Δικαιοσύνη, τα media, η κυβέρνηση, η Χ.Α. και το άρθρο 282....

Με αφορμή τις αντιδράσεις καιροσκόπων πολιτικών και ημιμαθών- εντεταλμένων δημοσιογράφων για την απόφαση του ανακριτή να μην θέσει υπό προσωρινή κράτηση τους κ.κ. Κασιδιάρη, Παναγιώταρο και Μίχο, ζήτησα από έναν σπουδάζοντα την Νομική Επιστήμη φίλο να μου δανείσει ένα εγχειρίδιο Ποινικής Δικονομίας. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να είναι κανείς νομικός για να γνωρίζει πως η περίφημη προσωρινή κράτηση δεν έχει τιμωρητικό χαρακτήρα αλλά πως, μαζί με τους περιοριστικούς όρους, υφίσταται για να διασφαλίσει την παρουσία του κατηγορουμένου στην δίκη (για να αποφευχθεί δηλαδή η απόδρασή του) αλλά και για να προστατεύσει την κοινωνία από πιθανή συνέχιση της εγκληματικής δραστηριότητας του υποδίκου. Επίσης, η προσωρινή κράτηση αποτελεί μέτρο εξαιρετικό και επικουρικό σε σχέση με τους περιοριστικούς όρους. Το επισημαίνω αυτό καθώς αξιόλογη μερίδα του Τύπου αλλά και γενικότερα των ΜΜΕ υπονοούσε τις προηγούμενες μέρες πως οι ως άνω βουλευτές της Χρυσής Αυγής αθωώθηκαν, επειδή αφέθησαν με περιοριστικούς όρους προσωρινώς ελεύθεροι. Το λέω επίσης γιατί μόνο από λίγους δημοσιολόγους ακούστηκε πως η επιβολή περιοριστικών όρων (απαγόρευση εξόδου από την χώρα για όλους και εγγύηση 50.000 ευρώ για τον κ. Κασιδιάρη), υποδεικνύει ουσιαστικά σαφείς και σημαίνουσες ενδείξεις ενοχής των κατηγορουμένων. Επιπρόσθετα, γίναμε μάρτυρες του φαινομένου, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων και ο Πρωθυπουργός από την Washington(!) και ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και συνταγματολόγος(!) κος Βενιζέλος, να εκφράζουν ατύπως και μέσω διαρροών την ενόχλησή τους για την απόφαση των εισαγγελέα και ανακριτή, ενώ ετέθη ζήτημα παραίτησης του Υπουργού Δικαιοσύνης, γιατί «οι κατηγορίες λέει δεν έδεναν» και δεν «στέλνουμε καλά μηνύματα προς το εξωτερικό».

Προφανώς, στην χώρα αυτή έχουμε μπλέξει τα πράγματα. Οι δημοσιογράφοι σκοπιματικά ή μη διακινούν ανακρίβειες και κλονίζουν ανεύθυνα την εμπιστοσύνη των πολιτών στον θεσμό της δικαιοσύνης, οι πολιτικοί μπερδεύουν τον Υπουργό Δικαιοσύνης με δικαστικό λειτουργό και συγχέουν εν έτει 2013 την δικαστική με την εκτελεστική εξουσία και η παραπληροφορημένη κοινή γνώμη σχηματίζει επικίνδυνα λανθασμένες εντυπώσεις γινόμενη μοιραία έρμαιο θεσμών που δυστυχώς, όχι μόνο δεν σέβονται την νοημοσύνη της, αλλά επιπλέον χρησιμοποιούν την καλλιεργηθείσα -από τους ίδιους- σύγχυση για την δημιουργία συγκεκριμένου κλίματος.

Φυσικά τα παραπάνω δεν είναι τίποτα περισσότερο από το αποτέλεσμα της φαυλότητας και της διαπλοκής που υπάρχει μεταξύ ΜΜΕ και πολιτικής εξουσίας. Είναι αλήθεια πως η απόφαση ανακριτή και εισαγγελέα περί μη προσωρινής κράτησης των τριών βουλευτών «χάλασε» εν μέρει την εικόνα μιας -όψιμα- αποφασιστικής κυβέρνησης που πατάσσει τον εξτρεμισμό και στέλνει μηνύματα μηδενικής ανοχής στην βία και τον ρατσισμό. Προφανώς, τα επικοινωνιακά κόλπα με την χολιγουντιανή σύλληψη των χρυσαυγιτών το προηγούμενο Σάββατο και την μεταφορά τους στα επιβλητικά μαύρα τζιπ της αντιτρομοκρατικής δεν έλαβαν συνέχεια με την εξάντληση της αυστηρότητας για προσωρινή κράτηση. Αυτό όμως που πρέπει επιτέλους να κατανοήσουμε είναι πως ο θεσμός της δικαιοσύνης -όπως και η λήψη πολιτικών αποφάσεων- δεν είναι δυνατόν να έρπουν πίσω από την ανάγκη να ικανοποιήσουμε ούτε την εγχώρια κοινή γνώμη, ούτε το κοινό περί δικαίου αίσθημα (δήλωση Ψαριανού)ούτε τις διεθνείς πολιτικές ηγεσίες, ούτε το πανίσχυρο λόμπι ισραηλινών επιχειρηματιών. Και για να εξηγούμαι: δικαίωμα –προσεκτικής και τεκμηριωμένης -κριτικής για το έργο της δικαιοσύνης υπάρχει. Δεν υπάρχει όμως δικαίωμα ανάμειξης και παρέμβασης στο έργο και τις αποφάσεις της από κανέναν. Γιατί , αν αρχίσουμε να θεωρούμε ως δεδομένο το τελευταίο, τότε κάτι πολύ βασικό θα έχει διαφύγει σε όσους καμαρώνουν πως είναι εγγυητές της συνταγματικής νομιμότητας…

Τι λέει όμως ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας για την προσωρινή κράτηση; Παραθέτω αυτούσια την παράγραφο 3 του σχετικού άρθρου 282: «Προσωρινή κράτηση μπορεί να επιβληθεί αντί για περιοριστικούς όρους – εάν αιτιολογημένα κριθεί ότι οι τελευταίοι δεν επαρκούν – εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της πρώτης παραγράφου του άρθρου αυτού, μόνο αν ο κατηγορούμενος διώκεται για κακούργημα και δεν έχει γνωστή διαμονή στη χώρα ή έχει κάνει προπαρασκευαστικές ενέργειες για να διευκολύνει τη φυγή του ή κατά το παρελθόν υπήρξε φυγόποινος ή φυγόδικος ή κρίθηκε ένοχος για απόδραση κρατουμένου ή παραβίαση περιορισμών διαμονής, εφόσον από τη συνδρομή των παραπάνω στοιχείων προκύπτει σκοπός φυγής ή κρίνεται αιτιολογημένα ότι αν αφεθεί ελεύθερος είναι πολύ πιθανό, όπως προκύπτει από προηγούμενες αμετάκλητες καταδίκες του για ομοειδείς αξιόποινες πράξεις να διαπράξει και άλλα εγκλήματα. Εάν η αποδιδόμενη στον κατηγορούμενο πράξη απειλείται στο νόμο με ισόβια κάθειρξη ή πρόσκαιρη κάθειρξη με ανώτατο όριο τα είκοσι έτη, προσωρινή κράτηση μπορεί να επιβληθεί και όταν με βάση τα συγκεκριμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κρίνεται αιτιολογημένα ότι αν αφεθεί ελεύθερος είναι πολύ πιθανό να διαπράξει και άλλα εγκλήματα. Μόνο η κατά το νόμο βαρύτητα της πράξης δεν αρκεί για την επιβολή προσωρινής κράτησης. Σε εντελώς εξαιρετικές περιπτώσεις και εφόσον αιτιολογημένα κρίνεται ότι δεν επαρκούν οι περιοριστικοί όροι, μπορεί να επιβληθεί προσωρινή κράτηση και για το πλημμέλημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή, αν προκύπτει σκοπός φυγής του κατηγορουμένου, με βάση τα κριτήρια που αναφέρονται στο πρώτο εδάφιο της παρούσας παραγράφου. Στην περίπτωση αυτή, το ανώτατο όριο της προσωρινής κράτησης είναι διάρκειας έως έξι μηνών.». Ως προς το παραπάνω άρθρο μπορούμε να εξαγάγουμε τα εξής συμπεράσματα: Πρώτον, η προσωρινή κράτηση αποτελεί μέτρο αναγκαίο, έκτακτο και συμπληρωματικό στους περιοριστικούς όρους (που επεβλήθησαν έτσι κι αλλιώς στους Κασιδιάρη, Μίχο, Παναγιώταρο). Δεύτερον, η προσωρινή κράτηση έχει ως μοναδικό στόχο την αποτροπή του υποδίκου να προβεί και σε άλλες κακουργηματικές πράξεις στο μεσοδιάστημα μεταξύ ανάκρισης και κύριας δίκης, εφ’ όσον αυτός αφεθεί ελεύθερος και δεν προφυλακιστεί. Τρίτον, για να επιβληθεί προσωρινή κράτηση, πρέπει απαραιτήτως να πληρούνται οι αναγραφόμενες στο άρθρο προϋποθέσεις καθώς «μόνο η κατά τον νόμο βαρύτητα της πράξης δεν αρκεί για την επιβολή» του συγκεκριμένου μέτρου. Τέταρτον και κατά την γνώμη μου σημαντικότερο είναι πως μεταξύ του πρώτου και του προτελευταίου εδαφίου (περιόδου) της παραγράφου υπάρχει μια μεγάλη αντίφαση, η οποία πηγάζει από τον πιεστικό ρόλο που διαδραματίζει στην ελληνική κοινωνία η κοινή γνώμη και τα ΜΜΕ. Την στιγμή δηλαδή που ο νομοθέτης θέτει αυστηρούς όρους για την εφαρμογή του μέτρου της προσωρινής κράτησης, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα συμφόρησης των φυλακών (διαβάζω στο εγχειρίδιο πως μέχρι το 1996 προφυλακιζόταν ποσοστό άνω του 90% όσων παραπεμπόταν σε δίκη για κακουργήματα!), ο ίδιος αναγκάζεται να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής του μέτρου της προφυλάκισης για την περίπτωση της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή που συνιστά πλημμέλημα(!).Παρά δηλαδή το γεγονός ότι η προσωρινή κράτηση δεν πρέπει να έχει τιμωρητικό χαρακτήρα και, παρά το γεγονός ότι σε μια περίπτωση ναυαγίου τύπου ΣΑΜΙΝΑ (κλασικό παράδειγμα ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή) ο καπετάνιος δεν υπάρχει περίπτωση ούτε να φύγει από την χώρα ούτε φυσικά και να προκαλέσει άλλο ναυάγιο (δεν πληρούνται δηλαδή οι προϋποθέσεις για την επιβολή του μέτρου), ο νομοθέτης δέχεται να συρθεί πίσω από τις επιταγές της κοινής γνώμης, αναιρώντας ουσιαστικά την ίδια την έννοια και την σκοπιμότητα του συγκεκριμένου νόμου και παρέχοντας την δυνατότητα επιβολής προσωρινής κράτησης σε πλημμελήματα.

Ίσως κάπου εδώ (στις πολιτικές και δημοσιογραφικές πιέσεις δηλαδή) να πρέπει να αναζητήσουμε και την αντίφαση που –κακά τα ψέματα- εντοπίζεται στο σκεπτικό του Εισαγγελέα με το οποίο αυτός δικαιολογεί αφενός την επιβολή της προφυλάκισης των Μιχαλολιάκου, Παπά, Λαγού και Πατέλη και αφετέρου (δικαιολογεί) την απόφαση περί επάρκειας των περιοριστικών μέτρων για τους Κασιδιάρη, Παναγιώταρο και Μίχο. Γιατί, απ’ όσα διαβάζουμε, ο εισαγγελέας δικαιολογεί την προσωρινή κράτηση των πρώτων με την συλλογιστική της δυνατότητας που θα είχαν, εφόσον αφήνονταν ελεύθεροι, «για συνεχή και αδιάλειπτο έλεγχο της οργάνωσης και δυνατότητα κατεύθυνσης των εναπομεινάντων μελών της ».Την ίδια στιγμή, για να αφήσει προσωρινά ελεύθερους τους υπόλοιπους τρεις, χρησιμοποιεί το επιχείρημα του ότι δεν είναι ύποπτοι να τελέσουν εγκληματικές πράξεις καθώς η οργάνωση έχει ήδη εξαρθρωθεί. Για την συγκεκριμένη αντίφαση δύο παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν. Ο πρώτος είναι ότι αφενός οι Λαγός και Πατέλης είναι αποδεδειγμένα ενεπεπλεγμένοι στην στυγερή δολοφονία του Παύλου Φύσα, αφετέρου οι Μιχαλολιάκος και Παπάς κατέχουν τις δύο υψηλότερες ιεραρχικά θέσεις της οργάνωσης της Χ.Α. και άρα και τις μεγαλύτερες ευθύνες για τις αποφάσεις που λαμβάνονταν στους κόλπους της, καθώς και δυνατότητα μεγαλύτερου επηρεασμού των υπολοίπων ασύλληπτων μελών της. Μάλιστα, υπάρχουν επιβαρυντικά στοιχεία αφενός για το ότι ο Μιχαλολιάκος ήταν ενήμερος και έδωσε την άδεια για την δολοφονία και αφετέρου για το ότι ο Παπάς άργησε να παραδοθεί κάτι που πιθανώς να σημαίνει ότι φρόντισε να εξαφανίσει ενοχοποιητικά στοιχεία από τις Αρχές. Η αλήθεια είναι ότι για τους Παναγιώταρο, Μίχο και Κασιδιάρη, δεν υπάρχουν τέτοια στοιχεία. Όμως ακόμα κι αν είναι έτσι ο νόμος είναι σαφής («Μόνο η κατά το νόμο βαρύτητα της πράξης δεν αρκεί για την επιβολή προσωρινής κράτησης.»). Συνεπώς ακόμα κι αν οι Λαγός, Μιχαλολιάκος, Πατέλης και Παπάς κατηγορούνται για πιο σοβαρά αδικήματα, ίσως να μην συνέτρεχαν οι λόγοι προφυλάκισής τους, βάσει του σκεπτικού που αφήνει ελεύθερους τους υπόλοιπους τρεις (δεν είναι ύποπτοι φυγής και δεν υπάρχει ενδεχόμενο διάπραξης νέων εγκλημάτων καθώς η Χ.Α. έχει ήδη εξαρθρωθεί). Γι αυτό και θα μπορούσαμε να σκεφτούμε και λίγο πιο πονηρά. Ο δεύτερος λόγος λοιπόν της αντίφασης που εντοπίσαμε, είναι απλούστατα η χρονική σειρά με την οποία απολογήθηκαν οι κατηγορούμενοι. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι Πατέλης και Λαγός δεν ήταν δυνατόν να μην προφυλακιστούν(καλόπιστα θεωρούμε πως θεωρήθηκαν πως είναι πιο επικίνδυνοι από τους υπόλοιπους να διαπράξουν έγκλημα), η απολογία των Κασιδιάρη, Μίχο και Παναγιώταρου προηγήθηκε από αυτή των Παπά και Μιχαλολιάκου. Έτσι, την νύφη για την προφυλάκιση πλήρωσαν ο αρχηγός και ο υπαρχηγός της Χ.Α., καθώς οι πιέσεις που ασκήθηκαν την μέρα πριν την απολογία τους πραγματικά δεν είχαν προηγούμενο. Φυσικά όλα τα παραπάνω αποτελούν υποθέσεις. Υποθέσεις όμως που καλό θα ήταν να διερευνηθούν καθώς είναι αρκούντως βάσιμες.

Καταλήγοντας, θέλω να καταστήσω σαφές ότι η Κυβέρνηση, με ή χωρίς σκοπιμότητες, στάθηκε για πρώτη φορά στο ύψος των περιστάσεων, παίρνοντας δύσκολες αποφάσεις για  την εξάρθρωση της Χρυσής Αυγής που αποτελεί μια πραγματική πληγή για την δημοκρατία μας. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για την Δικαιοσύνη που έδειξε πως εάν θέλει, μπορεί να κινηθεί και με πιο γρήγορους ρυθμούς και να αντιμετωπίσει έγκαιρα τις σύγχρονες προκλήσεις. Όμως, οι παρεμβάσεις στο έργο και τις αποφάσεις της πρέπει να τελειώσουν, γιατί πολύ απλά κάτι τέτοιο αποτελεί ακόμα μια πληγή για την δημοκρατία μας και την συνταγματική νομιμότητα που επιτάσσει σαφή χωρισμό των εξουσιών. Καταστάσεις που ζήσαμε τις τελευταίες μέρες και που γνωρίζουμε πως είναι ιδιαιτέρως συχνές στην χώρα μας, με καταφανείς προσπάθειες χειραγώγησης της δικαστικής από την εκτελεστική εξουσία και τα ΜΜΕ, πρέπει σιγά- σιγά να αρχίσουν να εκλείπουν. Ο κάθε θεσμός οφείλει να δύναται να ασχοληθεί απερίσπαστος με τις αρμοδιότητες του. Και κάτι άλλο. Στην δημοκρατία μας, όλοι, μα όλοι, ακόμα και οι ρατσιστές δολοφόνοι της Χ.Α. πρέπει να έχουν δικαίωμα σε μια δίκαιη δίκη. Αυτά, για να μην ξεχνάμε τις αρετές αλλά και την προοδευτική ιδεολογική βάση που διέπει την πολύτιμη Δημοκρατίας μας.