Η επανάσταση των πληκτρολογίων

Διάβασα σήμερα το πρωί ένα εξαιρετικό-κατά τη γνώμη μου-άρθρο που με έκανε να διαπιστώσω ότι δεν είμαι μόνη σε αυτόν τον τρελό κόσμο. Είναι η αλήθεια ότι ανάλογες συζητήσεις κάνουμε συχνά στις παρέες μου αλλά δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι συμπάσχουν και άλλοι!

Έχω γράψει κατά καιρούς και άλλα άρθρα σχετικά με την «μαγκιά» που μας χαρίζουν τα social media, την ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας και την θέση του κριτή των πάντων που νομίζουμε ότι έχουμε. Έχω κατακρίνει τον ψεύτικο εαυτό που έχουμε αποκτήσει έστω και αν είμαι και εγώ χωμένη μέχρι το λαιμό σε αυτές τις τεχνολογίες για ακαδημαϊκούς λόγους. Δεν μετανιώνω στιγμή και ίσως θα έπρεπε να είμαι και περισσότερο αυστηρή.

Στις πανεπιστημιακές μας εργασίες πολλοί έχουμε γράψει για την επανάσταση του καναπέ. Για την ευκολία συμμετοχής, για την ευκολία ενός like, ενός share, ενός άρθρου. Αυτό φυσικά δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική συμμετοχή, την πραγματική θέληση για αλλαγή και την πραγματική προσπάθεια για να γίνει κάτι διαφορετικό από ό,τι γίνεται μέχρι τώρα. Οι επαναστάτες του καναπέ πολλαπλασιάζονται, γίνονται εριστικοί, κριτικάρουν, κράζουν, βρίζουν. Επαναστατούν σε έναν δικό τους φανταστικό κόσμο όπου όλα αλλάζουν αν γράψεις ένα post στο Facebook.

Χρόνια τώρα μιλάμε για ηλεκτρονική συμμετοχή, για ηλεκτρονική διακυβέρνηση και για ηλεκτρονική δημοκρατία. Τα social media θεωρήθηκαν ως η λύση που έλειπε για να «δεσμευτούν» οι πολίτες, για να γίνουν engaged. Σε μερικές χώρες έχει πετύχει αλλά η επιτυχία είναι αποσπασματική. Σε μερικά θέματα πετυχαίνει, σε άλλα όχι. Γίνονται διαβουλεύσεις επί διαβουλεύσεων, γράφονται σχόλια επί σχολίων, βρίσκονται πολύ όμορφες λύσεις στα χαρτιά αλλά ποτέ δεν εφαρμόζονται. Γιατί δεν εφαρμόζονται; Γιατί πολύ απλά το να εφαρμοστούν απαιτεί προσπάθεια. Μεγαλύτερη προσπάθεια από το να πατήσεις δύο πλήκτρα σε ένα πληκτρολόγιο. Αυτά σε μερικές κουλτούρες. Σε άλλες κουλτούρες, όπως οι δικές μας, εδώ, των νοτίων, δεν υπάρχει καν η διαδικασία διαβούλευσης. Δειλά δειλά βήματα γίνονται, δίνονται ευκαιρίες αλλά ο κόσμος δεν συμμετέχει. Έχει κάποιες ευκαιρίες να επηρεάσει διαδικασίες αλλά είτε δεν το γνωρίζει είτε επιλέγει να το αγνοεί.

Μάλιστα, όχι απλά το αγνοεί αλλά το κοροϊδεύει κιόλας. Άνθρωποι που επιμένουν να εκφέρουν άποψη-και μόνο άποψη-χωρίς καμία λύση προτεινόμενη, δεν μπαίνουν καν στην διαδικασία να συμμετέχουν. Όλοι θέλουν να έχουν άποψη στις αποφάσεις αλλά όταν τους καλείς να την έχουν επιτέλους, σε γειώνουν. Όσα εγχειρήματα ηλεκτρονικής συμμετοχής/διακυβέρνησης έχουν ξεκινήσει στην Ελλάδα έχουν πάει άπατα γιατί πολύ απλά κανείς δεν ενδιαφέρεται. Μόνο ένα μικρό ποσοστό πολιτών ή τρελαμένων σας εμάς που ενδιαφερόμαστε ακαδημαϊκά. Πού είναι όλοι αυτοί που σκίζουν τα ρούχα τους στο Facebook;

Περνάμε την φάση της επανάστασης των πληκτρολογίων. Των πληκτρολογίων και της διαμαρτυρίας. Μέχρι εκεί. Τίποτα παραπάνω. Αυτά τα δύο δεν έχουν τίποτα κακό αλλά είναι μισά. Δεν ολοκληρώνουν τίποτα, δεν προσφέρουν τίποτα. Και το πληκτρολόγιο και η διαμαρτυρία είναι πολύ καλά βήματα όταν είναι τα πρώτα. Μετά πρέπει να ακολουθήσει και η πράξη, που θα εφαρμόσει όσα προτείνονται. Αν δεν ακολουθήσει αυτό, τότε χάθηκε το παιχνίδι. Θα μείνουμε εγκλωβισμένοι σε έναν ατελείωτο κύκλο διαμαρτυριών που δεν οδηγούν πουθενά. Οι ρόλοι θα αλλάζουν κυκλικά. Τώρα είναι ριγμένοι κάποιοι, μεθαύριο θα είναι ριγμένοι κάποιοι άλλοι. Το lifestyle που τώρα κάποιοι κατακρίνουν, θα γίνει κάποτε το αγαπημένο τους. Το έχουμε δει άλλωστε και στο παρελθόν και σίγουρα θα το δούμε και στο μέλλον.

Έχω την χαρά μέσα από τις σπουδές μου και το αντικείμενό μου να βλέπω να λειτουργούν συμμετοχικές πρακτικές. Δεν είναι άπιαστο όνειρο αλλά θέλει προσπάθεια και εκπαίδευση των πολιτών. Εδώ οι Έλληνες για ακόμα μια φορά το έχουμε πάρει λίγο στραβά, θεωρούμε ότι η συμμετοχή σημαίνει οριζόντια λήψη αποφάσεων όπως γινόταν κάποτε. Μόνο που ξεχνάμε ότι στο «κάποτε» μιλούσαμε για μερικές εκατοντάδες ανθρώπων και όχι για κάποια εκατομμύρια όπως τώρα. Και αφού δεν μας βγαίνει, ας σπαμμάρουμε. Αν κάποιος δεν πιστεύει, ας δει μια διαβούλευση στο OpenGov και ας μετρήσει τα άκυρα σχόλια από «ενεργούς πολίτες» ή ας κάνει μια αναζήτηση στο διαδίκτυο και ας δει τις κριτικές για τις προσπάθειες αυτές.

Ώρες ώρες μάλιστα πιστεύω ότι οι Έλληνες εκτός από την δημοκρατία, φέραμε στον κόσμο και τα τρολλς.