Το λυπημένο χαμόγελο

Στα βιβλία που διαβάζω (όχι τα ακαδημαϊκά, τα άλλα, τα «χαζοαμερικάνικα») πολύ συχνά «βλέπω» τους πρωταγωνιστές να έχουν ένα sad smile. Αυτό το λυπημένο χαμόγελο μερικές φορές είναι δύσκολο να το συλλάβεις, να κατανοήσεις τι σημαίνει.

Πιάνω τις τελευταίες ημέρες, βασικά τους τελευταίους μήνες, τον εαυτό μου να έχει όλο και πιο συχνά ένα λυπημένο χαμόγελο. Μάλλον έχει γίνει και αυτό μια μη λεκτική επικοινωνία, μια μη λεκτική απάντηση σε αυτά που βλέπω να συμβαίνουν γύρω μου.

Προφανώς και δεν θα μπω σε οικονομικές, πολιτικές, υγειονομικές αναλύσεις. Δεν γνωρίζω και πέρα από την κοινή λογική (τη μη χρωματισμένη κοινή λογική-γιατί μαθαίνω ότι όλες «κοινές λογικές» είναι) οπότε και δεν θέλω να εκφέρω άποψη σε κάτι που δεν είμαι ειδική. Αλλά δεν μπορώ να μην παρατηρήσω τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τους.

Μη μου αρχίσετε τώρα βαρύγδουπες κοινωνιολογικές αναλύσεις. Σαν άνθρωπος βλέπω και σχολιάζω. Και αυτό που βλέπω με στενοχωρεί.

Με στενοχωρεί που κάποιοι θεωρούν ότι είναι καλύτεροι από τους άλλους. Με στενοχωρεί που η επίθεση είναι η πρώτη λύση. Με στενοχωρεί που η απειλή είναι πλέον ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης. Με στενοχωρεί που κανείς δεν σέβεται τον άλλον. Η λίστα μπορεί να συνεχιστεί. Μερικές φορές αυτή η στενοχώρια γυρνάει σε θυμό.

Διαβάζω ότι κάποιοι γλεντάνε, ενώ εγώ βγαίνω μόνο έξω για περπάτημα με τον σκύλο. Διαβάζω ότι εγώ που βγαίνω μόνο έτσι, είμαι πρόβατο και όλοι οι άλλοι μάγκες.

Διαβάζω επίσης ότι δεν έχω δικαίωμα να μιλήσω, να εκφράσω την άποψή μου, αφού διαφωνώ με αυτούς που φωνάζουν την άποψή τους ώστε να επιβληθούν.

Δεν έχει νόημα να συνεχίσω. Τώρα τελευταία πιάνω τον εαυτό μου να πηγαίνει να απαντήσει σε διάφορα, αρχικά ήρεμα και στη συνέχεια με τον τρόπο που ξέρει να ξεσπά (πολύ οξύθυμα και σε κάποιες περιπτώσεις άκρως υβριστικά) αλλά σταματά. Σταματά γιατί κατανοεί ότι δεν βγαίνει πουθενά. Σταματά γιατί δεν μπορεί να τσακώνεται συνέχεια. Σταματά γιατί δεν ακούγεται έστω και αν είναι πρόθυμος να ακούσει τους άλλους. Σταματά, κουνά το κεφάλι και χαμογελά αυτό το λυπημένο χαμόγελο της παράδοσης. Γιατί αυτό είναι πρακτικά αυτό το χαμόγελο, η παράδοση των όπλων. Παραδίδω τα όπλα με αυτό το χαμόγελο γιατί πλέον πρέπει να διαλέγουμε τις μάχες μας αν θέλουμε να είμαστε ψύχραιμοι και καλά με τον εαυτό μας. Να είμαστε καλά γενικά και να μην τρελαινόμαστε. Και κάπως έτσι ονομαζόμαστε παρτάκηδες από κάποιους.

Δεν μπορείς να σπρώξεις έναν τοίχο, έχεις, όμως, τα εργαλεία να τον ρίξεις αν ξέρεις πώς να τα χρησιμοποιήσεις. Όλοι έχουμε αυτά τα εργαλεία, είτε μέσα στην οικογένειά μας, είτε κάποιοι μέσα από τις δουλειές μας. Εγώ αισθάνομαι ότι τα έχω αυτά τα εργαλεία μέσα από τη δουλειά μου και προσπαθώ, όχι να επιβάλλω, αλλά να δείξω ότι υπάρχουν και άλλες οπτικές πέρα από αυτό που βλέπουμε εμείς. Παλεύω και εγώ η ίδια να το θυμάμαι καθημερινά, μέχρι εκεί που δεν με προσβάλει, όμως, αυτό είναι το νέο όριο που έχω τοποθετήσει.

Δικαιώματα έχουμε όλοι, όσο και αν κάποιοι προσπαθούν να το προσπεράσουν. Και είναι δικαίωμά μου να μην ακούω πλέον τις φωνές αυτών που θέλουν απεγνωσμένα να με καπελώσουν (μόνο απόγνωση μπορεί να θεωρηθεί αυτό έτσι και αλλιώς).

Αν, λοιπόν, με δείτε να χαμογελάω με αυτό το λυπημένο χαμόγελο, να ξέρετε ότι με έχετε χάσει από ακροατή και, το χειρότερο ίσως, από πιθανό συνομιλητή. Και αν χεστήκατε για μένα, ψάξτε αυτό το χαμόγελο σε ανθρώπους γύρω σας για να δείτε πόσο μεγαλώνει αυτός ο κύκλος ολοένα και περισσότερο.