Το (δικό μου) διδακτορικό

Παίρνω πάσα από το όλο σκηνικό που έγινε πριν από κάποιες μέρες (δεν ασχολήθηκα καν, μόνο ό,τι παρακολούθησα στα social media). Δεν σχολιάζω τη δήλωση, όπως είπα δεν την έψαξα, άρα δεν έχω άποψη. Διάβασα τι ειπώθηκε, δεν παίρνω όμως θέση γιατί τα πράγματα ποτέ δεν είναι άσπρα ή μαύρα.

Υπάρχουν τυχεροί διδακτορικοί φοιτητές, υπάρχουν όμως και άτυχοι διδακτορικοί φοιτητές. Υπάρχουν αυτοί (σαν και μένα) που οι καθηγητές τους ήταν δίπλα τους (και όχι από πάνω τους), που είχαν δημιουργικές συζητήσεις και διαφωνίες μαζί τους, που τους πρότειναν υποτροφίες, δημοσιεύσεις και έργα και που τους άφηναν να δοκιμάσουν τη διδασκαλία από τον πρώτο κιόλας χρόνο. Υπάρχουν άλλοι που τους παρατάνε στην άκρη, που τους κάνουν παιδιά για τα θελήματα, που τους κλέβουν τις δημοσιεύσεις, που δεν τους δίνουν καμία ευκαιρία. Υπάρχουν και ενδιάμεσες καταστάσεις, και εγώ η ίδια, κατά φάσεις, υπήρξα σε αυτές.

Όταν όμως με ρωτάνε τη γνώμη μου για να κάνουν διδακτορικό, δεν τους λέω ότι είναι μοναχικός ο δρόμος ή δύσκολος. Τους ρωτάω τι το θέλουν. Εκεί είναι το κλειδί. Εκεί είναι η κινητήριος δύναμη. Αυτό σε σπρώχνει για να μάθεις, να διαβάσεις, να παλέψεις, να αντισταθείς, να τσακωθείς, να υπερασπιστείς.

Πολλοί δεν έχουν ιδέα γιατί κάνουν διδακτορικό. Και μιλάμε για πολλούς, πάρα πολλούς. Κάποιοι το κάνουν για το κύρος, να βάλουν το Δρ. μπροστά. Το διδακτορικό όμως είναι «φωτογραφία» μέχρι εκείνη τη στιγμή. Αν δεν εξακολουθήσεις να διαβάζεις, να ερευνάς, να ψάχνεις δεν σου χρησιμεύει σε τίποτα απολύτως. Γνωρίζεις κάτι εις βάθος, μέχρι την ώρα που βάζεις την τελευταία τελεία στο κείμενο. Μετά τι;

Άλλοι το κάνουν γιατί θεωρούν ότι θα τους βοηθήσει στην αγορά εργασίας. Ελάχιστα είναι τα αντικείμενα που αυτό ισχύει. Απειροελάχιστα. Να το θέλεις για έρευνα, ναι, να το καταλάβω. Αλλά και πάλι, λίγοι οι τομείς που έχουν ζήτηση. Μένει η ακαδημαϊκή καριέρα (που εμπεριέχει και την έρευνα και τη διδασκαλία). Αυτοί που έχουν ξεκάθαρο στόχο την ακαδημαϊκή καριέρα, ξέρουν ότι το θέλουν, ξέρουν ότι μια ζωή γουστάρουν να είναι στα έδρανα και να διαβάζουν και να μεταδίδουν τη γνώση τους, αυτοί είναι οι περισσότερο ευτυχισμένοι.

Περί πληρωμής διδακτορικών/ερευνητών κοκ. κυκλοφορούν αρκετές αλήθειες αλλά και αντίστοιχοι μύθοι. Για παράδειγμα, είναι μύθος ότι δεν υπάρχει πληρωμή στην Ελλάδα. Φυσικά και υπάρχουν ερευνητικά, υποτροφίες, ευρωπαϊκά προγράμματα. Επίσης, όλοι λένε για το εξωτερικό και τους «μισθούς» εκεί, αλλά δεν λένε ότι είναι για συγκεκριμένα (πολύ) θέματα και όχι ελεύθερα όπως εδώ. Πολλές φορές, οι θέσεις στο εξωτερικό είναι και από συγκεκριμένες εταιρείες που πολλοί εδώ θα «σήκωναν» τη μύτη να δουλέψουν γι’ αυτές (το «Κεφάλαιο» βλέπεις…). Απλά πάντα στο εξωτερικό «καλύτερα» τα κάνουν…

Φυσικά και δεν υπάρχουν θέσεις για όλους τους ανθρώπους που θέλουν να κάνουν ακαδημαϊκή καριέρα. Υπάρχουν μήπως για όλους τους δικηγόρους ή όλους τους μηχανικούς; Γι’ αυτό πρέπει να αρπάζεις κάθε ευκαιρία για να γίνεις καλύτερος και στην πορεία να προσπαθείς να ζήσεις κιόλας (τρεις δουλειές κάνω αυτήν την εποχή για να συμπληρώσω).

Το κυριότερο; Ελάχιστοι παλεύουν. Ελάχιστοι «αντιμιλούν». Ελάχιστοι υπερασπίζονται τις επιλογές τους. Ελάχιστοι αρνούνται. Ελάχιστοι καταγγέλλουν. Ελάχιστοι μιλούν δυνατά για πράγματα που τους ενοχλούν και δεν θέλουν να τα κάνουν. Γι’ αυτό και κάθε τρεις και λίγο βγαίνουν τόσο δυσάρεστες ιστορίες από τα ακαδημαϊκά ιδρύματα. Ιδιόμορφος εκφοβισμός είναι και αυτός, πρέπει και αυτός να βγει από τη ρίζα των «παλιών καθηγητάδων».

Τελικά, όμως, ποιος φοβάται περισσότερο την αξιολόγηση που είναι η αρχή του ξεκαθαρίσματος; Μήπως και οι ίδιοι οι διδακτορικοί που οι «έρευνές» τους δεν προσφέρουν τίποτα νέο στην επιστήμη τους; Μήπως οι κλίκες που εμφανίζονται παντού μπροστά μας; Μήπως οι επιλεκτικές αναφορές σε ακαδημαϊκές εργασίες;

Αναρωτιέμαι…