμένεται να μετατραπεί σε μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού.