Πρωταπριλιά: Πώς προέκυψε το περιβόητο έθιμο;

Αισίως μπήκαμε στην 1η ημέρα του Απριλίου και όλοι γνωρίζουμε τι σημαίνει αυτό: Σήμερα είναι Πρωταπριλιά!

 Καλό μας μήνα, λοιπόν, κι ας περνάμε για δεύτερη χρονιά την Πρωταπριλιά εν μέσω καραντίνας!

Σήμερα, λοιπόν, είναι μοναδική ημέρα που έχουμε “άφεση” και, ως γνωστόν, έχουμε το ελεύθερο να πούμε όσα ψέματα θέλουμε, αφού – λογικά – δε θα μας παρεξηγήσει και κανείς, λόγω ημέρας!

Έχεις αναρωτηθεί, όμως, γιατί την Πρωταπριλιά λέμε ψέματα;

Το μόνο σίγουρο είναι πως το έθιμο της Πρωταπριλιάς δεν είναι έχει τις ρίζες του στην ελληνική παράδοση! Μάλιστα, υπάρχουν διαφορετικά σενάρια για τον “τόπο καταγωγής” του, όλα εκ των οποίων τοποθετούν το έθιμο στην Ευρώπη. Έτσι, αν δε γνωρίζουμε με ακρίβεια προέλευσή του, καθώς υπάρχουν διάφορες εκδοχές, ξέρουμε ότι είναι ευρωπαϊκό.

Πρωταπριλιά: Ποιες είναι οι εκδοχές του εθίμου;

Πρώτη εκδοχή: Μήπως ήρθε από τους Κέλτες;

Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες. Οι Κέλτες είναι λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης που φημιζόταν για ψάρεμα με την εποχή του ψαρέματος να ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο «κώδικας δεοντολογίας» των ψαράδων όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει. Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή αυτή η συνήθεια έγινε με το πέρασμα του χρόνου έθιμο, το οποίο διαδόθηκε σε πολλές χώρες του κόσμου, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η Ελλάδα.

Δεύτερη εκδοχή: Μήπως είναι γαλλικό;

Η Γαλλία φημίζεται για πολλά πράγματα, τα οποία έχει “δώσει” στον υπόλοιπο κόσμο. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε τις κρέπες και, φυσικά το γαλλικό φιλί. Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή για την προέλευση της Πρωταπριλιάς, η οποία θεωρείται και πιο βάσιμη ιστορικά, θέλει γενέτειρα του εθίμου την Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η 1η Απριλίου. Ωστόσο, το 1564 και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Βέβαια, στην αρχή αυτό ήταν κάτι που δεν δέχτηκαν όλοι οι πολίτες με τους πιο αντιδραστικούς να συνεχίζουν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο, το οποίο και εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα.

Τρίτη εκδοχή: Μήπως ήρθε από τη Ρώμη (;)

Για κάποιους πάλι, οι πρωταπριλιάτικες φάρσες οφείλουν την ύπαρξή τους στη γιορτή της «Kοροϊδίας και του Ξεγελάσματος» της ρωμαϊκής Θεάς «Bένους Aπρίλις», δηλαδή της Aπριλίου Aφροδίτης, που έδινε το έναυσμα για απελευθέρωση του πνεύματος ταυτόχρονα με την οργιώδη απελευθέρωση της φύσης…

Σύμφωνα με το λαογράφο Λουκάτο το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο «ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή», όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα «αντίμετρα» (αλεξίκανα μέτρα).

Επίσης και ο λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη «ψευδολογία» παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.

Σε κάθε χώρα έχει διαφορετική χροιά, ωστόσο το αποτέλεσμα είναι ίδιο, όλοι λέμε ψέματα!

Πώς ήρθε, όμως, έθιμο της Πρωταπριλιάς στην Ελλάδα

Το έθιμο της Πρωταπριλιάς ήρθε μεν στην Ελλάδα, αλλά διαφοροποιήθηκε καθώς της “δόθηκε” μία ελληνική νότα. Παρόλα αυτά η βασική ιδέα παρέμεινε ίδια: Λέμε αθώα ψέματα, με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά, ενώ σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του.

Επίσης το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χήρεψει γρήγορα.

Σύμφωνα με τον Έλληνα λαογράφο, Λουκάτο, το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο “ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή”, όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα “αντίμετρα” (αλεξίκανα μέτρα).

Επιπλέον, και ο Έλληνας λαογράφος, Γ. Μέγας, συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη “ψευδολογία” παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.

 

• Βρήκαμε τον έλεγχο Γ’ Λυκείου του Σωτήρη Τσιόδρα!
• Πρωταπριλιά: 10 φάρσες για να το πας σε άλλο επίπεδο!