Περιζήτητες Σχολές από την αγορά εργασίας | Πτώση στις βάσεις

Ένα δεκαήμερο αγωνίας απομένει για 90.000 ελληνικές οικογένειες μέχρι την ανακοίνωση -στις 7 Ιουλίου- των αποτελεσμάτων των πανελλαδικών εξετάσεων και αμέσως μετά, γνωρίζοντας πλέον τους βαθμούς τους, οι υποψήφιοι θα αναζητήσουν μέσα από μια πληθώρα πέντε εκατοντάδων σχολών, το «κλειδί» για να ανοίξουν μελλοντικά την πόρτα της αγοράς εργασίας. Όχι μόνον αυτό.

Θα πρέπει να είναι σε θέση να «διαβλέψουν» τις προοπτικές αποκατάστασης σε βάθος πενταετίας, όταν δηλαδή οι ίδιοι θα έχουν αποφοιτήσει και θα αναζητούν δουλειά. Οι σχολές οι οποίες προσφέρουν σίγουρη επαγγελματική αποκατάσταση, είναι εκείνες που χτυπούν κόκκινο στις προτιμήσεις. Τέτοιες «σταθερές αξίες» συνιστούν, για παράδειγμα, τα Παιδαγωγικά Τμήματα και οι Στρατιωτικές Σχολές (για 1.436 θέσεις κατατέθηκαν 17.980 αιτήσεις), ενώ ενδιαφέρον καταγράφεται και για Τμήματα τα οποία προσφέρουν εναλλακτικές επαγγελματικές διεξόδους με τη λήψη του πτυχίου, όπως των Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών και των Μαθηματικών, σε αντίθεση με άκρως δημοφιλείς σχολές, όπως οι Ιατρικές και οι Νομικές, για τις οποίες μέχρι στιγμής το ενδιαφέρον κινείται σε χαμηλά επίπεδα.

Στο φετινό μηχανογραφικό προσφέρονται 512 επιλογές σχολών, αλλά οι παράγοντες που θα συνεκτιμηθούν για τη λήψη της απόφασης των υποψηφίων είναι διαφοροποιημένοι σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν. Από τη μια, θα βαρύνει η χιλιομετρική απόσταση κάθε σχολής από τον τόπο μόνιμης κατοικίας, λόγω των δυσμενών οικονομικών συνθηκών που καθιστούν έως και απαγορευτικές, για πολλές οικογένειες, τις μετακινήσεις σε άλλες πόλεις και την ενοικίαση δύο και τριών σπιτιών ταυτόχρονα.

Από την άλλη, γίνεται πλέον καταφανές για όλους ότι το Δημόσιο έπαψε να είναι η… κότα που κάνει το χρυσό αυγό! Οι δραματικές περικοπές στις αποδοχές και η εργασιακή ανασφάλεια που απλώνεται παντού στρέφει τους νέους ανθρώπους σε άλλες επαγγελματικές επιλογές, όπου θα μπορεί να αναγνωριστεί η αξία τους και να αξιολογηθούν τα προσόντα τους. Η διαδικασία μεταστροφής του κλίματος είναι βεβαίως σταδιακή και όχι αυτόματη.

Απαιτεί χρόνο. Έτσι και φέτος την τιμητική τους έχουν τα Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης, παρά τη θεσμοθέτηση νέου συστήματος προσλήψεων, στο πλαίσιο του οποίου όλοι οι διορισμοί θα γίνονται μέσω ΑΣΕΠ, ενώ παράλληλα λόγω της εισαγωγής καθηγητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στα ολοήμερα σχολεία οι δάσκαλοι θα ενσωματωθούν στις κανονικές τάξεις, με αποτέλεσμα να περιοριστούν τα κενά. Ενδιαφέρον καταγράφεται όμως και για τα Τμήματα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, ιδίως μετά τις ανακοινώσεις του υπουργείου Παιδείας για τη διεξαγωγή διαγωνισμού ΑΣΕΠ στους κλάδους νηπιαγωγών και δασκάλων ειδικής αγωγής.

Ενόψει της συμπλήρωσης και κατάθεσης -μέσα στον Ιούλιο- του μηχανογραφικού δελτίου με τις επιλογές σχολών, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ενδελεχής έρευνα στο χώρο των επαγγελμάτων και στο ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι της σύνδεσής τους με την αγορά εργασίας, την οποία διενήργησε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς και πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού Θεόδωρος Κατσανέβας, συγγραφέας πολλών βιβλίων με πολύτιμες πληροφορίες για το «αύριο» των σπουδών και την καριέρα των πτυχιούχων. Στην παρούσα μελέτη, η οποία απευθύνεται στους υποψηφίους που θα κληθούν άμεσα να κάνουν τις επιλογές τους, ο κ. Κατσανέβας καταγράφει τις προοπτικές των επαγγελμάτων για τα επόμενα 5-10 χρόνια, με την επισήμανση ότι για την τρέχουσα περίοδο θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη η παρούσα φάση της ύφεσης της οικονομίας η οποία, όσον αφορά στην απασχόληση, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις για τα επόμενα 2-5 χρόνια. Με βάση την υπόθεση αυτή, η οποία μπορεί να μεταβληθεί θετικά ή αρνητικά ανάλογα και με την οικονομική συγκυρία, οι προοπτικές ορισμένων επαγγελμάτων προβλέπεται να παρουσιάσουν κάμψη. Έτσι, τουλάχιστον, όσον αφορά στην επόμενη τετραετία περίπου, οι πολύ θετικές προοπτικές ορισμένων επαγγελμάτων μεταστρέφονται σε θετικές και οι θετικές σε περιορισμένες. Σε ελάχιστες μόνο περιπτώσεις υπάρχει θετική αντιστροφή του κλίματος, ειδικότερα όσον αφορά σε επαγγέλματα που συνδέονται με το περιβάλλον και την ενέργεια.

Οι επαγγελματικές προοπτικές ανά επιστημονικό πεδίο

Για επαγγέλματα που συνδέονται με το 1ο και 2ο επιστημονικό πεδίο, οι δάσκαλοι κατά πρώτο λόγο και οι νηπιαγωγοί κατά δεύτερο, συνεχίζουν να έχουν θετικές ή και πολύ θετικές επαγγελματικές προοπτικές. Δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο η θέση των φιλολόγων, αρχαιολόγων, θεολόγων, ιστορικών, ανθρωπολόγων, γεωγράφων, πολιτικών επιστημόνων και γενικότερα των επαγγελμάτων που συνδέονται με θεωρητικές σπουδές, παραμένουν σε δυσχερή ή και περισσότερο δυσχερή θέση. Όμως, στην περίπτωσή τους υπάρχει η δυνατότητα ευρέων διεξόδων σε άλλα επαγγέλματα, όχι άμεσα συνδεδεμένα με τις συγκεκριμένες σπουδές. Σε αρνητική από ουδέτερη μετατρέπεται η επαγγελματική απορροφητικότητα των γυμναστών και των ψυχολόγων. Οι νομικές σπουδές αποτελούν μια ευρεία βάση για ένταξη σε διάφορα επαγγέλματα, ιδιαίτερα αυτά που συνδέονται με την οικονομία. Όμως, για τους δικηγόρους όπως και για τους δημοσιογράφους, χειροτερεύει η κατάσταση, αφού στους συναφείς κλάδους υπάρχει μεγάλος κορεσμός και είναι ιδιαίτερα δυσχερές να εισχωρήσουν νέοι χωρίς οικογενειακά ή φιλικά ερείσματα.

Οι θεατρολόγοι, οι θεωρητικοί της τέχνης και τα άλλα επαγγέλματα της τέχνης, θα αντιμετωπίσουν, σε μεγαλύτερη έκταση, τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Οι οικονομοδιοικητικοί του δημοσίου έχουν περιορισμένες πιθανότητες απορρόφησης στο δημόσιο, αλλά μπορεί να στραφούν στον ιδιωτικό τομέα. Το ίδιο ισχύει και για τους κοινωνιολόγους-εκπαιδευτικούς. Οι μαθηματικοί και οι φυσικοί πολύ δύσκολα βρίσκουν εργασία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αλλά υπάρχει η διέξοδος των ιδιαίτερων μαθημάτων ή των φροντιστηρίων, και η δυνατότητα διεξόδων σε άλλους τομείς, ιδιαίτερα στην πληροφορική. Αρνητικές είναι οι προοπτικές των χημικών, αν και εδώ υπάρχουν δυνατότητες διεξόδων σε άλλα επαγγέλματα όπως οι ιατρικοί επισκέπτες. Οι πολύ υψηλές βάσεις των στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών είναι γνωστό ότι οφείλονται στο ότι η αποφοίτηση απ’ αυτές οδηγεί στην εργασιακή ασφάλεια της μονιμότητας στο δημόσιο τομέα.

Τα επαγγέλματα της πληροφορικής διατηρούν υψηλή απορροφητικότητα, αν και η τρέχουσα οικονομική κρίση οδηγεί σε μερική κάμψη για τα επόμενα 2-4 χρόνια.

Ειδικότερα αυτό αφορά τους πληροφορικούς-εκπαιδευτικούς. Οι πλοίαρχοι και οι μηχανικοί εμπορικού ναυτικού συνεχίζουν να έχουν πολλοί καλές προοπτικές, αλλά τα νέα παιδιά στη σύγχρονη εποχή, δεν επιθυμούν να ακολουθήσουν τη ναυτοσύνη, όπως παλαιότερα. Τα επαγγέλματα της γης και της θάλασσας, οι γεωπόνοι, οι ιχθυολόγοι επίσης συνεχίζουν να έχουν αρκετά ικανοποιητικές προοπτικές.

Για επαγγέλματα που συνδέονται με το 5ο επιστημονικό πεδίο, οι οικονομολόγοι γενικότερα εμφανίζουν ικανοποιητικές προοπτικές για τα επόμενα 5-10 χρόνια.

Κατά την τρέχουσα δυσμενή οικονομική συγκυρία όμως, διαφαίνεται δυσχέρεια απορρόφησης τους, ιδιαίτερα αν δεν διακρίνονται για υψηλές επιδόσεις και δεν διαθέτουν οικογενειακά ή φιλικά ερείσματα. Δυστυχώς, πολλά νέα παιδιά απόφοιτοι οικονομικών σχολών με προσωρινές θέσεις εργασίας προβλέπεται να χάσουν τη δουλειά τους, αφού αρκετές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης. Από τις ειδικότητες που έχουν καλύτερες προοπτικές είναι αυτή του φοροτεχνικού-λογιστή και του κοστολόγου. Οι προοπτικές του οικονομολόγου διοίκησης (management) και των πωλήσεων (marketing) ή δημοσίων σχέσεων, παρουσιάζουν κάμψη. Οι οικονομολόγοι-περιβαλλοντολόγοι εμφανίζουν μικρή βελτίωση της απορροφητικότητάς τους, αν και αυτό αναμένεται να φανεί περισσότερο μετά από 4-5 χρόνια. Οι άλλες ειδικότητες θα δοκιμαστούν κατά την τρέχουσα περίοδο, με προοπτική ανάκαμψης στο μέλλον.

Τα προσωπικά «δεδομένα»

Οι προοπτικές και οι διέξοδοι σε άλλα επαγγέλματα αποτελούν μια μόνο συνιστώσα που πρέπει να υπολογίζεται για την κατάλληλη επιλογή σπουδών. Πρώτιστης σημασίας είναι ο βαθμός που ταιριάζουν στην προσωπικότητα ενός ατόμου οι σπουδές και τα επαγγέλματα που συνδέονται με αυτές, η θέληση και επιμονή του για επαγγελματική αποκατάσταση. Θα πρέπει επίσης, να συνυπολογίζονται και άλλοι παράγοντες, όπως οι μαθησιακές επιδόσεις, η οικογενειακή παράδοση, τα οικονομικά-εισοδηματικά δεδομένα, η δομή του εκπαιδευτικού συστήματος, στο πλαίσιο και του θεωρήματος του «χρυσού κανόνα σπουδών και επαγγελμάτων». Σύμφωνα με τον κανόνα αυτό: άτομα με υψηλές επιδόσεις και ισχυρή θέληση μπορούν να επιλέγουν από ευρύτερο πεδίο επαγγελμάτων που τους ταιριάζουν, ακόμα και από εκείνα με αρνητικές προοπτικές ή εκείνα που δεν συντρέχουν στην περίπτωση τους άλλοι θετικοί παράγοντες, όπως τα οικογενειακά, τα οικονομικά, τα εκπαιδευτικά δεδομένα. Αντίθετα, άτομα με χαμηλές επιδόσεις χωρίς σοβαρές ελπίδες βελτίωσής τους και με αδύναμη θέληση, είναι προτιμότερο να στρέφονται σε σπουδές και επαγγέλματα που κατ’ αρχήν τους ταιριάζουν και κατά δεύτερο λόγο έχουν διαπιστωμένα καλές προοπτικές στην αγορά εργασίας ή για τα οποία συνυπάρχουν και άλλοι θετικοί παράγοντες από τους προαναφερθέντες (βλ. βιβλίο Θ. Κατσανέβα «Ο χρυσός κανόνας για τις επιλογές σπουδών και επαγγελμάτων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη).

Όσο υψηλότερες είναι οι μαθησιακές επιδόσεις και ο βαθμός θέλησης ενός ατόμου, τόσο ευρύτερη μπορεί να είναι η δυνατότητα, το «ρίσκο» επιλογής επαγγελμάτων που αντιπροσωπεύονται από περιορισμένες ή και ελάχιστες θέσεις στην αγορά εργασίας και το μείγμα των επιμέρους παραγόντων είναι αρνητικό ή και πολύ αρνητικό. Στη σύγχρονη εποχή, ένας εργαζόμενος είναι πολύ πιθανό να υποχρεωθεί να αλλάξει ένα ή περισσότερα επαγγέλματα στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του. Επιπλέον, υπάρχει σήμερα πολύ μεγάλος αριθμός επαγγελμάτων από τα οποία καλείται να κάνει τις επιλογές του και αυτό σημαίνει ότι οφείλει να μη σκέφτεται μονοδιάστατα στο να επιμένει στην επιλογή ενός και μόνο επαγγέλματος.

Πολυετείς έρευνες

Σε όλα τα επαγγέλματα μέσης και κυρίως υψηλής εκπαίδευσης και εργασιακής ιεραρχίας, απαραίτητη είναι η γνώση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, της αγγλικής γλώσσας, καθώς και η διαρκής ανανέωση των γενικών και ειδικών γνώσεων και εμπειριών. Ολοκληρωμένος άνθρωπος και επιτυχημένος επαγγελματίας είναι εκείνος που έχει πνευματικές ανησυχίες και ευαισθησίες, εμμένει σε υψηλές αξίες και αρχές, αναζητά τη μόρφωση και τη γνώση, ασχολείται με την τέχνη και τη λογοτεχνία, την προστασία του περιβάλλοντος, συμμετέχει σε δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης, αναπτύσσει κριτική και δημιουργική σκέψη, ενεργεί με εντιμότητα, ήθος και διορατικότητα και δραστηριοποιείται θετικά για το δικό του αλλά και για το γενικότερο καλό.

Τα αναλυτικά στοιχεία για τις επαγγελματικές προοπτικές και διεξόδους όλων των επαγγελμάτων που συνδέονται με επιμέρους σπουδές που προσφέρονται σε ελληνικά Πανεπιστήμια και ΤΕΙ ανά επιστημονικό πεδίο για το 2010 παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα www.careergatetest.com.
Τα σχετικά στοιχεία προέρχονται από πολυετείς κυλιόμενες έρευνες του καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιώς Θεόδωρου Κατσανέβα και της επιστημονικής του ομάδας, η οποία ανανεώνεται κάθε χρόνο και αφορούν σε προβλέψεις των προοπτικών των επαγγελμάτων στην ελληνική αγορά εργασίας για την επόμενη δεκαετία. Οι έρευνες στηρίζονται σε ειδική μεθοδολογία και, ειδικότερα, στο επονομαζόμενο ισοζύγιο ζήτησης και προσφοράς επαγγελμάτων (balance of demand and supply of professions)1, το οποίο παρακολουθεί 700 περίπου επαγγέλματα που ταξινομούνται σε 17 μεγάλες ομάδες επαγγελμάτων. Τα στοιχεία αυτά αξιοποιούνται επίσης και για το αυτοματοποιημένο τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού Career Gate Test K.17, (www.careergatetest.com), το οποίο διανέμεται με επιτυχία στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Πέφτουν οι βάσεις, ακόμη και στις δημοφιλείς σχολές

Η καθυστέρηση -18 ημερών- στην ανακοίνωση των βαθμών (7 Ιουλίου φέτος έναντι 19 Ιουνίου πέρσι), λόγω της αποχής των βαθμολογητών από τα καθήκοντά τους, θα επιφέρει αλυσιδωτές μετακινήσεις στις ημερομηνίες που σχετίζονται με τις πανελλαδικές εξετάσεις. Η προθεσμία κατάθεσης του μηχανογραφικού δελτίου θα «ανοίξει» περίπου δέκα ημέρες αργότερα από ό,τι πέρσι που είχε ξεκινήσει την 1η Ιουλίου, ενώ η ανακοίνωση των βάσεων των σχολών δεν πρέπει να αναμένεται νωρίτερα από την εβδομάδα που αρχίζει στις 30 Αυγούστου. Η τάση των βάσεων είναι πτωτική για τη συντριπτική πλειονότητα των σχολών, ακόμη και των περιζήτητων. Εξαίρεση αποτελούν οι σχολές Αξιωματικών και Αστυφυλάκων της ΕΛ.ΑΣ., στις οποίες αναμένεται θεαματική άνοδος των βάσεων εισαγωγής, λόγω της σημαντικής μείωσης του αριθμού των διατιθεμένων θέσεων, από 2.100 πέρσι σε 900 φέτος! Καθοριστικός παράγων για τη διαμόρφωση των βάσεων είναι φυσικά η σειρά συμπλήρωσης των σχολών στο μηχανογραφικό δελτίο.

Άρθρο δημοσιευμένο στο apogevmatini.gr