Απόψεις | Περί δημοψηφίσματος

Και κάπως έτσι, λίγες μόνο ημέρες μετά το ακρίτως επιβληθέν σε ασφαλιστικά ταμεία και τράπεζες hair cut, που θα εξασφάλιζε στην χώρα την τόσο προσωρινή όσο και αναγκαία ρευστότητα, και που θα λάμβανε ως αντάλλαγμα την στενότερη ευρωπαϊκή επιτήρηση και την επιμήκυνση της λιτότητας στην χώρα μας, κάπου εκεί, μεταξύ αδικαιολόγητων κυβερνητικών πανηγυρισμών και απρόσφορης αντιπολιτευτικής άρνησης, ήρθε ξαφνικά κι απροσδόκητα το δημοψήφισμα. Πολιτικός καιροσκοπισμός; Πρωθυπουργικός τυχοδιωκτισμός; Επικίνδυνος ελιγμός; Κι αν ναι, με απώτερο στόχο τι; Την φυγή; Ή την παραμονή στην εξουσία; Τον διχασμό της κοινωνίας ; Τον εκβιασμό των πολιτών και των Ευρωπαίων Εταίρων; Την συναίνεση των περίφημων αστικών κομμάτων ευθύνης; Όλα ακούστηκαν τις τελευταίες ημέρες ως ερμηνεία για την απόφαση δημοψηφίσματος του κ. Παπανδρέου, που τάραξε τα όχι και τόσο λιμνάζοντα νερά μιας Ευρώπης που μάταια προσπαθεί να διασώσει το πολιτικοοικονομικό status quo εφαρμόζοντας την έτσι κι αλλιώς αμφίβολης αποτελεσματικότητας μέθοδο της ομοιοπαθητικής. Παρέχοντας δηλαδή ως φάρμακο στο στα πρόθυρα της κατάρρευσης καπιταλιστικό σύστημα περισσότερο καπιταλισμό για να σωθεί. Ενδιαφέρον..

Αν θέλετε την γνώμη μου, το δημοψήφισμα ήταν η απέλπιδα προσπάθεια του πρωθυπουργού να παραμείνει στην εξουσία. Αποτελούσε την τελευταία ευκαιρία που έδινε στον εαυτό του ώστε να συνεχίσει να κυβερνά δίχως τις εκνευριστικές φωνασκίες της αντιπολίτευσης και του κόσμου που ολοένα και πυκνώνει στο Σύνταγμα . Ήταν η τελευταία ευκαιρία να νομιμοποιήσει απ’ το πουθενά μια κυβέρνηση που έδειχνε να καταρρέει συγκεντρώνοντας μόλις 14% στην τελευταία δημοσκόπηση. Το δημοψήφισμα συμβόλιζε πράγματι τη μεγάλη ζαριά που ψάχνει ένας παίχτης χαμένος από χέρι. Ήταν το ρίσκο που αποτυπώνεται στην τόσο θαρραλέα όσο και επίφοβη φράση «ή όλα ή τίποτα». Ήταν η φιλοδοξία που εμπνέει την τόλμη, ο εγωισμός που αποτάσσει τον ορθολογισμό, ο αριβισμός που τυφλώνει, ο τυχοδιωκτισμός που ωθεί άλλοτε στο μεγαλειώδες κι άλλοτε στο μοιραίο, παραμένοντας όμως πάντα επίφοβος και επισφαλής. Πίσω απ’ αυτή την πρόταση δεν υπήρχαν εταίροι, κόμματα, παρατάξεις, πολίτες. Οξύμωρο, αλλά έτσι είναι. Οι πολίτες, στους οποίους το δημοψήφισμα θα απευθυνόταν, θα μετατρέπονταν για έναν μήνα σε πειραματόζωα μιας μεγάλης κοινωνιοψυχολογικής έρευνας. Για έναν περίπου μήνα η κοινωνία θα πέλαζε στην ημιμάθεια και την κατευθυνόμενη και γι αυτό ελλιπή πληροφόρηση, κάπου μεταξύ των κυβερνητικών επικοινωνιολογικών εκβιαστικών διλημμάτων και της ανεύθυνης λαϊκίστικης αντιπολιτευτικής ρητορείας. Αλλά είπαμε: Ή ταν ή επί τας. Κι αυτό αν θέλετε είναι το μεγαλείο και συνάμα η μικρότητα της πολιτικής. Είναι το άγχος, οι ελιγμοί, οι ευθύνες, οι φιλοδοξίες, οι αποφάσεις , οι φόβοι που συνθέτουν την ακατανίκητη γλυκύτητα της πρόκλησης της ανάληψης των ευθυνών ενός τόπου κι ενός λαού. Της ανάληψης των ευθυνών που σε φέρνουν στην εξουσία, που μάλλον είναι ακόμη πιο γλυκιά, ακόμη πιο ελκυστική από την αδρεναλίνη της πρόκλησης, ακριβώς γιατί μπορείς επιτέλους ν’ αναπαυτείς στις δάφνες της. Κι είναι σ’ αυτό το σημείο που η αδρεναλίνη, το άγχος, οι φόβοι και οι αποφάσεις που λαμβάνονται δεν αποσκοπούν πια στην προάσπιση των συμφερόντων κάποιων τρίτων -ναι οι πολίτες είναι τώρα κάποιοι τρίτοι, που χρησιμοποιούνται ως εργαλείο επίτευξης προσωπικών φιλοδοξιών-, αλλά αναλώνονται στην προσπάθεια της παραμονής στην νιρβάνα του ύψιστου αξιώματος. Αυτό ήταν το δημοψήφισμα.

Μόνο αυτό; Ναι, τουλάχιστον από πρωθυπουργικής πλευράς. Γιατί , το δημοψήφισμα, αυτή η ύψιστη αμεσοδημοκρατική διαδικασία που έχει να λάβει χώρα στην Ελλάδα από το 1974 (αν και στην σύγχρονη Ελβετία των ακροδεξιών τάσεων οι πολίτες ψηφίζουν ανά τρίμηνο για τα θέματα που τους απασχολούν), ωφέλησε ως προς την εξαγωγή συμπερασμάτων για την εγχώρια πολιτική σκηνή, καταδεικνύοντας με τον πιο εμφατικό τρόπο τις παθογένειες που την μαστίζουν. Είναι λυπηρή η διαπίστωση, αλλά χρειάζονται πάντα τέτοιες μεγάλες πολιτικές κρίσεις, ίσως και τέτοιες αμφιλεγόμενες και τολμηρές πρωθυπουργικές πρωτοβουλίες ώστε να διαπιστώσουν οι πολίτες την μικροπολιτική της διγλωσσίας, του λαϊκισμού, του οπορτουνισμού, της δημαγωγίας και της αναξιοπρέπειας που οδηγεί στην αναξιοπιστία. Ματαίως προσπαθώ να συλλάβω το μέγεθος της ασυνέπειας όλων των αντιπολιτευόμενων παρατάξεων που επιδόθηκαν σε στροφή 180 μοιρών των αρχικών τους θέσεων περί της νέας δανειακής σύμβασης μετά την αναγγελία του δημοψηφίσματος από τον κ. Παπανδρέου. Όλων; Όχι. Το ότι κάποιοι πιο ευαίσθητοι, εμμένοντες ακόμα στο όραμα του αποτελεσματικού κοινωνικού και παραγωγικού κράτους μπορεί να διαφωνούμε με τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό της κας Μπακογιάννη, αυτό δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να της αναγνωρίσουμε την αταλάντευτη συνέπεια που επέδειξε όλο αυτό το διάστημα των πυκνών πολιτικών εξελίξεων στις αρχές και τα πιστεύω της. Η ειλικρινής και έντιμη αυτή φιλοευρωπαϊκή και αντιδημοψηφισματική στάση σε συνδυασμό με την εξ αρχής στήριξη που παρείχε στην δανειακή σύμβαση, τουλάχιστον δεν θίγει ούτε εμπαίζει τους πολίτες-ψηφοφόρους, καθώς δεν προσπαθεί να τους προσεταιριστεί με κάθε δόλιο και δημαγωγικό τρόπο. Και να φανταστεί κανείς ότι η Δημοκρατική Συμμαχία βρίσκεται εκτός μελλοντικής Βουλής σύμφωνα με τις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις.

Κατά τα άλλα η ελληνική κοινωνία έγινε σύσσωμη μάρτυρας μιας ιστορικού μεγέθους πολιτικής αναδίπλωσης της αντιπολίτευσης. Ο «αντιμνημονιακός» Σαμαράς των πατριωτικών κορόνων, ο φιλολαϊκός ηγέτης που δεν συναινεί στο λάθος και κατήγγειλε ουκ ολίγες φορές ως καταστροφικό το κούρεμα που επετεύχθη, ο αρνούμενος την εκχώρηση της εθνικής μας κυριαρχίας στους εταίρους, ανασκουμπώθηκε στην είδηση του δημοψηφίσματος απορρίπτοντάς το με περίσσιο θράσος ενθυμούμενος ξαφνικά την ευρωπαϊκή παράδοση του κόμματός του που δεν θα του επέτρεπε να ρισκάρει την έξοδο από την μεγάλη και ζεστή οικογένεια της Ευρωζώνης.

Αλλά ο πιο αντιφατικός τίτλος ήταν αυτός του χθεσινού Ριζοσπάστη. Όσο αντιφατική και τραγελαφική ήταν δηλαδή και η στάση του σταλινικού ΚΚΕ στα περί δημοψηφίσματος. «Τώρα διάλυση της Βουλής και εκλογές. Λαϊκή αντεπίθεση στην αστική εξουσία». Η αντεπίθεση δηλαδή στην αστική εξουσία δεν θα γίνει μέσω επανάστασης ή δημοψηφίσματος, αλλά μέσω διαδικασιών αστικής δημοκρατίας, δηλαδή με εκλογές. Ακόμα και το ΚΚΕ λοιπόν , που χαρακτηρίζει την Ε.Ε. ως «λυκοσυμμαχία», αρνείται να σηκώσει το γάντι και να φθάσει πιο κοντά από ποτέ σ’ αυτό που επαγγέλλεται για τους πολίτες τόσα χρόνια. Στην απαλλαγή τους δηλαδή από τα δεινά που οφείλονται αποκλειστικά και μόνο στην συμμετοχή της χώρας στην Ευρωζώνη και την Ε.Ε., δια μέσου της εξόδου από αυτούς τους θεσμούς. Δεν γνωρίζω αν αυτή η στάση του ΚΚΕ είναι από φόβο για το πιθανό ΝΑΙ που θα «απονομιμοποιούσε» στη συνείδηση των πολιτών τις προτάσεις του για σημαντικό χρονικό διάστημα ή αν αφορά την σιωπηρή παραδοχή του αδιέξοδου της πολιτικής του επιχειρηματολογίας και του οράματος για την κοινωνία στο οποίο αποσκοπεί.

Ο ΛΑΟΣ, του πανούργου και αδιαφανούς δημαγωγού κ. Καρατζαφέρη, που σε γενικές γραμμές προσαρμόζεται εύκολα όπου διαβλέπει περιθώρια κυβερνητικών συνεργασιών, δεν ξέφυγε του κανόνα. Υπερασπιζόμενος μεν την ανάγκη δανεισμού της χώρας, μη μπορώντας δε, να δεχτεί την εκχώρηση της Εθνικής μας κυριαρχίας στην Ευρώπη, ζήτησε εκλογές, απορρίπτοντας δια μιας το δημοψήφισμα. Άλλωστε το δημοψήφισμα για τον κ. Καρατζαφέρη έχει σαφή ρόλο τόνωσης του μισαλλόδοξου εθνικισμού και χρησιμοποιείται μόνο για να εκδιωχθούν μετανάστες μέσω τις εκμετάλλευσης της ξενοφοβίας που τόσο επικίνδυνα κι ανεύθυνα καλλιεργεί.

Αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ, χαμένος μέσα στο σκοπίμως νεφελώδες τοπίο της πλουραλιστικής ιδεολογικής πολυσυλλεκτικότητας που έχει μαεστρικά οικοδομήσει για να παραπλανεί και να επιβιώνει, ο ΣΥΡΙΖΑ που ζητούσε διακαώς δημοψήφισμα υμνώντας την άμεση δημοκρατία, ο ΣΥΡΙΖΑ που έκανε και εξακολουθεί να κάνει λόγο για αναντιστοιχία κοινωνίας και κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης, το κόμμα που έχει στους κόλπους του αμέτρητα παλαιοκαμμουνιστικά και γι αυτό αντιευρωπαϊκά γκρουπούσκουλα, η παράταξη της οποίας ο ανάγωγης θρασύτητας, αντιπαθούς ειρωνείας και αναίτιας αυταρέσκειας ηγέτης διακύρητε «μετά λόγου γνώσεως» μάλιστα πως η Ελλάδα θα μπορούσε επ’ αόριστον να εκβιάζει τις Βρυξέλες με την απειλή της χρεοκοπίας της, ώστε να παίρνει δάνεια για να τα κουρεύει αργότερα, ακόμα κι αυτό το κόμμα αρνήθηκε το δημοψήφισμα προτείνοντας εκλογές ,καταδεικνύοντας παράλληλα το αδιέξοδο των θέσεών του και των φρούδων ελπίδων που ψηφοθηρικά καλλιεργεί.

Όσο για τον συμπαθούς και υπεύθυνης μετριοπάθειας κ. Κουβέλη που είχε ως συνήθως μεσοβέζικα ταχθεί υπέρ της δανειακής σύμβασης εφιστώντας την προσοχή στην εξασφάλιση των αποθεματικών των ταμείων και της ρευστότητας των τραπεζών, έχασε την ευκαιρία να πάρει μια σαφή -ακόμα και υπέρ της αποχής- θέση στο προτεινόμενο δημοψήφισμα, αρκούμενος στον εύκολο καταγγελτικό λόγο και προτείνοντας εκλογές.

Τελικά το δημοψήφισμα δεν θα γίνει ποτέ. Άλλωστε ο κ. Παπανδρέου κατάφερε χθες να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης από τους βουλευτές του υποσχόμενος άμεσα κυβέρνηση συνεργασίας. Όμως, αυτή η ιστορία, αν και μπορεί να υπήρξε σε μεγάλο βαθμό επικίνδυνη για την πολιτική σταθερότητα του τόπου, έβγαλε ειδήσεις που διαφορετικά δεν θα μαθαίναμε ποτέ. Ο πρωθυπουργός ρισκάρει τα πάντα με κάθε τρόπο για την παραμονή του στην εξουσία -σκεπτόμενος φυσικά και την υστεροφημία του-, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης , αν και συμφωνεί με την βασική κατεύθυνση των κυβερνητικών αποφάσεων επιδίδεται σε στείρα άρνηση για να γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη, ο κ . Καρατζαφέρης είναι ως συνήθως όπου φυσάει ο άνεμος και η Αριστερά φοβάται είτε την συντριβή είτε τον ίδιο της εαυτό. Το σίγουρο είναι ένα. Όλοι – ο καθένας για τους δικούς του λόγους- φοβούνται την λαϊκή ετυμηγορία. Κι αυτό κάτι σημαίνει. Σημαίνει πως το πολιτικό σύστημα διανύει μια μεγάλη κρίση αξιοπιστίας. Τα κόμματα το γνωρίζουν καλά. Κανένα δεν έχει καταφέρει να πείσει για την ορθότητα των θεωριών και των πράξεών του. Η αριστερά δεν μπορεί να εμπνεύσει την εμπιστοσύνη μιας αντισυστημικής διακυβέρνησης και τα κόμματα εξουσίας δεν δύνανται να αποδείξουν την χρησιμότητα και τη συμβολή της Ε.Ε. στην ευημερία των Ελλήνων. Γι αυτό και κατάφεραν να αποφύγουν το δημοψήφισμα. Να αποφύγουν δηλαδή να τεθούν όλοι για μια και μοναδική φορά προ των ευθυνών τους.

Και το αδιέξοδο συνεχίζεται.