Το συριακό ζήτημα και η θέση της Ελλάδας

Του Γεράσιμου Γεωργάτου*

Δυόμιση και πλέον χρόνια μαίνεται ήδη η εμφύλια διαμάχη στη Συρία με χιλιάδες νεκρούς, τραυματίες και πρόσφυγες, ενώ τα αντιτιθέμενα συμφέροντα εντός της διεθνούς κοινότητας, στο πολύπλοκο τοπίο της Μέσης Ανατολής, καθιστούν δύσκολη την ανάληψη εκ μέρους της κάποιας πρωτοβουλίας. Κατάσταση που αποτυπώνεται χαρακτηριστικά στις άκαρπες συνεδριάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για το συριακό ζήτημα.

Η πρόσφατη εγκληματική και κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου χρήση χημικών όπλων, απ` όπου κι αν προήλθε, πρόσφερε τη βάση στην πρόθεση των ΗΠΑ να αναλάβουν στρατιωτική δράση ενισχύοντας τον υπό αμφισβήτηση ρόλο τους ως πρώτης υπερδύναμης του πλανήτη. Κίνηση υψηλού ρίσκου καθώς ακόμα και μια σύντομη επέμβαση θα μπορούσε να οδηγήσει σε γενικότερη ανάφλεξη με διακηρυγμένη την πρόθεση του Ιράν να αντιδράσει μαζί με τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ, προκαλώντας τα αμυντικά αντανακλαστικά του Ισραήλ και με την Τουρκία έτοιμη να αναλάβει στρατιωτική δράση προκειμένου να επιβεβαιώσει το ρόλο της ως περιφερειακής ισλαμικής δύναμης. Η Ρωσία, φιλικά προσκείμενη, από εποχής Σοβιετικής Ένωσης, στο καθεστώς του πατέρα και αργότερα του υιού Άσαντ, ως μέρος της αντιαμερικανικής ασπίδας και για τη διαφύλαξη των γενικότερων συμφερόντων της στην περιοχή, ανέκοψε την αμερικανική δυναμική καταθέτοντας το συζητούμενο ακόμα σχέδιο για διεθνή έλεγχο του χημικού οπλοστασίου στη Συρία.

Εκτός από τη ρωσική αντίδραση πρόσθετο πρόβλημα για τους αμερικανικούς σχεδιασμούς αποτελεί και η αντίδραση της κοινής γνώμης στο εσωτερικό των ΗΠΑ, με πρόσφατες τις μνήμες από το Ιράκ και το Αφγανιστάν, αλλά κυρίως η απροθυμία των ευρωπαίων εταίρων να συμπράξουν σε μια δυναμική επέμβαση. Αντιμέτωπη με τα δικά της προβλήματα εξαιτίας της κρίσης η Ευρώπη και με μια κοινή γνώμη ιδιαίτερα αρνητική σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, δεν θα μπορούσε να ακολουθήσει την υψηλού ρίσκου κίνηση των ΗΠΑ. Η Γερμανία βρίσκεται στην τελική ευθεία για τις εκλογές και το τελευταίο που θα έκανε η κα Μέρκελ θα ήταν να εμπλέξει στην προεκλογική της εκστρατεία και το πρόβλημα της Συρίας, διαταράσσοντας επιπλέον και τις πολύπλευρες γερμανικές σχέσεις με τον εξ ανατολών Ρώσο γείτονα.

Στη Γαλλία, ο Πρόεδρος Ολάντ, με τη δημοτικότητά του στα τάρταρα μετά και από την έκφραση της προθυμίας του για συμμετοχή σε στρατιωτική δράση, υποδέχθηκε μάλλον με ανακούφιση τη ρωσική παρέμβαση και την αμερικανική αναδίπλωση. Όσο για τον Βρετανό Πρωθυπουργό, Ντέηβιντ Κάμερον, δεν κατάφερε να συσπειρώσει ούτε το δικό του πολιτικό στρατόπεδο υπέρ μιας στρατιωτικής επέμβασης. Το αμερικανικό σχέδιο φαίνεται να ξεθωριάζει.

Μέσα σε αυτό το πολύπλοκο τοπίο των διεθνών ισορροπιών και των αντιπαραθέσεων ισχύος και συμφερόντων, η Ελλάδα, ως μικρή χώρα εν μέσω κρίσης και με απούσα μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική άμυνας και ασφάλειας, μόνο μικρό ρόλο μπορεί αντίστοιχα να διαδραματίσει. Εξαιτίας της εγγύτητας με την περιοχή της Μέσης Ανατολής, η Ελλάδα έχει κάθε συμφέρον να τάσσεται υπέρ μιας ειρηνικής πολιτικής λύσης μέσω μιας διεθνούς διάσκεψης για το συριακό ζήτημα. Ήδη οι πιέσεις από τα κύματα των προσφύγων είναι μεγάλες και σε περίπτωση στρατιωτικής επέμβασης θα πολλαπλασιαστούν. Ως μέλος του ΝΑΤΟ δεν μπορεί παρά να ανταποκριθεί στις συμβατικές της υποχρεώσεις, σε περίπτωση που η συμμαχία αποφασίσει να αναλάβει δράση, παρέχοντας τις σχετικές διευκολύνσεις, διακινδυνεύοντας όμως και τη στοχοποίησή της από τον εξτρεμιστικό φονταμενταλισμό. Συνεπώς και φρονίμως, και παρά τις μεταξύ τους αντιπαραθετικές κορώνες, το σύνολο των πολιτικών κομμάτων, κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, προκρίνουν την πολιτική – διπλωματική λύση έναντι της στρατιωτικής επέμβασης, όπως εξάλλου συνάδει και με τις διαθέσεις της πλειοψηφίας των ελλήνων πολιτών.

*Μέλους της Ε.Ε. και υπεύθυνου για την Ευρωπαϊκή και Εξωτερική Πολιτική της ΔΗΜΑΡ