Έχει σημασία ποιος είναι αυτός που πεθαίνει τελικά;

Με θανατικό μπήκε το 2016, δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να το αρνηθεί αυτό.

Άνθρωποι μεγάλοι, άνθρωποι πιο νέοι, άνθρωποι διαφόρων επαγγελμάτων, άλλοι πιο γνωστοί, άλλοι λιγότερο, άλλοι Έλληνες, άλλοι ξένοι, άλλοι διάσημοι μόνο στην Ελλάδα, άλλοι διάσημοι σε ολόκληρο τον κόσμο. Τελικά έχει σημασία τι χαρακτηριστικά έχει αυτός που πεθαίνει;

Το να είναι κάποιος πολύ γνωστός στον κόσμο όταν είναι ζωντανός και κάνει πράγματα, ειδικά αν είναι και πρόσωπο της δημοσιότητας, μας κάνει για κάποιο λόγο να νιώθουμε ότι είναι δικός μας άνθρωπος. Στενοχωριόμαστε όταν γίνεται κάτι κακό, χαιρόμαστε (αυτό δεν είναι και σίγουρο) όταν γίνεται κάτι καλό. Σαν να είναι φίλος μας ένα πράγμα. Αν λοιπόν αυτός ο άνθρωπος πεθάνει θεωρούμε ότι είναι απαραίτητο να συμμετάσχουμε και εμείς στο πένθος, σαν να είναι κάτι που ανοιγοκλείνει με έναν διακόπτη. Περίεργο.

Αυτό που δεν καταλαβαίνω όμως, ειλικρινά, είναι γιατί δείχνουμε ότι στενοχωριόμαστε περισσότερο όταν πεθαίνει κάποιος διάσημος (που δεν τον έχουμε συναντήσει ποτέ) από όταν πεθαίνει κάποιος άλλος. Έχει σημασία ποιος είναι αυτός που πεθαίνει; Διαβαθμίζει διαφορετικά τον πόνο το κάθε επάγγελμα; Ή η κληρονομιά που αφήνει αυτός ο άνθρωπος είναι μεγαλύτερη από αυτήν που αφήνει ο φίλος μας που έφυγε με τον ίδιο τρόπο ή ο γείτονάς μας που μπορεί να ήταν καθηγητής πανεπιστημίου και να είχε βρει το εμβόλιο για τον καρκίνο (λέμε τώρα);

Τα ΜΜΕ (είτε είναι παραδοσιακά είτε είναι social) έχουν αναλάβει τον ρόλο να ορίζουν και την ένταση του πόνου και της στενοχώριας μας. Δίνοντας επιλεκτική βάση στο ποιος πέθανε και πώς, μας βάζουν και εμάς στο τρυπάκι να στενοχωριόμαστε λιγότερο ή περισσότερο. Μερικές φορές μάλιστα δεν καταλαβαίνουμε καν ότι κάποιος πέθανε γιατί δεν το αναφέρουν. Το ότι το κάνουν τα μέσα αυτό δεν είναι κακό. Κακό είναι το ότι εμείς τους αφήνουμε να μας κανονίζουν ποιον θα πενθούμε και πόσο.

Η δύναμη των μέσων προέρχεται από το κοινό τους. Επίσης, η εικόνα τους είναι η εικόνα του κοινού τους. Αν αυτό είναι ρηχό, τότε και τα μέσα και το περιεχόμενό τους είναι ρηχό στην καλύτερη. Αν λοιπόν τα αφήνουμε να μας πείσουν ότι ο θάνατος ενός διάσημου είναι σημαντικότερος από τον θάνατο ενός «απλού ανθρώπου» τότε είμαστε άξιοι της μοίρας μας.

Δεν θέλω να μειώσω ή να τονίσω τον θάνατο κανενός. Ο θάνατος και η μονιμότητά του είναι ένα γεγονός που ο κάθε ένας το βιώνει διαφορετικά. Δεν έχει σημασία τι ήταν αυτός ο άνθρωπος πριν πεθάνει γιατί αυτό δεν άλλαξε το γεγονός ότι πέθανε. Ό,τι και να ήταν, οι δικοί του (πραγματικά) άνθρωποι θα πονέσουν το ίδιο, θα τους λείψει το ίδιο, θα κλάψουν το ίδιο. Μην προσπαθήσουμε να διαβαθμίσουμε λοιπόν και τον θάνατο μαζί με όλα τα άλλα που έχουν πάρει διαφορετική βαρύτητα από όση θα έπρεπε στην καθημερινότητά μας.

Η «γρήγορη» κοινωνία μας θα ξεπεράσει και θα ξεχάσει γρήγορα τον «πόνο» από τον εκάστοτε θάνατο. Και θα περιμένει τον επόμενο για να βγάλει στην επιφάνεια το κακό της πρόσωπο που όλα τα βλέπει κέρδος και δημοσιότητα. Είναι κύκλος όλο αυτό και δεν σπάει ποτέ, εκτός αν το θελήσουμε εμείς και διαλέξουμε άλλον δρόμο. Υπάρχει άραγε ζωή και κάτω από την επιφάνεια;