Κατερίνα Γώγου: 15 αλήθειες από την πιο αναρχική ποιήτρια των Εξαρχείων

Η Κατερίνα Γώγου ήταν αυτό που λέμε ανήσυχη μοναχική ψυχή, με πολιτικές, κοινωνικές, υπαρξιακές και κάθε είδους αναζητήσεις, μια ηθοποιός, ποιήτρια, στιχουργός και αγωνίστρια που δε δείλιασε ποτέ να τα βάλει με το καταστημένο, που δε σταμάτησε ποτέ να σκέφτεται, που ξεδίπλωσε τον εαυτό και την ιδιοσυγκρασία της μέσα από τα ποιήματα και τους στίχους της.

Η Γώγου δεν επέλεξε εύκολο δρόμο: Συναναστάφηκε ανθρώπους του “περιθωρίου” (όπως συνειδητά επέλεγε να κάνει κι ο Όργουελ), καταφέρνοντας να μαζέψει όλες τις φωνές και να τις εκφράσει σε μια, έγραφε για να ζήσει και ζούσε για να γράφει, αποτύπωνε τις σκέψεις τις με αυθόρμητο ή απότομο -αν θες- τρόπο, αλλά έτσι ήταν. Μια φύση ανήσυχη, θυμωμένη, βαθιά και αληθινά αναρχική ψυχή.

Ανέκαθεν τη χαρακτήριζε η αντισυμβατική σκέψη και ο συνειρμικός τρόπος γραφής, ενώ δεν έκρυψε ποτέ τις ιδέες της, πράγμα που μαρτυρούν οι στίχοι κάθε ποιήματός της, που βρίθουν επαναστατικότητα, οργή, ανυπότακτο πνεύμα.

13 φορές που η πιο αναρχική ποιήτρια που γνώρισαν ποτέ τα Εξάρχεια, εξέφρασε την ωμή της αλήθεια κι εμείς κάναμε ότι δεν ακούσαμε. Αποσπάσματά από συνεντεύξεις, ποιήματα, κείμενα, στίχοι τραγουδιών.

1. “Πάρε με λοιπόν από δω. Θέλω να σου δείξω τα καλοκαιριάτικα θέατρα, πώς ζούνε το χειμώνα. Πόσο άδεια είναι τα σχολικά όταν έχουν αργία κι όλους τους φίλους που φύγανε και δεν μπορούν πια να με προδώσουν. Πάμε από δω πάμε εκδρομή σε μέρος που δεν έγινε, αφού στο ‘χω γράψει στο ‘χω πει, όπου κι αν πάτησα άφηνα αίμα, γι’ αυτό δεν μπορώ ποτέ πού να σταθώ κι όλο αλλάζω σεντόνια.”  -Ιδιώνυμο-

2. “Ο καιρός σκουλήκιασε
πυρηνικές δοκιμές, λαϊκά μέτωπα,
μπορντέλα και πολυεθνικές,
δεν μας αφήνουνε ν’ αγαπήσουμε. -Α, ρε σύντροφε-”

3. “Εκείνο που φοβάμαι πιο πολύ
είναι μη γίνω “ποιητής”
μην κλειστώ στο δωμάτιο
ν’ αγναντεύω τη θάλασσα
κι απολησμονήσω.”

4. “Κάθε φορά που βγάζω ένα βιβλίο νομίζω ότι είναι το τελευταίο, και όταν πίνω σκίζω τα βιβλία μου. Έπειτα μου ξανάρχεται η διάθεση…”

5. “Τρομοκρατία: εξουσιάζω δια της βίας. Τρόμου. Και τρομοκράτης τι θέλει να πει; Δε θέλω απάντηση απ’ αυτούς που την επινοήσανε. Ζητάω απάντηση απ’ τους λαχανιασμένους”.             – Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών-

6. “Η μοναξιά. Έχει το χρώμα των Πακιστανών η μοναξιά και μετριέται πιάτο πιάτο μαζί με τα κομμάτια τους στον πάτο του φωταγωγού.”  -Ιδιώνυμο-

7. “Οι ρίζες είναι για να βγάζουμε κλαδιά και όχι για να επιστρέφουμε σ’ αυτές.” -Τρία κλικ αριστερά-

8. “Η ζωή μας είναι άσκοπα λαχανητά σε κανονισμένες απεργίες ρουφιάνους και περιπολικά. Γι’ αυτό σου λέω. Την άλλη φορά που θα μας ρίξουνε να μην την κοπανήσουμε. Να ζυγιαστούμε. Μην ξεπουλήσουμε φτηνά το τομάρι μας ρε!” -Τρία κλικ αριστερά-

9. “Το «Κλικ» ήταν σε μια εποχή οριακή, αγωνιστική, επαναστατική. Υπήρχε μια έξαρση, όλοι πιστεύαμε τότε ότι μπορούμε, και καλά κάναμε δηλαδή και το πιστεύαμε. Κι εγώ πιστεύω τώρα με την ίδια δύναμη, αλλά αλλιώς, κι έχω τις ίδιες ηθικές αξίες μέσα μου. Δηλαδή όπως σ’ ένα στίχο εκεί που λέω «Στάθηκα στη σιωπή να ακούσω τη σιωπή μου». Πρέπει να το κάνουμε όλοι μας… Με βάζεις τώρα να κάνω τη δασκάλα, που τάχα τα ξέρει όλα… Αν πάντως πιστεύουνε κάποιοι ότι μ’ αυτό το βιβλίο έσπασα και δεν είμαι ο βράχος που θα ήθελαν, ίσως… Τώρα μπορώ περισσότερα. Τώρα μπορώ πολύ πιο καθαρά να αγαπήσω τον άνθρωπο. Τώρα είμαι πιο καθαρή όταν λέω εμείς…”    (Από συνέντευξη)

10. Τα σύνορα της πατρίδας μου

“Τα σύνορα της πατρίδας μου αρχίζουνε
απ τα ψητοπωλεία του Μινιόν
περνάνε από τα καμένα ξύλα του Περοκέ και πέρα …
Η ζωή από κει παίζει βρώμικο ξύλο με τη ζωή
στριμώγνει τα καλύτερα παιδιά της σε φαγωμένες σκάλες
τους στρώνει στο ” Θανάση ” σημαδεμένη τράπουλα από χέρι
τους περνάει μπρασελέ και ματωμένους σουγιάδες
και μπότες γυαλιστερές πορτοκαλιές με 10 πόντους τακούνι
Ζόρικο αντριλίκι τα γεννητικά τους όργανα
τα Άγια των Αγίων κι αλλιώτικο φιλότιμο
ώσπου μια μέρα – Παρασκευή μπορεί –
τους ρίχνει από κοντά επιδέξιους κώλους
καρφώνουνε τον αντρισμό τους
τους φέρνει καπάκι
κι ύστερα ευνουχισμένοι με τη γλώσσα κολλημένη στον ουρανίσκο
με το μαντήλι που σκουπίστηκαν
ένα με την καφέ του ρίγα περιθώριο γύρω γύρω
πνίγουν με ισόβια
φωταγωγημένα καράβια εφοπλιστικά κεφάλαια ξωτικές
θάλασσες Παναμαικές σημαίες χρεωμένες τραγουδίστριες
και τα δικά τους ταξίδια στη θάλασσα με καρπουζόφλουδες
το ξεχειλωμένο μαγιώ απ το περίπτερο
και την τσατσάρα – πουτάνα ζωή – μαγκιά τους στο πλάι
– κανείς δεν ξέρει
– κανείς δεν είδε
19 20 21 χρονώ και τέλος.”

11. “Θα ρθει καιρός”

12. Σ’ όσους σπάσανε, σ’ όσους κρατάνε

Κουρελιασμένοι απ’ τ’ αγριεμένα κύματα
πεταμένα υπολείμματα για πάντα από δω και μπρός
στο σκοτεινό θάλαμο της γης
με ισκιωμένο το μυαλό
απ’ το ξέφρενο κυνηγητό
της ασάλευτης πορείας των άστρων
οι τελευταίοι
απόθεσαν το κουρασμένο κεφάλι τους
θυσία
στην τελετουργία των ανεμοστρόβιλων καιρών .
Κι άνθρωποι δεν υπήρχανε.
Κι ένα άσπρο χιόνι σιωπής
σκέπασε οριστικά τις βυθισμένες πόλεις.

13. Εμένα οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά

“Εμένα οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά
πού κάνουν τραμπάλα στις ταράτσες ετοιμόρροπων σπιτιών
Εξάρχεια, Πατήσια, Μεταξουργείο, Μετς.
Κάνουν ότι λάχει.
Πλασιέ τσελεμεντέδων και εγκυκλοπαιδειών
φτιάχνουν δρόμους και ενώνουν ερήμους
διερμηνείς σε καμπαρέ της Ζήνωνος
επαγγελματίες επαναστάτες
παλιά τους στρίμωξαν και τα κατέβασαν
τώρα παίρνουν χάπια και οινόπνευμα να κοιμηθούν
αλλά βλέπουν όνειρα και δεν κοιμούνται.
‘Εμένα οι φίλες μου είναι σύρματα τεντωμένα
στις ταράτσες παλιών σπιτιών
Εξάρχεια, Βικτώρια, Κουκάκι, Γκύζη.
πάνω τους έχετε καρφώσει εκατομμύρια σιδερένια
μανταλάκια
τις ενοχές σας, αποφάσεις συνεδρίων, δανεικά φουστάνια
σημάδια από καύτρες περίεργες ημικρανίες
απειλητικές σιωπές κολπίτιδες
ερωτεύονται ομοφυλόφιλους
τριχομονάδες καθυστέρηση
το τηλέφωνο, το τηλέφωνο, το τηλέφωνο
σπασμένα γυαλιά, το ασθενοφόρο κανείς.
Κάνουν ό,τι λάχει.
Όλο ταξιδεύουν οι φίλοι μου
γιατί δεν τους αφήσατε σπιθαμή για σπιθαμή.
“Όλοι οι φίλοι μου ζωγραφίζουνε με μαύρο χρώμα
γιατί τους ρημάξατε το κόκκινο
γράφουνε σε συνθηματική γλώσσα
γιατί ή δική σας μόνο για γλείψιμο κάνει.
Οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά και σύρματα
στα χέρια σας. Στο λαιμό σας.
Οι φίλοι μου.”

14. “Μοναξιά”

15. Θέλω να κουβεντιάσω

“Θέλω να κουβεντιάσω σ’ ένα καφενείο
που να ‘χει πόρτα ανοιχτή
και να μην έχει θάλασσα
μονάχα άντρες άνεργους
σκόνη με ήλιο και σιωπή
να μπαίνει ο ήλιος στο κονιάκ
κ’ η σκόνη μαζί με τα τσιγάρα στα πλεμόνια μας
κι ας μην πάρουμε και σήμερα βρε αδερφέ
προφύλαξη για την υγεία μας
κι ούτε να δίνεις συμβουλές
το πως το κατεβάζω έτσι
και πως σκορπιέμαι έτσι
και να αφήσεις ήσυχα στα μούτρα
τις μπογιές τις μύξες και τα κλάματα
να τρέξουνε.
Μονάχα να κοιτάζεις ήρεμα
τα νύχια τα μαλλιά μου και τα χρόνια
πού ‘ναι βρώμικα
και γώ
να μη δίνω φράγκο για όλα αυτά
Μόνο το κόμμα, το χριστουλάκο τους
γιατί δε φτιάχτηκε το κόμμα τόσα χρόνια
και σύ να σαι φίλος. Φίλος-φίλος
έτσι όπως το λέει ο Καζαντζίδης
και το κονιάκ να ναι σκατά
και εργολάβος πουθενά δε φάνηκε
έχει δωμάτιο για παράνομους
πάνω απ’ το καφενείο
θα σου τα ρίξω σε μια δόση
το συνηθίζω άμα μεθάω – έτσι για να σε λιανίσω-
να σε δω χωρίς βρακί να δούμε τι θα κάνεις
εσύ όμως λέει δεν θα σαι απ’ αυτούς
θα σηκωθείς και θα χορέψεις παραγγελιά
..βεργούλες και με δείρανε..
και θα κρατάς στις χούφτες σου
μ’ αγάπη και με προσοχή το μυαλό μου
είναι έτοιμο να διαλυθεί στα χίλια. Με πονάει.
Κι όταν
έρθουνε να σου πουν
εδώ δεν είναι
τόπος
και χρόνος
για τέτοια πράγματα
τράβηξε τη φαλτσέτα και θέρισε”

Η μεγάλη αγάπη της Κατερίνας ήταν ανέκαθεν η ποίηση.

Η ίδια έγραψε για την ποίηση:

«Εκείνο που φοβάμαι πιο πολύ είναι μη γίνω «ποιητής». Μην κλειστώ στο δωμάτιο ν’ αγναντεύω τη θάλασσα κι απολησμονήσω. Μην κλείσουνε τα ράμματα στις φλέβες μου κι από θολές αναμνήσεις και ειδήσεις της ΕΡΤ μαυρίζω χαρτιά και πλασάρω απόψεις. Μη με αποδεχτεί η ράτσα που μας έλιωσε για να με χρησιμοποιήσει. Μη γίνουνε τα ουρλιαχτά μου μουρμούρισμα για να κοιμίζω τους δικούς μου. Μη μάθω μέτρο και τεχνική και κλειστώ μέσα σε αυτά για να με τραγουδήσουν».

Η ποιήτρια και ηθοποιός, Κατερίνα Γώγου, αυτό το παγιδευμένο αγρίμι με το ασίγαστο πάθος, γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1940 και πέθανε στις 3 Οκτωβρίου του 1993. 

Δες κι αυτό: «Λαχταρώ»: Το αμύθητο ερωτικό ποίημα της Σάρα Κέιν που θα «στοιχειώνει» όποιον τόλμησε να ερωτευτεί, έστω μία φορά στη ζωή του