Ανδρέας Εμπειρίκος: Σαν σήμερα το 1901 γεννήθηκε ο γνωστός ποιητής

Λίγα λόγια για τη ζωή του Ανδρέα Εμπειρίκου με αφορμή τα 119 χρόνια από τη γέννησή του.

Ένας εκ των σημαντικότερων Ελλήνων ποιητών, που εκπροσώπησε επάξια τη Γενιά του ’30 και το ευρύτερο ρεύμα του υπερρεαλισμού ήταν ο Ανδρέας Εμπειρίκος.

Το neolaia.gr σε app: Κατεβάστε το σε Android και iOS

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος γεννήθηκε σαν σήμερα 2 Σεπτεμβρίου το 1901 στη Μπραίλα της Ρουμανίας από αρκετά ευκατάστατη οικογένεια, αφού ο πατέρας του ήταν εφοπλιστής με καταγωγή από το νησί της Άνδρου. Από την άλλη η μητέρα του ήταν Ελληνορωσίδα που καταγόταν από την Άνδρο και το Κίεβο.

Όταν ο Ανδρέας Εμπειρίκος ήταν 2 ετών η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου και έξι χρόνια αργότερα μετακόμισε στην Αθήνα. Την περίοδο 1912-17 φοίτησε στο γυμνάσιο της Σχολής Μακρή και στη συνέχεια υπηρέτησε τη θητεία του στο ναυτικό. Έπειτα, γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας, αλλά σύντομα διέκοψε τις σπουδές του και μετακόμισε στη Λωζάνη, όπου είχε εγκατασταθεί η μητέρα του μετά τον χωρισμό της από τον πατέρα του.

Εκεί ο ποιητής παρακολούθησε μαθήματα οικονομικών και είχε την πρώτη του επαφή με την ποίηση, γράφοντας μάλιστα τα πρώτα του ποιήματα. Την περίοδο 1921-25 εργάστηκε στην οικογενειακή ναυτιλιακή εταιρεία Byron Steamship Co. Ltd. του Λονδίνου, που είχε δημιουργήσει ο πατέρας του από κοινού με τους αδερφούς του, και παράλληλα σπούδασε φιλοσοφία και αγγλική φιλολογία. Το 1926 ήρθε σε διάσταση με τον πατέρα του και ταξίδεψε στο Παρίσι, όπου αποφάσισε να ασχοληθεί με την ψυχανάλυση. Εκεί συνδέθηκε με αρκετούς Γάλλους ψυχαναλυτές, μεταξύ αυτών και ο Φρουά Γουιτμάν, ο οποίος είχε ενδιαφέρον για τη μοντέρνα ποίηση και περίπου το 1929 έφερε σε επαφή τον Εμπειρίκο με την ομάδα των υπερρεαλιστών.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Υπάρχει ο Μαρξ μα και η σαρξ… #εμπειρικος #ανδρεαςεμπειρικος #υπερρεαλισμος #γενεθλιαμεταθανατον

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Γραία (@oxnardmontalvo000) στις 2 Σεπ, 2017 στις 4:44 πμ PDT

Ο Εμπειρίκος επέστρεψε στην Ελλάδα το 1931 και εργάστηκε για ένα διάστημα στα ναυπηγεία του πατέρα του, πριν παραιτηθεί έχοντας αποφασίσει να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία και την ψυχανάλυση. Στις 25 Ιανουαρίου του 1935 έδωσε μία ιστορικά σημαντική διάλεξη «Περί συρρεαλισμού» στη Λέσχη Καλλιτεχνών εισάγοντας ουσιαστικά τον υπερρεαλισμό στον ελληνικό χώρο. Όπως γίνεται λοιπόν αντιληπτό η επιρροή του Ανδρέα Εμπειρίκου στο χώρο των ελληνικών γραμμάτων ήταν απερίγραπτη και για αυτή, μίλησε πολλές φορές ο Έλληνας νομπελίστας, Οδυσσέας Ελύτης.

Τον Μάρτιο του 1935 εξέδωσε την πρώτη ποιητική συλλογή του, με τίτλο Υψικάμινος, η οποία περιείχε 63 πεζόμορφα ποιήματα και τυπώθηκε στις εκδόσεις «Κασταλία» και πλέον θεωρείται μία από τις πιο κλασικές ποιητικές συλλογές της ελληνικής λογοτεχνίας. Την ίδια περίοδο γνωρίστηκε με τον Οδυσσέα Ελύτη, με τον οποίο επισκέφτηκε το σπίτι του ζωγράφου Θεόφιλου στη Μυτιλήνη. Από το 1935 άρχισε να ασκεί την ψυχανάλυση ως επάγγελμα, αναγνωρισμένος από τη Διεθνή Ψυχαναλυτική Ένωση ως «διδάσκων ψυχαναλυτής», ενώ παράλληλα αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία, συνεχίζοντας τις προσπάθειες διάδοσης και υπεράσπισης του υπερρεαλισμού.

Το Μάρτιο του επόμενου έτους οργάνωσε στο σπίτι του «Επίδειξη σουρρεαλιστικών έργων», η οποία περιλάμβανε έργα σπουδαίων ξένων ζωγράφων, σπάνια βιβλία, πρώτες εκδόσεις υπερρεαλιστών, τα μανιφέστα του κινήματος και φωτογραφικό υλικό. Είχε ήδη προηγηθεί μια αποτυχημένη προσπάθεια έκδοσης ενός περιοδικού εντύπου για τον υπερρεαλισμό με τίτλο Ο Θίασος μαζί με τον Ελύτη και τον Νικόλα Κάλα, αλλά αυτό δεν φάνηκε να τον πτόησε. Το 1938 μετέφρασε κείμενα του Αντρέ Μπρετόν στο τεύχος Υπερ(ρ)εαλισμός Α΄, ενώ ποιήματα από τη συλλογή του Ενδοχώρα δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά στο περιοδικό Νέα Γράμματα. Παράλληλα, έως και το 1939, πραγματοποιούσε τακτικά ταξίδια στη Γαλλία, προκειμένου να διατηρεί τις επαφές του με τους Γάλλους υπερρεαλιστές.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

#Elytis #empeiricos #OdysseasElytis #AndreasEmpeirikos

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Αθανάσιος Κατσίμπελης (@katsimpelis) στις 28 Ιαν, 2020 στις 5:12 πμ PST

Πολιτικά ο Ανδρέας Εμπειρίκος εντασσόταν στον κόσμο της Αριστεράς με την οποία όμως διαμόρφωσε μία ιδιαίτερη σχέση. Η σχέση του με την Αριστερά αποτυπώνεται σε πληθώρα των έργων του, αλλά αξίζει να σημειωθεί πως αν και ξεκίνησε ως Μαρξιστής επηρεασμένος από τη Ρωσική Επανάσταση, πέρασε την φάση της άρνησης και της αποκήρυξης της Αριστεράς για να καταλήξει σε αυτήν απορρίπτοντας όμως τον κομμουνισμό.

Όσον αφορά την προσωπική του ζωή, το 1940 παντρεύτηκε την ποιήτρια Μάτση Χατζηλαζάρου με την οποία χώρισε το 1944. Στο διάστημα της κατοχής ο Εμπειρίκος οργάνωνε στο σπίτι του συγκεντρώσεις φίλων λογοτεχνών, όπου διαβάζονταν αποσπάσματα των έργων τους, καθώς και άλλων νέων συγγραφέων. Αν και ξεκίνησαν απλές συναντήσεις φίλων, εξελίχθηκαν σε κάτι πιο σημαντικό και ουσιώδες συμπεριλαμβάνοντας μερικές από τις πιο γνωστές προσωπικότητες των ελληνικών γραμμάτων της εποχής, όπως είναι ο Νίκος Γκάτσος και ο Νάνος Βαλαωρίτης.

Το 1963 πραγματοποίησε μια ομιλία αφιερωμένη στο Νίκο Εγγονόπουλο, στην αίθουσα του Αθηναϊκού Τεχνολογικού Ινστιτούτου, με την ευκαιρία της ατομικής έκθεσης του ζωγράφου, ενώ το 1964 ολοκλήρωσε το μακροσκελές επικό ποίημα Η άσπρη φάλαινα (παραλλαγαί στο μέγα θέμα του Moby-Dick του Herman Melville), απόσπασμα του οποίου δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Συντέλεια (1991). Παράλληλα, τρία χρόνια αργότερα ξεκίνησε τη συγγραφή του [Άρμαλα ή] Εισαγωγή σε μία πόλι, κείμενο που θα αποτελούσε την εισαγωγή ενός νέου μυθιστορήματος, το οποίο όμως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.

Το video δεν είναι πλέον διαθέσιμο

Στις 26 Ιανουαρίου 1971 έδωσε διάλεξη στο Κολλέγιο Αθηνών για τη μοντέρνα ποίηση και το 1973 μίλησε για το έργο του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τη χρονιά αυτή έφυγε από τη ζωή η μητέρα του. Ο Ανδρέας Εμπειρίκος άφησε την τελευταία του πνοή λίγα χρόνια αργότερα στην Κηφισιά και πιο συγκεκριμένα στις 3 Αυγούστου 1975, σε ηλικία 74 ετών, από καρκίνο του πνεύμονα.

Μετά τον θάνατό του, εκδόθηκε για πρώτη φορά το μυθιστόρημα Ο Μέγας Ανατολικός (1990-1992) σε οκτώ τόμους. Το 2001, με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του, τιμήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου με τον εορτασμό του Έτους Εμπειρίκου, που συνοδεύτηκε από πολυάριθμες τιμητικές εκδηλώσεις, με σκοπό την επανεξέταση και προβολή του έργου του.