Η απαγόρευση του καπνίσματος και άλλες σχετικές ιστορίες...‏

Ο νόμος κατά του καπνίσματος σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους τίθεται, έστω και καθυστερημένα, σε εφαρμογή και στην χώρα μας από την 1η Σεπτεμβρίου. Κι ενώ -εύλογα πιστεύω- ανέμενα θετικά σχόλια για ένα μέτρο που περιορίζει μια από τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, βρέθηκα να ξεφυλλίζω εφημερίδες και περιοδικά και να διαβάζω άρθρα και τίτλους που καταδικάζουν τον δήθεν αυταρχισμό και την υποτιθέμενη ανελευθερία της απαγόρευσης!

Τα παραπάνω έχουν μια θετική και μια αρνητική πλευρά. Η θετική αφορά την δημοκρατία μας, η οποία έστω και υποτυποδώς λειτουργεί, και κατ’ επέκταση την ελευθερία του τύπου. Είναι πράγματι πολύ σημαντικό ο κάθε δημοσιογράφος να γράφει ό, τι θέλει(ή σχεδόν ό, τι θέλει) σε περιόδους που τα Μ.Μ.Ε. παγκοσμίως ελέγχονται από κάποια (ελάχιστα) ισχυρά κέντρα λήψης αποφάσεων. Και δεν κρύβω το ότι αυτά τα αντιδραστικά στον νέο νόμο άρθρα έφεραν στο φως κάποιες πιο «πονηρές» πτυχές του θέματος, προβληματίζοντας το ελληνικό αναγνωστικό κοινό, όχι ως προς την ωφελιμότητα και την αναγκαιότητα του μέτρου -θέλω να πιστεύω-, αλλά ως προς τα βαθύτερα αίτια και επιδιώξεις των κρατών που πιθανώς να αφορούν περισσότερο τη μείωση των δαπανών στον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και λιγότερο το ενδιαφέρον τους για την υγεία του παγκόσμιου πληθυσμού.

Κι όμως, αυτό το σημείο είναι και το πιο επικίνδυνο, γιατί κάπου εδώ, ανάμεσα δηλαδή στις όχι και τόσο ειλικρινείς προθέσεις των κυβερνόντων και στην ουσία μιας ρύθμισης που είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο πως θα αποφέρει καρπούς, πρέπει οπωσδήποτε να τηρηθούν κάποιες ψύχραιμες ισορροπίες. Και αυτές οι ισορροπίες για πολλοστή φορά εδώ στην Ελλάδα δεν τηρήθηκαν. Στη χώρα που ο νόμος εκλαμβάνεται ως καταπίεση, η πειθαρχία ως φασισμός , το μέτρο και το όριο ως κάτι το ανιαρό και πληκτικό, εύλογα η αυτοκαταστροφή θεωρείται δικαίωμα. και πιθανώς να είναι, αν και οι περισσότεροι αλλάζουν γνώμη όταν είναι ήδη αργά. Τι συμβαίνει όμως με την καταστροφή της υγείας του άλλου; Αποτελεί κι αυτό αναφαίρετο δικαίωμα των καπνιστών; Δυστυχώς στην χώρα μας το ερώτημα δεν είναι ρητορικό.

Το παθητικό κάπνισμα βλάπτει, κι όμως είναι πιο δύσκολο να το αντιληφθεί -εγκαίρως τουλάχιστον-κανείς. Ο καπνός που αναπνέουμε, πολλές φορές άθελά μας, προκαλεί ένα σημαντικό ποσοστό επί του συνόλου των καρκίνων του πνεύμονα που παρουσιάζονται ετησίως. Είναι υπεύθυνος για την εξασθένηση του ανοσολογικού συστήματος και για την ευαισθητοποίηση του αναπνευστικού. Κάποιοι ενοχλούνται απλά από την βαριά ατμόσφαιρα που δημιουργείται. κάποιοι άλλοι έχουν άσθμα. Έτσι κι αλλιώς οι αριθμοί και τα στατιστικά στοιχεία, εδώ στην Ελλάδα, σπάνια γίνονται αντικείμενα σοβαρής αξιολόγησης από την πλατειά λαϊκή μάζα. Αντιθέτως, περιφρονούνται καθώς όλο και κάποιος «τυχερός» συγγενής έχει διαψεύσει πανηγυρικά τις ανησυχητικές και «καταστροφολογικές» επιστημονικές μελέτες, γεμίζοντάς μας με μια ανυπόστατη αλαζονική αισιοδοξία.

Αλλά, ακόμη κι αν δεχτούμε πως το παθητικό κάπνισμα προκαλεί αρνητικές συνέπειες στην υγεία, υπάρχουν σίγουρα κι άλλοι λόγοι για να αρνηθούμε, να διαμαρτυρηθούμε, να μείνουμε εν τέλει εγωιστικά στάσιμοι τη στιγμή που τα περισσότερα κράτη κάνουν βήματα προόδου. Η ιδεολογική, η φιλοσοφική, η πολιτική οπτική γωνία από την οποία παρατηρείται το κάθε τι που αλλάζει, προσφέρει απλόχερα την αφορμή της διαφωνίας ή των καλά διατυπωμένων επιφυλάξεων, μέσα σ’ ένα υγειές δημοκρατικό πλαίσιο της απόλυτης ελευθερίας του λόγου.

«Με ποιο δικαίωμα λοιπόν ο νέος τρομονόμος θα αποκόψει τους καπνιστές από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο; Μήπως έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα νέο σχέδιο του συστήματος που θέλει την κοινωνία διχασμένη και άρα αποδυναμωμένη; Ποιος θα μας επιβάλει τελικά τον τρόπο με τον οποίο θα ενεργούμε;», διερωτώνται οι αναρχικοί σε κάποια από τα φυλλάδια που διανέμουν. «Και, αφού καταργήσαμε το κάπνισμα στους δημόσιους χώρους λόγω των βλαβερών συνεπειών του, γιατί δεν απαγορεύουμε και τους πολέμους για να μειωθούν ακόμη περισσότερο τα θύματα;», αναρωτιέται πονηρά ο κ. Μητρόπουλος σε πρόσφατη γελοιογραφία του. Μήπως το νέο αυτό μέτρο δεν είναι τίποτε άλλο από μια απεγνωσμένη προσπάθεια των κυβερνήσεων που προσδοκούν απλά σε μείωση των δημόσιων δαπανών για την υγεία, που επιβαρύνονται κατά πολύ κάθε χρόνο από τα αποτελέσματα της πιο βλαβερής συνήθειας; Και μήπως τελικά κανείς από τους υψηλά ιστάμενους δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για την δημόσια υγεία και χρησιμοποιεί την ρύθμιση για καθαρά οικονομικούς λόγους;.

Ερωτήσεις βάσιμες, επίκαιρες, υποψιασμένες, καχύποπτες, δικαιολογημένες, ερωτήσεις που πρέπει να τίθενται αξιώνοντας άμεσες και ειλικρινείς απαντήσεις. Κι όμως με θλίβει το γεγονός ότι αυτές οι ίδιες οι ερωτήσεις χρησιμοποιούνται όχι για την πρόοδο αλλά για την οπισθοδρόμηση, όχι για την βελτίωση αλλά για την στασιμότητα, όχι για κάτι θετικό και ελπιδοφόρο αλλά αντίθετα για την κουτή ικανοποίηση της στείρας άρνησης. Δεν έχει νόημα να αντιδρούμε, να μη σεβόμαστε τον νέο περιοριστικό νόμο επειδή το background του είναι ίσως και πιθανώς λιγότερο ανθρωπιστικό και ανιδιοτελές απ’ όσο θα έπρεπε να είναι. Πρέπει να υπάρξει και να επικρατήσει η στοιχειώδης ωριμότητα που θα βοηθήσει για την κατανόηση του αυτονόητου. Το παθητικό κάπνισμα βλάπτει!

Κι αν από σήμερα έστω οι καπνιστές σεβαστούν την υγεία του διπλανού τους, ας είναι σίγουροι πως θα έχουν συμβάλει μελλοντικά στην μείωση των καρδιαγγειακών και αναπνευστικών παθήσεων και στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Θαρρώ πως αυτό το κίνητρο είναι αρκετά σημαντικότερο από πολλές επιφυλάξεις που τους βασανίζουν. Αρκεί να καταλάβουμε ότι οφείλουμε να επωφεληθούμε για το καλύτερο το δικό μας και των παιδιών μας. Κι οι παραπάνω δύσπιστες ερωτήσεις οφείλουν κι αυτές να τίθενται πιεστικές κι επίμονες προς τους κυβερνώντες που πράγματι δείχνουν να αδιαφορούν σε γενικές γραμμές για οτιδήποτε αφορά τον μέσο πολίτη. Απλά οι ερωτήσεις και η δυσπιστία μας θα βοηθήσουν ώστε να αλλάξουν επιτέλους οι προτεραιότητες, ώστε η αξία της ανθρώπινης ζωής να τεθεί πάνω από τα κέρδη, ώστε να εισακουστούν οι επιφυλάξεις και οι ανησυχίες μας. Μα, ας μην ξεχνάμε, για να πραγματοποιηθούν όλ’ αυτά πρέπει πρωτίστως να είμαστε υγιείς και ζωντανοί..