Απόψεις | Εδώ Πάντειο...

Κατεβαίνω στο Πάντειο με τα πόδια. Διασχίζω τις κεντρικές αρτηρίες της Αθήνας υπό το βλέμμα ενός πείσμονος ήλιου που εκλύει -ακόμα- μεγάλα ποσά θερμότητας. Ιδρώνω. Οι σονάτες του Mozart που ακούω στο mp3 μπλέκονται βάναυσα με απότομα μαρσαρίσματα και γέλια ανυποψίαστων τουριστών που επιδιώκουν ως συνήθως να φωτογραφίζονται παντού γύρω σου. Στη σχολή θα φθάσω κατά τις 2. Έτσι κάθιδρος καθώς είμαι, διέπομαι από την ηθική αυτοϊκανοποίηση που μας γεννά τόσο συχνά η καταβολή κόπου προς τέρψιν μιας σημαντικής επιθυμίας. Η συμμετοχή σε αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες βρισκόταν πάντοτε ψηλά στην υποκειμενική ιεράρχηση των αξιών μου. Σκέφτομαι πως είναι θετικό που ,έστω και σ’ αυτές τις συγκυρίες των βαθέων και ριζικών μεταρρυθμιστικών αλλαγών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, αποφασίσαμε ν’ ασχοληθούμε, να προβληματιστούμε, ν’ ανατρέψουμε, να συμβιβαστούμε, να διεκδικήσουμε, να συναινέσουμε, να σχολιάσουμε και τελικά να αποφανθούμε για το πώς θα θέλαμε τελικά να λειτουργούν τα πανεπιστήμια στη χώρα μας. Μπαίνω στην τεράστια και παρ’ όλ’ αυτά ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα όπου είναι προγραμματισμένο να λάβει χώρα η συνέλευση. Η ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική λόγω της πολυπληθούς συμμετοχής αλλά και της πληθώρας των καπνιζόντων φοιτητών. Το μυαλό μου πάει αυτόματα πίσω στην Τουλούζ και στις απαγορευτικές πινακίδες για το κάπνισμα που κυριαρχούσαν στα αμφιθέατρα και που όλως περιέργως γίνονταν σεβαστές από το σύνολο των διδασκομένων. Στην Ελλάδα, σκέφτομαι, ακόμα υποδυόμεθα τους ανυπότακτους. Γαλάτες. Το ασθμαίνον air condition της αίθουσας είναι κολλημένο στους 32 βαθμούς και μάλλον δεν δύναται να συμβάλει στην αποσυμφόρηση της βαριάς από τους καπνούς και τη ζέστη ατμόσφαιρας. Η συνέλευση έχει μόλις ξεκινήσει.

Προσπαθώ να πιάσω τον παλμό. Συζητάω με κόσμο, με συμφοιτητές μου, άλλους περισσότερο κι άλλους λιγότερο συνειδητοποιημένους. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβεις το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας που θα διεξαχθεί σε κανένα δίωρο. Είναι η πρώτη φορά που τους βλέπω όλους αδελφωμένους. Ίσως η πρώτη και πολύ πιθανώς μια απ’ τις τελευταίες που Δαπίτης χειροκροτά απροκάλυπτα Εακίτη και το αντίστροφο. Βλέπετε ο νταλκάς είναι για πρώτη φορά κοινός. Ή, για να μην υποπέσω στον μηδενισμό που τόσο απεχθάνομαι, η στενοχώρια είναι εν μέρει κοινή. Ναι , δεν λέω, οι αριστερές παρατάξεις έπρεπε προχθές να υπερασπιστούν ολόκληρη την ιδεολογικοπολιτική πρακτική πάνω στην οποία βασίστηκε η λειτουργία και η δομή των πανεπιστημίων εδώ και χρόνια. Ναι, βρίσκω τον αγώνα τους πολύ πιο αυθεντικό, πολύ πιο ρομαντικό, πολύ πιο συνεπή με κάποιες ηθικές αρχές που θέλουν να προασπίσουν, τις οποίες όμως δεν μπόρεσαν ποτέ ώριμα να διαχειριστούν. Υπήρχε λοιπόν αναμφισβήτητη ποιοτική διαφορά ανάμεσα στις αριστερές παρατάξεις που πάσχιζαν για την διατήρηση κάποιων διαστρεβλωμένων στην πράξη αξιών και στις δύο κυρίαρχες παραταξιακές δυνάμεις (ΔΑΠ-ΠΑΣΠ) που αντιδρούσαν μόνο και μόνο επειδή θίγονται τα εξουσιαστικά συμφέροντά τους. Ήταν πασιφανές. Η αριστερά μαχόταν για το άσυλο, για την μεγαλύτερη δυνατή εκπροσώπηση των φοιτητών , για την εμπόδιση εισροής ιδιωτικών κεφαλαίων στα πανεπιστήμια. Η ΔΑΠ και η ΠΑΣΠ πάσχιζαν για να συνεχίσουν να έχουν κίνητρα ώστε να στήνουν ηχεία που παίζουν clubόβια μουσική στις 9 το πρωί στον προαύλιο χώρου του πανεπιστημίου , να διοργανώνουν parties στο Envy και εκδρομές στη Μύκονο, να συνεχίσουν δηλαδή να χειραγωγούν μάζες παρέχοντας φθηνή ποιότητα διασκέδασης και ρουσφετολογώντας διαρκώς εγκαθιδρύοντας πελατειακές σχέσεις εκμεταλλευόμενοι τις επαφές τους με τα κόμματα εξουσίας και τους ομοϊδεάτες καθηγητές που βρίσκονταν στις εκάστοτε σχολές. Η ουσία όμως χθες ήταν μία. Για τον έναν ή τον άλλο λόγο υπήρχε γενική ταύτιση απόψεων ως προς τον τρόπο δράσης και αντίδρασης της φοιτητικής κοινότητας απέναντι στο νέο νομοσχέδιο. Η σχολή έπρεπε να κλείσει, όπως άλλωστε και έγινε.

Άκουσα προσεκτικά τις αγορεύσεις όλων των εκπροσώπων, έδωσα βάση στα επιχειρήματα που χρησιμοποίησαν, διαχώρισα τις χλιαρές και μετριοπαθείς από τις έντονες και παθιασμένες τοποθετήσεις, όπως επίσης την λαϊκίστικη από την ειλικρινή ρητορεία, ξανάρθα σ’ επαφή με τον φανατισμό και την εμπάθεια που αγγίζουν τα όρια της νευρικής κρίσης, αντίκρισα και πάλι τους παραταξιακούς στρατούς διασκορπισμένους στην αίθουσα που ούρλιαζαν συνθήματα που αδυνατούσα να αντιληφθώ μέσα στον χαμό. Κανείς δεν είχε μπορέσει να με πείσει πως η κατάληψη της σχολής αποτελούσε σωστή και λογική λύση. Κανείς απ’ όσους πήραν τον λόγο δεν είχε καταφέρει να με οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια βαίνουν με το νέο νόμο ολοταχώς στον όλεθρο. Ίσως να ‘ταν μόνο κάποια αυθεντικά ανήσυχα και ειλικρινά αγωνιούντα για την τελική απόφαση βλέμματα απ’ το ακροατήριο που μου δημιούργησαν κάποιο προβληματισμό για το τι μέλλει γενέσθαι. Ήταν ίσως το μόνο σημείο που δίστασα να είμαι κατηγορηματικός ως προς το ότι έπρεπε επιτέλους να πάμε μπροστά, να προχωρήσουμε ,να ταυτιστούμε-έστω για μια φορά- με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτά τα αιωρούμενα στο κενό βλέμματα, αυτά τα απογοητευμένα από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα πρόσωπα, αυτές οι σιωπηλά προβληματισμένες φιγούρες ήταν που μου με γέμισαν κάποιες αμφιβολίες. Είναι εκεί που η ιδεολογία συγκρούεται με τον ρεαλισμό, εκεί που η πράξη αποστρέφεται τη θεωρία, είναι εκεί που φοβόμαστε το καινούριο. Πάντα φοβόμαστε το άγνωστο. Έστω κι αν η πρότερη κατάσταση είχε καταλήξει να είναι παρακμιακή και διεφθαρμένη. Πάντα υπάρχει κάτι που μας κρατά δεμένους στη συνήθεια. Όμως κάτι μου λέει πως αυτή τη φορά πρέπει να σκεφτούμε και να αποφασίσουμε ορθολογικά, μακριά από συναισθηματισμούς και στατικές παρορμήσεις. Πρέπει να παραδεχθούμε ευθέως πως τα δικαιώματα που δόθηκαν στην φοιτητική και καθηγητική κοινότητα δεν έλαχαν ώριμης διαχείρισης. Το άσυλο όχι μόνο δεν διαφυλάχθηκε ποτέ αλλά καταπατήθηκε πολλάκις από τους σημερινούς υπερασπιστές του, οι παρατάξεις αντί να εξυπηρετούν το συμφέρον των φοιτητών που τους ψήφιζαν στόχευαν στην ανάπτυξη πελατειακών σχέσεων μαζί τους, κάποιοι καθηγητές εκμεταλλεύτηκαν το χαλαρό ενδοπανεπιστημιακό καθεστώς αθετώντας τα καθήκοντά τους, η οικογενειοκρατία άνθισε σε πολλά τμήματα, οι αιώνιοι φοιτητές πλήθυναν και η Αριστερά που μόλις προχθές θυμήθηκε πως τελικά η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση της. αρέσει φρόντιζε να κλείνει τις σχολές κάθε λίγο και λιγάκι- συχνά μάλιστα αυθαιρέτως..

Πού θέλω να καταλήξω; Θεωρητικά οι επιφυλάξεις των φοιτητών είναι δικαιολογημένες. Ξεχνούν όμως το βασικότερο: Οι μεταρρυθμίσεις αυτές λαμβάνουν σ’ έναν μεγάλο βαθμό χώρα γιατί το προηγούμενο καθεστώς απέτυχε με δική τους ευθύνη. Συμφωνώ ότι δεν θα ήθελα την πρόσβαση της αστυνομίας στα πανεπιστήμια. Τι συμβαίνει όμως όταν εντός των ιδρυμάτων λαμβάνει συστηματικά χώρα εμπόριο και χρήση ναρκωτικών? Ή τι πρέπει να συμβεί όταν ένας πρύτανης χτίζεται στο γραφείο του, υπό την ευλογία του ασύλου; Και γιατί κανείς δεν φρόντισε ποτέ να το προασπίσει από εξωγενείς έκνομους παράγοντες; Οφείλουμε με λίγα λόγια ν’ αποφασίσουμε αν επιθυμούμε να διώκονται οι παράνομες ενέργειες στο πανεπιστήμιό μας. Και όσοι δεν θέλουν κάτι τέτοιο θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν τον λόγο. Συμφωνώ ότι η αντιπροσώπευση των φοιτητών στα συμβούλια διοίκησης πρέπει να είναι μεγαλύτερη. Τι συνέβαινε όμως με τις παρατάξεις και την τεράστια εξουσία που είχαν συγκεντρώσει; Ποιοι τελικά μπορούσαν να εξασφαλίσουν έτοιμα θέματα στους υποστηρικτές τους; Ποιοι διατηρούσαν τόσα χρόνια οικονομικές δοσοληψίες με τους ψηφοφόρους τους; Σήμερα, αυτοί που υποτίθεται πως διαμαρτύρονται για την κατάργηση της φοιτητικής εκπροσώπησης είναι οι ίδιοι οι εκπρόσωποι παρατάξεων που συνδιαλλάσσονταν με τον πιο αισχρό και ποταπό τρόπο με φοιτητές και καθηγητές. Είναι εκείνοι που φρόντισαν πρώτοι να γελοιοποιήσουν τον θεσμό των φοιτητικών εκλογών. Ίσως να συμφωνώ ακόμα και στο ότι τα κριτήρια της αξιολόγησης ενδέχεται να είναι αμφιλεγόμενα ή και υποκειμενικά. Ας μην ξεχνάμε όμως πως είναι οι ίδιοι οι φοιτητές που συχνά αντιδρούν λόγω της αδιαφορίας ή και της αυθαιρεσίας που αντιμετωπίζουν συχνά απ’ τους κ καθηγητές τους, προτείνοντας ως αντίποινα σε συνελεύσεις. κατάληψη. Οφείλουμε να καταστήσουμε σαφές εάν θέλουμε οι καθηγητές μας να αξιολογούνται ως προς την συνέπεια και την ποιότητα της εργασίας τους. Και όσοι δεν θέλουν τους παρακαλώ να αιτιολογήσουν τη στάση τους. Οφείλουμε επίσης να κατασταλάξουμε στο αν θέλουμε τα πανεπιστήμια να είναι ανοικτά στον έξω κόσμο γενικότερα. Γιατί ειλικρινά δεν μπορώ, όσο κι αν προσπαθώ, να φανταστώ μια τριτοβάθμια εκπαίδευση πλήρως αποκομμένη από την πολιτική, την οικονομία, τις αγορές, την εργασία, τα ξένα εκπαιδευτικά προγράμματα, τους άλλους πολιτισμούς. Μου είναι αδύνατον να φανταστώ μια πανεπιστημιακή κοινότητα που επιδιώκει την εσωστρέφεια και το κλείσιμο στον εαυτό της, λόγω συνομωσιολογικών σεναρίων που επιτάσσουν την αντίσταση στο κεφάλαιο που διαρκώς μας επιτίθεται και μας διαβρώνει.

Θαρρώ πως ήρθε ο καιρός ν’ απαλλαγούμε από την καταστροφολογία, την δυσπιστία και την μιζέρια. Ήρθε η ώρα να δοκιμάσουμε κάτι άλλο, που στην παρούσα φάση διαφαίνεται πιο ελπιδοφόρο. Μιλώ για δοκιμή καθώς κατά τη γνώμη μου οι αλλαγές αυτές έπρεπε να εφαρμοστούν πιλοτικά για 3 χρόνια και εν συνεχεία να υπάρξει δημοψήφισμα. Τέτοιου είδους λύσεις βέβαια είναι καθώς φαίνεται πολύ δημοκρατικές για την κυβέρνησή μας. Η ουσία πάντως βρίσκεται στο ότι η απεριόριστη ελευθερία και τα ατελείωτα δικαιώματα που παραχωρήθηκαν στην πανεπιστημιακή κοινότητα δεν έδειξαν να αποφέρουν καρπούς. Ομολογία κυνική αλλά αληθινή. Ευθυνόμαστε όλοι μας γι αυτό. Η παγκόσμια αξιολόγηση των πανεπιστημίων το αποδεικνύει. Τα ελληνικά πανεπιστήμια βρίσκονται αρκετά πίσω από πολλά άλλα ευρωπαϊκά που ακολουθούν συστήματα σαν κι αυτά που τρέμει σήμερα το σύνολο της ελληνικής φοιτητικής κοινότητας. Και το ΕΜΠ που βρίσκεται στην λίστα με τα 20 καλύτερα της Ευρώπης «δέχεται ήδη επιχορηγήσεις από την Deutsche Telekom» όπως με πληροφόρησε αγανακτισμένος ένας ΠΚΣιτης στη σχολή. Θέλω να πω ότι τα πάντα είναι σχετικά. Τα πάντα εξαρτώνται από την ποιότητα της διαχείρισης της νέας κατάστασης. Από τη σωστή απορρόφηση των δημόσιων και ιδιωτικών πόρων, από τη συμμετοχική στάση των φοιτητών, από τα όρια και τις κατευθυντήριες γραμμές που θα θελήσει να θέσει η κυβέρνηση. Μπορεί πράγματι το νέο νομοσχέδιο στην πράξη να αποτύχει. Ίσως όμως και να στεφθεί από επιτυχία η προσπάθεια οργανωτικής και διοικητικής ανασύστασης των σχολών της χώρας μας. Αυτό θα το δείξει ο χρόνος αλλά και η θέληση όλων όσοι εμπλεκόμαστε με την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Προσωπικά αρνούμαι να μπω στο παιχνίδι κατηφής και αρνητικά προκατειλημμένος. Είναι θέμα αρχής..

Για την ιστορία -καθώς όλες οι προτάσεις που ακούστηκαν ήταν παραπλήσιες και είχαν ως κοινό αίτημα την κατάληψη- το πλαίσιο που επεκράτησε στην Γενική Συνέλευση ήταν αυτό της συνεργασίας μεταξύ ΕΑΑΚ και ΑΡΕΝ. Αν και δεν τους ψήφισα, χάρηκα, σε ανθρώπινη διάσταση, που είδα τους φίλους μου να πανηγυρίζουν. Χάρηκα που άκουσα για σύνθημα το γραφικό κι αυθεντικό «Χωρίς εσένα γρανάζι δεν γυρνά.» αντί του κενού νοήματος «Και Α και ΟΥ και ΔΑΠ- ΝΔΦΚ». Παρέμεινα όμως συγκρατημένος. Σκέφθηκα πως περίπου 250 στους 300 βουλευτές ψήφισαν υπέρ της μεταρρύθμισης. Θυμήθηκα επίσης σφυγμομετρήσεις στις οποίες ο πρόσφατος νόμος για την παιδεία συγκεντρώνει ευρύτατη κοινωνική αποδοχή. Συνειδητοποίησα πως το Συμβούλιο της Επικρατείας δεν έχει ακόμα αποφανθεί για την ύπαρξη ή μη συνταγματικής νομιμότητας. Και τελικά διερωτήθηκα αν όλες αυτές οι κινητοποιήσεις έχουν δημοκρατικά ερείσματα. Πριν βγω απ’ την αίθουσα της συνέλευσης, κι ενώ στο φόντο οι νικητές, όντας σε έκσταση, φώναζαν συνθήματα ταξικής πάλης, ανακάλεσα αυτό που αλάλαζαν πρόσφατα στο Σύνταγμα: «Σ’ αυτές τις εξεταστικές, οι φοιτητές στους δρόμους και οι σχολές κλειστές». Συλλογίζομαι πως κάτι δεν μ’ αρέσει σ’ αυτή τη συλλογιστική. Στη συνέλευση όμως δεν υπήρξε πλαίσιο αντικατάληψης ούτε για δείγμα.