Σύγχρονη λογοκρισία: Μήπως κρύβουμε έναν δικαστή μέσα μας;

Σε μια εποχή όπου όλα είναι στον αέρα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γίνονται μέσα παραπόνων…

Θα είμαι ειλικρινής.

Η κοινωνία μας έχει ζοριστεί πολύ τον τελευταίο καιρό. Θα ήθελα να μην αναφερθώ στην πρωτοφανή υγειονομική κρίση που μας ταλανίζει, αλλά η αλήθεια είναι ότι μια πανδημία όπως αυτή έχει μεταβάλει τόσο πολύ την κοινωνικότητά μας, που δεν αφήνει περιθώρια παράβλεψης σε κανέναν αρθρογράφο.

Τουναντίον, ο κορωνοϊός υπήρξε η αφορμή να ασχοληθούμε με θέματα που ποτέ άλλοτε δεν μας “έκαιγαν”:

Πότε θα μας επιτραπεί να βγούμε από το σπίτι μας χωρίς να ενημερώσουμε το 13033; Με τι θα πρέπει να αντικαταστήσουμε τη χειραψία και τα σταυρωτά φιλιά; Σε τι απόχρωση θα φορεθούν οι μάσκες φέτος το χειμώνα;

Μεταξύ αυτών και άλλων πολλών όμως, η πανδημία φέρνει στο προσκήνιο ένα φαινόμενο που δεν είχε γνωρίσει τόσο άμεσα ο άνθρωπος του 21ου αιώνα: Ο εγκλεισμός ενέτεινε σημαντικά την κοινωνική κριτική, τη “γκρίνια”.

Μια απλή βόλτα στα απέραντα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να μας πείσει για το δεδομένο αυτό. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες ένα άτομο μπαίνει στο στόχαστρο για κάτι που δήλωσε. Στην πλειοψηφία τους οι κριτικές είναι πράγματι βάσιμες και απορρέουν από το εσωτερικό αίσθημα των ανθρώπων να απονείμουν το δίκαιο.

Η αποστροφή από οτιδήποτε φαινομενικά παράλογο θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένη για τον καθένα μας, συμφωνώ. Ποιος είναι όμως αυτός που θα θέσει τα όρια απέναντι στο κατακριτέο και το ανεκτό; Που βρίσκεται αυτή η λεπτή -γιατί είναι σίγουρα λεπτή- γραμμή μεταξύ του δικαιώματος να εκφραστούμε ελεύθερα, αλλά και της υποχρέωσης να σεβαστούμε τον πλησίον μας;

Εκ πρώτης όψεως, τα ερωτήματα αυτά μοιάζουν απλοϊκά ως προς την απάντηση: Η προσβολή είναι προσβολή και την καταλαβαίνει κάθε έλλογο άτομο.

Ωστόσο, η αλήθεια έχει αποδείξει επανειλημμένως ότι απέχει από τη λογική. Οι ίδιοι άνθρωποι που ψέγουν μια σταρ του Instagram επειδή δεν έχει ωραίο χρώμα στα μαλλιά της, ψηφίζουν για πρόεδρό τους κάποιον που εκδίδει εντολές θανατικής ποινής σα να είναι τραπουλόχαρτα.

Είμαστε μέλη μιας κοινωνίας που, όλο και πιο έντονα, χάνει την ικανότητα να κρίνει τι είναι σημαντικό και τι όχι.

Είναι σχεδόν σίγουρο ότι αυτός ο κύκλος λογοκρισίας θα είναι αέναος. Είναι στη φύση μας να κατακρίνουμε την απόκλιση από το λογικό κι αναμενόμενο. Θα πρέπει όμως να βρούμε αυτό το “φίλτρο”, αυτή τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στα σημαντικά και τα μη, στα άξια μομφής και τα άξια ανοχής.

Μόνο τότε θα πετύχουμε τη μαγική ισορροπία που χρειάζεται για να προοδεύσουμε, για να πάμε ένα βήμα παραπέρα σαν κοινωνία και σαν άνθρωποι.