Περί των δύο άκρων...

Τον τελευταίο καιρό γίνεται πολύς λόγος για την θεωρία των δύο άκρων. Η θεωρία αυτή αναφέρεται στα κοινά δύο ή περισσοτέρων πολιτικών φορέων ευρισκόμενων στα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος που, αν και με εκ διαμέτρου αντίθετη ιδεολογία, στην πράξη ενεργούν και οι δύο με μη θεσμικό ή και παράνομο τρόπο (π.χ. χρησιμοποιώντας βία), αντιπαθούν την μετριοπάθεια και την συναίνεση, αποσκοπούν άμεσα ή έμμεσα στην πολιτική αποσταθεροποίηση και δεν τους εκφράζει το ισχύον σύστημα της αστικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Την θεωρία αυτή χρησιμοποιεί ο κ. Σαμαράς ώστε να ταυτίσει στα μάτια της κοινής γνώμης τον ΣΥΡΙΖΑ με την Χρυσή Αυγή ως ανεύθυνα, επικίνδυνα και ακατάλληλα για τον τόπο και τις ανάγκες του κόμματα, σε μια περίοδο κρίσης. Αυτό δηλαδή που υποστηρίζει ο πρωθυπουργός είναι πως και τα δύο αυτά κόμματα αρνούνται να αποκηρύξουν την βία, ενίοτε την χρησιμοποιούν ως μέσο επίτευξης των στόχων τους και πως ο πυρήνας της ιδεολογίας τους πόρρω απέχει από τον φιλελευθερισμό και τον ευρωπαϊσμό. Είναι μια παραλλαγή δηλαδή της άλλης γνωστής θεωρίας κατά την οποία ένας κύκλος κλείνει στο σημείο που τα άκρα του συναντώνται και άρα ταυτίζονται.

Κατά την γνώμη μου η θεωρία των δύο άκρων υφίσταται. Σκεφτείτε πως όταν μας γίνεται μια δημοσκόπηση με πολιτικό περιεχόμενο, καλούμαστε συχνά να απαντήσουμε στο πού τοποθετούμε πολιτικά τον εαυτό μας βάσει μιας κλίμακας του 10. Το 0 σημαίνει ότι δηλώνουμε Απόλυτα Αριστεροί και το 10 Απόλυτα Δεξιοί. Πολλοί μάλιστα επιλέγουν να δηλώσουν εμφατικά ότι βρίσκονται είτε πολύ πάνω από το 10 (+) είτε πολύ κάτω από το 0 (-), στάση που δηλώνει αν μη τι άλλο φανατισμό και δογματισμό. Αυτό άλλωστε είναι και το κοινό της ψυχολογίας των ιδεολογικά ακραίων πολιτών. Ότι δηλαδή είναι ιδεοληπτικοί. Ένας άνθρωπος που δεν σκέφτεται να αμφισβητήσει σε κανένα σημείο τους είτε τα αριστερά είτε τα δεξιά του «πιστεύω», έτσι ώστε να μην δέχεται να αλλοιώσει έστω και συμβολικά την καθαρότητα της ιδεολογίας του αποδίδοντας στον εαυτό του τον βαθμό 2 ή 9 αντίστοιχα, σημαίνει πως είναι απόλυτα και άρα επικίνδυνα ταυτισμένος με κάποιες ιδέες και αρχές, τις οποίες και σκοπεύει να υπηρετήσει με αυταπάρνηση χρησιμοποιώντας κάθε μέσο. Ακριβώς σ’ αυτόν τον δογματισμό και την αδυναμία αμφισβήτησης είναι που πρέπει να αναζητήσουμε και τα αίτια της συμπεριφοράς των «περίφημων» ακραίων. Το γεγονός δηλαδή ότι κάποιος εμφανίζεται να είναι τόσο σίγουρος για την ορθότητα αυτών που πιστεύει σημαίνει δύο πράγματα. Το πρώτο είναι πως θα επιστρατεύσει οποιαδήποτε μέθοδο για να επιβάλλει τις δικές του απόψεις. Άρα, μη σεβόμενος τις γνώμες των υπολοίπων είναι πιθανό να καταφύγει στην σίγουρη λύση της βίας ώστε να επικρατήσει το ένα και μοναδικό «σωστό». Το δεύτερο είναι πως η επίτευξη του αναμφισβήτητης ορθότητας στόχου των άκρων τους στερεί την ικανότητα να κρίνουν τις συνθήκες σφαιρικά και ανοιχτά, σε σχέση δηλαδή με το τι γίνεται δίπλα τους (π.χ. Πόσο πιθανή είναι η επιτυχία της εγκαθίδρυσης μιας κλειστής και εσωστρεφούς οικονομίας σ’ έναν καθόλα παγκοσμιοποιημένο κόσμο;). Φυσικά, ο δογματισμός αυτός ωθεί τα άκρα στο να λαμβάνουν αντιδημοκρατικές ή καλύτερα συγκεντρωτικές θέσεις, καθώς ένα σύστημα κατά το οποίο αποφασίζουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα οι πολλοί μέσω της ψήφου τους, είναι ιδιαιτέρως ασταθές και επίφοβο για κάποιους που επιθυμούν να εφαρμόσουν εμμονικά συγκεκριμένα προγράμματα δίχως ίχνος διαλλακτικότητας (αφού η τελειότητα των απόψεών τους είναι εκ των πραγμάτων αδιαπραγμάτευτη).

Δυστυχώς όμως ο κ. Σαμαράς χρησιμοποιεί την θεωρία των δύο άκρων με εσκεμμένα εσφαλμένο και παραπλανητικό τρόπο. Το πρώτο του -στοχευμένο- λάθος είναι ότι χρησιμοποιεί τον ΣΥΡΙΖΑ ως παράδειγμα ακραίου κόμματος. Η αλήθεια είναι πως το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει δώσει κατά καιρούς αρκετές αφορμές για να χαρακτηριστεί ως ακραίο, κυρίως επειδή κωλύεται ως προς το να καταδικάζει την βία την οποία και τείνει να ταυτίζει με τους «δίκαιους κοινωνικούς αγώνες» και την «δικαιολογημένη αγανάκτηση» (π.χ. Δεκέμβριος 2008, επεισόδια στην Χαλκιδική για την εξόρυξη του χρυσού κ.α.). Αυτό που όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ έχει κάνει τελευταία μια σαφή και συνειδητή θεσμική στροφή που το απομάκρυνε από τα άκρα του πολιτικού φάσματος στα οποία πιθανώς να βρισκόταν πριν το εκλογικό του άλμα. Άλλωστε και πολλά από τα στελέχη του είτε ανήκουν στην ανανεωτική αριστερά και αποτελούν παραδείγματα μετριοπάθειας (π.χ. Παπαδημούλης, Σταθάκης) είτε προέρχονται κατευθείαν από το νομιμοποιημένο για δεκαετίες ΠΑΣΟΚ (Κουρουπλής, Μητρόπουλος). Όσον αφορά τις απόψεις της πιο επαναστατικής – ριζοσπαστικής Αριστερής Πλατφόρμας (π.χ. Λαφαζάνης, Στρατούλης) αλλά και της ιδιαιτέρως αυθάδους και αμετροεπούς Νεολαίας του, αρκεί να σας θυμίσω υβριστικά συνθήματα που έχουν ακουστεί από την ΟΝΝΕΔ, τους –βίαιους εννοείται -μπράβους της ΔΑΠ ή στελέχη της Ν.Δ. τα οποία είτε έχουν προέλθει κατ’ ευθείαν από την άκρα δεξιά (Γεωργιάδης, Βορίδης, Πλεύρης) είτε αρέσκονται να εκφράζουν κατά καιρούς παρεξηγήσιμες απόψεις περί συνεργασίας της κεντροδεξιάς παράταξης με την άκρα δεξιά (Λαζαρίδης, Κρανιδιώτης, Πολύδωρας). Δεν νομίζω ότι πρέπει λόγω αυτού σύσσωμη η Ν.Δ. να χαρακτηριστεί ακραία (της αποδίδει τον χαρακτηρισμό λανθασμένα ο ΣΥΡΙΖΑ). Κατά τον ίδιο τρόπο δεν πρέπει και ο ΣΥΡΙΖΑ να αποκαλείται άκρο, γιατί απλούστατα ένα κόμμα που έχει κατά κύριο λόγο ως υποστηρικτή βάση την μικροαστική τάξη, και να ήθελε, δεν θα μπορούσε να προβεί σε ιδιαίτερους εξτρεμισμούς. Σε τελευταία ανάλυση αριστερότερα του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν αρκετά πολιτικά κόμματα –με προεξάρχουσα την ΑΝΤΑΡΣΥΑ- που φλερτάρουν πολύ με τα άκρα (επεισόδια σε πορείες, συγκρούσεις, μπάχαλα). Η εξωκοινοβουλευτική αριστερά άλλωστε ήταν πάντοτε φίλα διακείμενη και προς την αριστερή τρομοκρατία. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία…

Το δεύτερο εσκεμμένο λάθος του κ. Σαμαρά είναι συνέχεια του πρώτου και έχει ως σκοπό να ταυτίσει τα δήθεν άκρα (ΣΥΡΙΖΑ και Χρυσή Αυγή) ως εξίσου επικίνδυνα για την λειτουργία του πολιτεύματος ή για την κοινωνική ειρήνη. Ακόμα κι αν δεχόμασταν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί άκρο και αρνείται να καταδικάσει την βία των συμμετεχόντων στις διαδηλώσεις, νομίζω ότι είναι ανεπίτρεπτο από πρωθυπουργό δημοκρατικής χώρας που έχει υποφέρει από τις χιτλερικές δυνάμεις κατοχής να μην προβαίνει δημόσια στον στοιχειώδη διαχωρισμό της απεχθούς ναζιστικής ιδεολογίας από αυτήν του κομμουνισμού ή του σοσιαλισμού. Θέλω να πω ότι, αν και πράγματι κανείς στο όνομα καμιάς ιδεολογίας δεν δικαιούται να ασκήσει βία έναντι κανενός, πρέπει να λαμβάνουμε υπ’ όψιν στην ανάλυση που κάνουμε το κίνητρο μιας πράξης. Άλλο μια βία που προέρχεται από τυφλωμένους νεοναζί και ασκείται στο όνομα της σχολής της ευγονικής και του ρατσισμού κι άλλο μια βία που ασκείται ως αποτέλεσμα κοινωνικών αδικιών που πράγματι υφίστανται. Προσοχή! Δεν δικαιολογώ, απλά αιτιολογώ… Επίσης, το είδος της βίας που ασκείται από τις δύο πλευρές απέχει παρασάγγας και ως προς το είδος της και ως προς τους δέκτες της. Η ακροδεξιά βία είναι σαφώς πιο μοχθηρή, πιο ύπουλη και κυνική, πιο διεστραμμένη και ασκείται συνήθως έναντι άοπλων και ανυπεράσπιστων μεταναστών, λόγω του διαφορετικού τους χρώματος ή της διαφορετικής τους θρησκείας. Χρησιμοποιούνται μαχαίρια, τσεκούρια και άλλα αιχμηρά αντικείμενα που έχουν ως προφανή στόχο να σκοτώσουν. Όπως άλλωστε αποκαλύφθηκε μετά τα πρόσφατα γεγονότα, η Χρυσή Αυγή συνεργαζόταν και με κοινούς ποινικούς που γνώριζαν πολύ καλά την τέχνη του «δολοφονείν» και αμείβονταν από το κόμμα για την προσφορά των υπηρεσιών τους. Τέτοιες συναλλαγές είτε το θέλει ο κ. Σαμαρά είτε όχι δεν υπάρχουν στον χώρο της άκρας Αριστεράς. Η βία που ασκείται εκεί –και επαναλαμβάνω είναι απόλυτα καταδικαστέα- ασκείται κυρίως ως αντίδραση στην εκτεταμένη αδικία που αναμφίβολα υπάρχει και έχει ως δέκτες είτε πάνοπλους αστυνομικούς είτε όσους φέρουν κάποια εξουσία και είναι υπεύθυνοι για αντιλαϊκές αποφάσεις (πολύ σχετικός όρος, το παραδέχομαι). Η Αριστερή βία δεν περιλαμβάνει αιχμηρά αντικείμενα (αδιάψευστο δείγμα διαστροφικών καταστροφικών ενστίκτων) ούτε και ασκείται με στόχο να αφαιρέσει ζωές (πλην τρομοκρατικών οργανώσεων που όμως έχουν περάσει στην σφαίρα του αναρχισμού). Κακά τα ψέματα, αν και το αποτέλεσμα της άσκησης βίας είναι το ίδιο απεχθές, οφείλουμε να ενημερώνουμε με αντικειμενικότητα και να διαχωρίζουμε τόσο για τα αίτια και όσο και για τον στόχο της. Και ο κόσμος θα κρίνει…

Καταλήγοντας, η θεωρία των δύο άκρων είναι και υπαρκτή και ως ένα σημείο βάσιμη. Πράγματι, ο δογματισμός των άκρων μπορεί υπό προϋποθέσεις να οδηγήσει σε αναταραχές, αμφισβήτηση του πολύτιμου πολιτεύματος της δημοκρατίας και σε ανελεύθερα καθεστώτα. Μπορεί ακόμα να δημιουργήσει τα πρόθυρα για εμφυλίους πολέμους και για εκτεταμένες βιαιοπραγίες. Όμως, επί του προκειμένου, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί τυπικό παράδειγμα ακραίου χώρου, ούτε και οι ακρότητες που μπορούν να αποδοθούν στην όποια ακροαριστερά δύνανται να συγκριθούν με αυτές της άκρας δεξιάς. Η δαιμονοποίηση συγκεκριμένων πολιτικών χώρων είτε λόγω γραφικής ιδεοληψίας είτε λόγω στοχευμένης προσδοκίας κάποιου μικροπολιτικού οφέλους, νομίζω πως δεν τιμά κανέναν και πολύ περισσότερο έναν πρωθυπουργό. Κατά τα άλλα δεν υπάρχει αμφιβολία πως μια δημοκρατία οφείλει να καλλιεργεί συνθήκες για διαλλακτικότητα, διάλογο, μετριοπάθεια και αλληλοσεβασμό. Διερωτώμαι όμως –θέλω να πιστεύω εύλογα- ποιες από τις παραπάνω αρετές της δημοκρατίας έχουν προαγάγει οι μνημονιακές κυβερνήσεις;… Και επί ποίων πολιτικών ενισχύθηκαν αυτό που ο κ. Σαμαράς αρέσκεται να αποκαλεί «άκρα»;… Οι απαντήσεις δεν νομίζω ότι ευνοούν τον πρωθυπουργό που προσπαθεί ανεύθυνα να εκμεταλλευτεί αλλοιωμένες και παραποιημένες από τον ίδιο θεωρίες , ώστε να ενσπείρει τον διχασμό και να ενισχύσει μια πολιτική που ώθησε πολλούς πολίτες στην απελπισία. Μόνο που τώρα πια είναι πολύ αργά για να πείσει….