Τι σημαίνει η αναγνώριση από τη Ρωσία των αποσχισθεισών περιοχών, Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, στην Ουκρανία

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, μετά από ένα ωριαίο διάγγελμα το βράδυ της Δευτέρας, ανακοίνωσε την απόφασή του να αναγνωρίσει ως ανεξάρτητες τις αυτοαποκαλούμενες «Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ». Η ανακοίνωση αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τη Δύση, αλλά και ανησυχία για την κρίση που υπάρχει στα σύνορα της Ουκρανίας και της Ρωσίας.

Τι σημαίνει αυτή η κίνηση του Ρώσου προέδρου; Ποιες είναι οι περιοχές που αναγνώρισε και πώς αναμένεται να κινηθεί η Δύση;

Ποιες είναι οι αποσχισθείσες περιοχές;

Οι ελεγχόμενες από φιλορώσους αυτονομιστές περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ, που είναι συνολικά γνωστές συνολικά Ντονμπάς, αποσχίστηκαν από τη διοίκηση της ουκρανικής κυβέρνησης το 2014 και αυτοανακηρύχθηκαν ανεξάρτητες «Λαϊκές Δημοκρατίες». Μέχρι σήμερα, είναι μη αναγνωρισμένες από άλλη χώρα. Έκτοτε, η Ουκρανία αναφέρει ότι περίπου 15.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί σε συγκρούσεις στις δύο περιοχές. Η Ρωσία αρνείται ότι είχε οποιονδήποτε ρόλο στη σύρραξη, αλλά φέρεται να στήριξε τους αυτονομιστές με διάφορους τρόπους, μεταξύ άλλων με κρυφή στρατιωτική υποστήριξη, οικονομική βοήθεια, προμήθεια εμβολίων κατά της Covid-19 και έκδοση ρωσικών διαβατηρίων για τους περίπου 800.000 κατοίκους. Η Μόσχα έχει αρνηθεί κατηγορηματικά μέχρι σήμερα ότι σχεδιάζει εισβολή στην Ουκρανία.

Τι σημαίνει η αναγνώρισή τους από τη Ρωσία;

Για πρώτη φορά η Ρωσία, μέσα από το διάγγελμα του προέδρου της, δηλώνει ότι δε θεωρεί το Ντονμπάς τμήμα της Ουκρανίας. Έτσι, ανοίγει για την Μόσχα ο δρόμος να στείλει στρατιωτικές δυνάμεις στις αποσχισθείσες περιοχές, επικαλούμενη το επιχείρημα ότι παρεμβαίνει ως σύμμαχος για να τις προστατεύσει απέναντι στην Ουκρανία.

Τι θα γίνει με την ειρηνευτική διαδικασία του Μινσκ;

Η αναγνώριση από τη Ρωσία της ανεξαρτησίας των αυτοαποκαλούμενων «Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ» ουσιαστικά βάζει τέλος στις συμφωνίες του Μινσκ. Οι συμφωνίες αυτές δεν είχαν εφαρμοστεί, αλλά αντιμετωπίζονταν από όλες τις πλευρές (συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας) ως η καλύτερη ευκαιρία για την επίλυση της κρίσης. Οι συμφωνίες προέβλεπαν μεγάλο βαθμό αυτονομίας για τις δύο συγκεκριμένες περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας.

Η αντίδραση της Δύσης

Εδώ και μερικούς μήνες οι χώρες της Δύσης προειδοποιούσαν τη Μόσχα ότι οποιαδήποτε εισβολή ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στο έδαφος της Ουκρανίας θα επέφερε μία ισχυρή απάντηση, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής αυστηρών οικονομικών κυρώσεων.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, είχε δηλώσει ότι η αναγνώριση:

«Θα υπονόμευε περαιτέρω την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, θα συνιστούσε κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και θα έθετε υπό περαιτέρω αμφισβήτηση την δέσμευση της Ρωσίας, ότι θα εξακολουθήσει να εμπλέκεται στις διπλωματικές προσπάθειες για την εξεύρεση ειρηνικής επίλυσης αυτής της κρίσης.»

Μάλιστα, είπε ότι κάτι τέτοιο θα απαιτούσε μία «άμεση και ισχυρή» απάντηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους της.

Έχει γίνει κάτι παρόμοιο στο παρελθόν;

Η Ρωσία έχει αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας. Πρόκειται για δύο περιοχές που αποσχίσθηκαν από τη Γεωργία, μετά τον πόλεμο του 2008. Τους παρείχε εκτεταμένη δημοσιονομική υποστήριξη, έδωσε ρωσική υπηκοότητα στους κατοίκους και εγκατέστησε χιλιάδες στρατιώτες σε αυτά τα εδάφη.

Τι κερδίζει και τι χάνει η Μόσχα;

Στην περίπτωση της Γεωργίας, η Ρωσία εκμεταλλεύτηκε την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσσετίας για να δικαιολογήσει μία απεριόριστη στρατιωτική παρουσία στη γειτονική πρώην σοβιετική δημοκρατία, σε μια προσπάθεια να ματαιώσει τις φιλοδοξίες της Γεωργίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ αμφισβητώντας τον πλήρη έλεγχο των εδαφών της. Κάτι ανάλογο φιλοδοξεί να κάνει και στην περίπτωση της Ουκρανίας.

Από την άλλη μεριά, η Ρωσία βρίσκεται αντιμέτωπη με κυρώσεις και τη διεθνή καταδίκη για την εγκατάλειψη της διαδικασίας του Μινσκ, καθώς για μεγάλο χρονικό διάστημα διακήρυσσε ότι ήταν δεσμευμένη σε αυτήν. Επιπλέον, η Ρωσία θα φέρεται υπεύθυνη για δύο περιοχές που έχουν καταστραφεί από έναν οκταετή πόλεμο και χρειάζονται τεράστια οικονομική βοήθεια.

Τι απαντάει η Ουκρανία;

Το πρωί της Δευτέρας, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Ζελένσκι, δήλωσε σε ομιλία του ότι η εισβολή του Πούτιν ήταν παραβίαση της «εθνικής ακεραιότητας και κυριαρχίας της χώρας». Συνεχίζει λέγοντας:

«Είμαστε στη γη μας, δεν φοβόμαστε τίποτα και κανέναν, δεν χρωστάμε τίποτα σε κανέναν και δε θα χαρίσουμε τίποτα σε κανέναν. Και είμαστε σίγουροι για αυτό.»

Τι προσπαθεί να πετύχει η Ρωσία με αυτή την κίνηση;

Η Natia Seskuria, του Royal United Services Institute, λέει:

«Αναγνωρίζοντας την ανεξαρτησία των κατεχομένων από τη Ρωσία ουκρανικών εδαφών, του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ, το Κρεμλίνο έθεσε τα θεμέλια για τη φιλοδοξία του να επιτύχει τους κύριους στόχους της αλλαγής του καθεστώτος και τη διαγραφή της ουκρανικής κυριαρχίας, ως εκ τούτου την επιστροφή της Ουκρανίας στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας.»

Οι λόγοι αυτής της σύγκρουσης είναι περίπλοκοι, έχουν τις ρίζες τους στη μεταψυχροπολεμική ιστορία και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2014. Επίσης, εγείρουν μεγαλύτερα ερωτήματα σχετικά με τη θέση των ΗΠΑ και της Ρωσίας ως μεγάλες δυνάμεις στον 21ο αιώνα.

Η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά σε πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, που βρίσκονται στα ρωσικά σύνορα, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου δεν έχει βοηθήσει. Ο διευθυντής της CIA του Μπάιντεν, Γουίλιαμ Μπερνς, ο οποίος υπηρέτησε ως πρεσβευτής στη Ρωσία από το 2005 έως το 2008, είχε προβλέψει ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα:

«Δημιουργούσε γόνιμο έδαφος για τη ρωσική ανάμειξη στην Κριμαία και την ανατολική Ουκρανία.»

Η Ουκρανία δεν είναι μέρος του ΝΑΤΟ και δεν αναμενόταν να ενταχθεί σύντομα. Ωστόσο, η χώρα έχει εμβαθύνει τη συνεργασία με τη Δύση από το 2014.

Η απόφαση του Βλαντιμίρ Πούτιν για μεταφορά στρατευμάτων στα σύνορα με την Ουκρανία, δε σημαίνει ότι η Ρωσία προσαρτά επίσημα το Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ (ακόμα), αλλά κλιμακώνει τις προσπάθειες για να τραβήξει τη χώρα πίσω στην τροχιά επιρροής της Μόσχας.

Με πληροφορίες από Vox, CNN, Reuters, ABC

Πηγή cover photo: Intime

Διάβασε ακόμα:

• Διάγγελμα Πούτιν: Aναγνώρισε την ανεξαρτησία του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ