Αναλύοντας το κόστος μίας πιθανής επίθεσης στη Συρία

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το θέμα της Συρίας είναι ιδιαιτέρως σύνθετο και εξαιρετικά πολύπλοκο. Συνεπώς, η κάθε απόφαση της διεθνούς κοινότητας για ανάληψη ή μη στρατιωτικής δράσης εναντίον του καθεστώτος Άσαντ ενέχει οπωσδήποτε ένα μεγάλο ποσοστό ρίσκου. Η αλήθεια είναι πως οι δυτικοί έχουν εξαντληθεί από τους διαρκείς, αδιέξοδους, ανόητους και φυσικά κοστοβόρους πολέμους που έχουν διεξάγει τα τελευταία χρόνια στην Μέση Ανατολή. Ως εκ τούτου, η κοινή γνώμη στις ΗΠΑ και τους δορυφόρους της, που άλλοτε επικροτούσε επεμβάσεις τύπου Ιράκ και Αφγανιστάν πειθόμενη ευκόλως από ελλιπώς στοιχειοθετημένα επιχειρήματα της πολιτικής ηγεσίας υπέρ της αναγκαιότητας της πάταξης επικίνδυνων τρομοκρατών και αιμοσταγών δικτατόρων , είναι πλέον πιο επιφυλακτική από ποτέ ως προς την εμπλοκή των χωρών της –και άρα των παιδιών της- σ’ ακόμη ένα στρατιωτικό πείραμα, έστω κι αν αυτή τη φορά δεν υπάρξουν boots on the ground (επέμβαση με ανάπτυξη χερσαίων δυνάμεων).

Λένε πως άμα καείς στον χυλό φυσάς και το γιαούρτι. Αν και απεχθάνομαι τις λαϊκές παροιμίες δεν δύναμαι να βρω προσφορότερη φράση για την περιγραφή της αναπαράστασης που έχει στις δυτικές κοινωνίες μια πιθανή επεμβατική πολεμική επιχείρηση εν έτει 2013 σ’ ένα ακόμα ισλαμικό κράτος. Τα χιλιάδες φέρετρα που φτάνουν εδώ και μια δεκαετία από το Ιράκ και το Αφγανιστάν, η οικονομική κρίση που έχει αλλάξει τον τρόπο που ιεραρχούνται οι προτεραιότητες, η αναποτελεσματικότητα των ήδη διεξαχθέντων πολέμων, αλλά και ο διαρκής φόβος για τρομοκρατικά αντίποινα από φανατικούς ισλαμιστές, δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για λαϊκή συναίνεση στα επεμβατικά σχέδια Ομπάμα- Κάμερον-Ολάντ. Και φυσικά οι αντιπρόσωποι, ως οφείλουν να πράξουν, δείχνουν να αφουγκράζονται την επιφύλαξη και την απροθυμία λαών, που βαρέθηκαν να σκοτώνουν και να σκοτώνονται σε μια άλλη γωνιά του κόσμου, υπηρετώντας ξένα συμφέροντα, δίχως την είσπραξη του οποιουδήποτε απτού οφέλους πλην του μισθού των μισθοφόρων τους…

Αυτή είναι η συμφεροντολογική πλευρά όσων αντιδρούν ενάντια στην ιδέα της επέμβασης. Πρόκειται δηλαδή για το απολύτως κατανοητό, σεβαστό και ανθρώπινο επιχείρημα πως, δεδομένων των μέχρι τώρα εμπειριών, μια στρατιωτική εμπλοκή της Δύσης στην Συρία για «ανθρωπιστικούς λόγους» μπορεί να επιφέρει χειρότερα αποτελέσματα για τις επιτιθέμενες δυνάμεις. Υπάρχει όμως –μέσα στην ιδιαιτερότητά της- και η εγχώρια, η αμιγώς αντιαμερικανική πλευρά της αντίδρασης ενάντια στην επέμβαση στην Συρία που ενέχει μια ισχυρή δόση υποκρισίας μέσα στην αδυναμία της για ορθολογική, ψύχραιμη και αντικειμενική κρίση των πραγματικών συνθηκών. Αναφέρομαι σε ακροαριστερές και αντιπολεμικές οργανώσεις που ανακάλυψαν ότι ο πόλεμος στην Συρία θα αρχίσει τώρα με την επέμβαση των Αμερικανών. Αναφέρομαι σε όσους 30 μήνες τώρα δεν εξέδιδαν καμία ανακοίνωση για τα τεκταινόμενα, καμία καταδικαστική ανακοίνωση ούτε για τον Άσαντ ούτε και για τις αγριότητες στις οποίες αναλώθηκαν και οι αντικαθεστωτικοί, δεν εξέφραζαν κανέναν προβληματισμό για τον εμφύλιο, δεν πρότειναν και δεν προτείνουν τίποτα για την κατάπαυση του πυρός πέραν της γενικόλογης και ευχολογικής διπλωματικής λύσης. Αναφέρομαι σε όσους δεν έχουν να αντιτάξουν τίποτα και αν και καταδικάζουν την επικείμενη ιμπεριαλιστική επέμβαση, προτείνουν εμμέσως πλην σαφώς την αδράνεια της διεθνούς κοινότητας που θα διατηρήσει την ισχύουσα κατάσταση. Με λίγα λόγια δεν ενδιαφέρονται για τους θανάτους, αρκεί να μην τους προκαλούν αμερικανικά όπλα.

Αλλά με την Συρία τι γίνεται; Ποιες οι πιθανότητες εκτόνωσης του προβλήματος μετά από 30 μήνες εμφυλίου και 100.000 νεκρούς; Και ποια τα περιθώρια αμιγώς πολιτικής και διπλωματικής επίλυσης του προβλήματος; Είναι αλήθεια πως όταν ο πρόεδρος Ομπάμα έθετε ως κόκκινη γραμμή την χρήση των χημικών όπλων από το καθεστώς ως αφορμή για επέμβαση, ούτε ο ίδιος δεν πίστευε πως κάποια στιγμή θα επαληθεύονταν αυτά τα σενάρια. Σε μια εποχή όπου οι ΗΠΑ πασχίζουν να κρατήσουν την κυριαρχία τους ανάμεσα σε ανερχόμενες και ανταγωνιστικότερες οικονομίες, και λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι ο Ομπάμα (Bombama των αποκάλεσαν ευφάνταστα κάποιοι διαδηλωτές…) είχε αρχίσει να κλείνει τα ανοιχτά κεφάλαια στην Μ. Ανατολή έχοντας αποσύρει ήδη τις δυνάμεις του από το Ιράκ, έχοντας προαναγγείλει την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν (στα τέλη του 2014) και έχοντας διαμορφώσει μια φιλειρηνικότερη συνείδηση στους Αμερικανούς (γεγονός αναμφισβήτητο που τον εξέλεξε άλλωστε και Πρόεδρο), το τελευταίο που θα επιθυμούσε είναι μια νέα εμπλοκή. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Συρία αποτελεί το τελευταίο κράτος του Αραβικού κόσμου που αποτελεί δορυφόρο της Ρωσίας και πως οι ΗΠΑ υπό διαφορετικές συνθήκες θα ήθελαν να «τελειώνουν» με το φιλορωσικό καθεστώς. Ο στρατιωτικός εξοπλισμός του επίσημου συριακού στρατού προέρχεται από την Ρωσία, η οποία όχι μόνο πουλάει εδώ και δεκαετίες όπλα στον δικτατορικό καθεστώς του Άσαντ, αλλά διαθέτει και στρατιωτικές βάσεις στην συριακή επικράτεια. Αντίθετα, οι τάξεις των αντικαθεστωτικών είναι ιδιαιτέρως και επικινδύνως ανομοιογενείς από πολιτισμικής, θρησκευτικής αλλά και ιδεολογικής απόψεως. Είναι χαρακτηριστικό πως σήμερα εναντίον του Άσαντ πολεμούν στους ίδιους κόλπους φιλοδυτικοί οραματιστές μιας σύγχρονης δυτικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και φονταμεταλιστές ισλαμιστές φίλα προσκείμενοι στην Αλ Κάιντα που επιδιώκουν την ανατροπή του προέδρου επειδή είναι αλαουίτης.

Η συνθετότητα της κοινωνικής και θρησκευτικής διαβάθμισης στην Συρία λοιπόν είναι αναμφίβολη. Και αυτό πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψιν πριν από την οποιαδήποτε απόφαση παρθεί. Η ουσία είναι πως από τότε που ξεκίνησε ο συριακός εμφύλιος στα επαναστατικά προοδευτικά, ελπιδοφόρα, φιλοδημοκρατικά και αντιδικτατορικά πλαίσια της Αραβικής Άνοιξης, ΗΠΑ και Ρωσία προσπάθησαν να επιβάλουν τις θέσεις τους υποστηρίζοντας ανοιχτά φιλοδυτικούς αντικαθεστωτικούς και Άσαντ αντίστοιχα. Έτσι, η CIA εκπαίδευε και εξόπλιζε σύριους αντάρτες στο έδαφος της Ιορδανίας ενώ την ίδια στιγμή οι Ρώσοι πουλούσαν αεροπλάνα και τανκς στον Άσαντ για να αντιμετωπίσει τους αντικαθεστωτικούς που έδειχναν να οργανώνονται ολοένα και καλύτερα. Οι μήνες περνούσαν, κανένας δεν επιβαλλόταν απόλυτα, μα οι νεκροί συνέχιζαν να αυξάνονται, μαζί με τους εκτοπισμένους πρόσφυγες που φθάνουν τα δύο εκατομμύρια, διαμορφώνοντας μια τεράστια και άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση. Και κάπου εκεί, και με αφορμή τα χημικά, η διεθνής κοινότητα αποφάσισε πως έπρεπε να δράσει δυναμικά και να προκρίνει μια στρατιωτική επέμβαση.

Η αλήθεια είναι πως εδώ που έχει οδηγηθεί η κατάσταση, πολιτική και διπλωματική λύση δεν διαφαίνονται στον ορίζοντα, χωρίς έξωθεν στρατιωτική επέμβαση. Ούτε ο Άσαντ ούτε οι αντικαθεστωτικοί δείχνουν διατεθειμένοι να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για ομαλή μετάβαση σε δημοκρατικό πολίτευμα με ελεύθερες εκλογές. Άλλωστε επαναλαμβάνω ότι κάτι τέτοιο αποτελεί στόχο και όραμα μόνο του «κοσμικού» κόλπου των αντικαθεστωτικών. Η χρήση των χημικών ήταν απλά η αφορμή ώστε και μπει η αρχή του τέλους στην αιματοχυσία, να προωθηθούν τα συμφέροντα της δύσης και του Ισραήλ στην Συρία αλλά και να σταλεί ένα επικοινωνιακό μήνυμα σε οποιονδήποτε επιθυμήσει μελλοντικά να αμφισβητήσει την ισχύ της παγκόσμιας υπερδύναμης. Κακά τα ψέματα οι ΗΠΑ διαθέτουν ακόμα υπεροπλία, κάτι που αποδυναμώνει τα καταστροφολογικά σενάρια περί γενικευμένης σύρραξης στην Μ. Ανατολή, σε περίπτωση που ο Ομπάμα αποφασίσει να προβεί σε σφυροκόπημα βάσεων και οπλισμού του συριακού καθεστώτος. Το Ιράν, η Κίνα και η Ρωσία μπορεί να βρυχόνται και να απειλούν , όμως οι ηγεσίες τους έχουν αποδείξει ότι διαπνέονται από πραγματισμό, κάτι που σημαίνει πως αναγνωρίζουν το γεγονός ότι ακόμα και αν θέλουν πολύ, δεν δύνανται να αντιμετωπίσουν στρατιωτικά τις ΗΠΑ.

Το ερώτημα που γεννάται τώρα είναι αν μετά την αποδυνάμωση του καθεστώτος Άσαντ που θα επιφέρει η αμερικανική επίθεση, θα επέλθει το τέλος του εμφυλίου. Λυπάμαι που είμαι απαισιόδοξος αλλά πολύ φοβάμαι πως μετά το τέλος του πολέμου μεταξύ καθεστωτικών και αντικαθεστωτικών, θα υπάρξει ένας νέος εμφύλιους μεταξύ κοσμικών και ισλαμιστών για την τελική νομή της εξουσίας μεταξύ των νικητών, που όμως δεν έχουν τίποτα κοινό. Κάτι σαν την κατάσταση που επικρατεί στην Αίγυπτο σήμερα δηλαδή. Και πολύ φοβάμαι πως η Αμερική θα χρειαστεί να επέμβει ξανά για να υποστηρίξει και πάλι τους δικούς της. Κι ακόμα περισσότερο φοβάμαι πως αυτό δεν είναι δημοκρατία. Γιατί η δημοκρατία πρέπει να επιβάλλεται με τις αξίες της και όχι με τα όπλα…

Κρίμα που το όνειρο κάποιων για εκδημοκρατισμό και απαλλαγή από ένα δικτατορικό καθεστώς πρέπει να βαφτεί με τόσο αίμα. Τα προτεινόμενα σενάρια είναι όλα αδιέξοδα και ό, τι κι αν γίνει η ανθρωπότητα έχει πολλά θύματα να θρηνήσει ακόμα στην Συρία. Μακάρι να διαψευστώ.