Body positivity: Πόσο θα αντέξει στην Ελλάδα;

Το body positivity, ή για να το πούμε αλλιώς, η αισιοδοξία και η θετική αποδοχή απέναντι στο φυσικό σώμα, είναι ένα κοινωνικό κίνημα που ξεκίνησε απ’ τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και έφτασε αισίως και στην Ελλάδα.

Χιλιάδες γυναίκες και άντρες ανά την υφήλιο, αγκάλιασαν το κίνημα αυτό, το οποίο προωθεί καθημερινά την αποδόμηση των κανονιστικών αισθητικών προτύπων για το σώμα και συμβάλλει στην απενοχοποίηση όλων εκείνων που έχουν τόσα χρόνια πληγεί συναισθηματικά και κοινωνικά από τις νόρμες της βιομηχανίας της ομορφιάς και της εξαντλητικής δίαιτας.

Πρόκειται για μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κίνηση και “τάση”, η οποία έχει σαφείς πολιτικές προεκτάσεις και μέσα απ’ την οποία αναδύεται η ιδέα για τη διαφορετικότητα και το diversity. Ωστόσο, όπως όλες οι νέες ιδέες και κινήματα, έτσι και το body positivity έχει ήδη δεχθεί μια σειρά κριτικών αντιδράσεων. Πολλοί είναι εκείνοι, για παράδειγμα, που απαντούν στην ιδεολογία και πρακτική του με το επιχείρημα της κανονικοποίησης («normalization») και αντικειμενοποίησης του plus size σώματος, ακριβώς όπως συμβαίνει και στη βιομηχανία του αδύνατου, «κανονικού» μοντέλου.

Αν θες τη γνώμη μου, το body positivity, πέρα από κίνημα, είναι μια απ’ τις πιο απελευθερωτικές και θαρραλέες ιδεολογικές θεωρίες της μεταμοντέρνας εποχής, που κατάφερε με τη δυναμική του εξέλιξη και εδραίωση, αν όχι να αλλάξει, τουλάχιστον να απενοχοποιήσει το σώμα εκείνο, που δεν είναι ακριβώς «διαφορετικό», αλλά απλώς διαφέρει από το πανομοιότυπο «τέλειο» σώμα της βιτρίνας και του περιοδικού.

Με το σύνολο δράσεών του ανά τον κόσμο (βλ. #therealcatwalk, #Fatkini, #Lose Hate, Not Weight, #Fatshion), τα επιχειρήματα του, αλλά και σημαντικούς εκπροσώπους του, γυναίκες και άντρες, (βλ. Ashley Graham, Latecia Thomas, Nemar Parchment, Ady Del Valle), το body positivity συνιστά μια ολοκληρωμένη κριτική θεώρηση, η οποία θέλει να επικοινωνήσει το εξής απλό: Η “ομορφιά” και το “ωραίο σώμα” είναι κοινωνικές κατασκευές, ειδικά στο βαθμό που αυτές προβάλλονται με τόσο περιοριστικό και κανονικοποιημένο τρόπο απ’ τη βιομηχανία της μόδας, της ένδυσης, της διαφήμισης.

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

PART IV “final formation” by @abbeydrucker #theREALcatwalk #womenempowerment #runway #allwomen #bodypositive #bodylove #inclusion #diversity #oneworld

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη KhrystyAna (@khrystyana) στις 3 Δεκ, 2017 στις 4:06 μμ PST

 

Επομένως, η κατασκευή αυτή δε θα πρέπει σε καμία περίπτωση να παραβιάζει την ικανότητα ενός ατόμου να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του, την αυτοπεποίθηση αλλά και τον σεβασμό των υπόλοιπων απέναντι στην ίδια του την υπόσταση και την κάθε υπόσταση που κυκλοφορεί εκεί έξω.

Παρόλα αυτά, δε πρέπει να ξεχνάμε πως ειδικά στην εποχή της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, όπου η αγορά έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, και το body positivity, αλλά και πολλά άλλα κινήματα, ενσωματώνονται με γρήγορους ρυθμούς και ενισχύουν τις δομές του καταναλωτικού συστήματος μπαίνοντας σιγά-σιγά στο ανταγωνιστικό παιχνίδι της βιομηχανίας και του μάρκετινγκ.

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

You see this image and think , she’s voluptuous, she’s curvy, she’s thick, she fat. These are labels. I’m more than my physical. I’m a strong, independent, loving and a determined WOMAN. This is how we should be ‘labelling’ each other, not by what meets the eye.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη La’Tecia Thomas (@lateciat) στις 9 Απρ, 2017 στις 12:08 μμ PDT

Όσον αφορά τον σκεπτικισμό απέναντι στο κίνημα του body positivity: Ιστορικά, και πόσο μάλλον στη σύγχρονη εποχή, υπάρχει αυτό που λέμε «διαλεκτικότητα» ή διαλεκτική σκέψη. Αν υπάρχει ρομαντισμός θα υπάρξει αναπόφευκτα και αντιρομαντισμός, αν γεννηθεί επαναστατικό ρεύμα θα συγκροτηθεί, ως απάντηση σε αυτό, ένα αντεπαναστατικό ρεύμα και επομένως ακριβώς το ίδιο ενδέχεται να συμβαίνει και με το κίνημα του body positivity. Όσο υπάρχει και ευημερεί άλλο τόσο κάποιοι θα το πολεμούν.

Στην Ελλάδα, το είδαμε να ξεπροβάλλει δειλά-δειλά για πρώτη φορά μέσα απ’ την τηλεοπτική προβολή της εκπομπής Next Top Model. Δε ξέρω αν κάποιοι από εσάς στάθηκαν αμήχανοι μπροστά στην οθόνη ακούγοντας συνεχώς, και σχεδόν σε ανύποπτο χρόνο, εκφράσεις του τύπου diversity ή light plus size.

Αρχικά, πρέπει να αναρωτηθούμε τι σημαίνει για την Ελλάδα το body positivity και κατά πόσο μπορεί να γνωρίσει απήχηση αυτή η τόσο δυναμική θεώρηση για το σώμα σε μια κοινωνία, που έχει ακόμα μπόλικα συντηρητικά αντανακλαστικά, αντιδραστικότητα και βαθιά ριζωμένη χοντροφοβία.

Η δεύτερη διερώτησή μου είναι η εξής: Τι στο καλό σημαίνει light plus size;

Το plus size είναι κατά μια έννοια spectrum, πράγμα που σημαίνει πως όλα τα σώματα ανεξαιρέτως έχουν δικαίωμα στην ελεύθερη αποδοχή και κοινωνική τους έκφραση και επομένως είναι κάπως αστείο να κολλάς δίπλα στον όρο plus size, την ξέμπαρκη αγγλική φράση light, απλά και μόνο για να δηλώσεις ότι πρόκειται για σώμα, όχι αδύνατο αλλά ούτε παχύσαρκο. Και στο κάτω-κάτω, δεν υφίσταται καν σαν όρος (ακόμα τουλάχιστον) το light plus size.

Αντιθέτως, προκύπτει σαν “ανάγκη” του να χαρακτηρίσουμε, για ακόμα μια φορά, κάτι που ακούμε να έρχεται από το εξωτερικό, κάτι που προσπαθούμε να “μεταφράσουμε” πολιτισμικά, συνειδησιακά και εμπορικά, κάτι που κάπως πάμε να καταλάβουμε αλλά μας είναι ακόμα πολύ ξένο. Δε βαριέσαι; Light; Light, τι να πω…

Αναρωτιέμαι, λοιπόν, κατά πόσο μπορεί να ευδοκιμήσει ένα τέτοιου είδους εγχείρημα, στα πλαίσια της ελληνικής τηλεοπτικής πραγματικότητας και εμμονικής προσκόλλησης στο κυνήγι της τηλεθέασης του τύπου ‘‘φέρτε νούμερα στο κανάλι’’. Ας δείξουμε πως και τα 5-10 κιλά παραπάνω είναι τελικά θεμιτά γιατί τόσο ανοιχτοί στο διαφορετικό και ακομπλεξάριστοι είμαστε.

Η αλήθεια, όμως, είναι σχετικά γλυκόπικρη.

Στην Ελλάδα, ο όρος “χοντρός” λειτουργεί ακόμα ως ταυτότητα που σου κολλάνε απ’ έξω και ως “φόρεμα” που σου φοράνε, και απ’ τη στιγμή που “φαίνεται” πάνω σου, είναι υπέρτατη προσβολή και στίγμα.

Στην Ελλάδα, η “φοβία” για το “χοντρό” σώμα, ή το «μη τέλειο» γενικά, είναι τόσο βαθιά ριζωμένη που αυτόματα ενεργοποιεί αντανακλαστικούς συνειρμούς: Αν είσαι “χοντρός” ή “χοντρούλης” ή “παχουλός” ή “παχουλούλης” ή “στρουμπουλός”ή “γεματούλης” ή τόσα άλλα παράγωγα, τότε αυτόματα δε γυμνάζεσαι, τότε αυτόματα έχεις χαμηλή αυτοεκτίμηση, τότε αυτόματα «βαριέσαι να κάνεις πράγματα» και το ίδιο αυτόματα ο μόνος τόπος που σε χωράει είναι ουσιαστικά το σπίτι σου.

Και επομένως επειδή το plus size και η αποδοχή του διαφορετικού σχήματος και σώματος είναι περισσότερο ζήτημα αντίληψης παρά ζήτημα εξοικείωσης και συμφιλίωσης με κάτι που βλέπω και δε το έχω συνηθίσει αλλά ναι, ας προσπαθήσω να το δω με άλλο μάτι, για αυτό ακριβώς μου φαίνεται αρκετά δύσκολο να αντέξει το body positivity στην Ελλάδα ή να αναπτυχθεί μια αγορά αρκούντως δυναμική και ευρεία, προκειμένου να το στεγάσει.

Αν όμως, και ευτυχώς διαψευσθώ και αντέξει, μακάρι να καταφέρει να αποκαθηλώσει την τηλεοπτικομανία της ελληνικής τηλεόρασης και να αγκαλιάσει όλα τα σώματα και όχι μόνο τα “αδύνατα=κανονικά” ή τα “light plus size”.