Η αντίληψη ότι το πρόσωπο κάποιου αντικατοπτρίζει τον χαρακτήρα του είναι μια πανάρχαια αντίληψη. Από την εποχή του Αριστοτέλη, οι άνθρωποι απέδιδαν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας στο πρόσωπο και στο σώμα, μια τέχνη γνωστή ως φυσιογνωμία.

Η πρακτική αυτή έγινε δημοφιλής στις αρχές του 19^ου αιώνα, όταν ένας Ελβετός υποστηρικτής της δημοσίευσε μια σειρά σειρά εικονογραφημένων οδηγών σκέψης που σκοπό είχε να βοηθήσει τους αναγνώστες να ερμηνεύουν πρόσωπα.

Σύντομα, όλοι είχαν πειστεί ότι η σπουδαιότητα ενός ανθρώπου ήταν ζωγραφισμένη στο πρόσωπο του, (η μεγάλη μύτη του Γεωργίου Ουάσινγκτον για παράδειγμα τόνιζε δύναμη και διορατικότητα). Τα επόμενα 150 χρόνια υπήρξαν αρκετοί φυσιογνωμιστές που έκαναν τις δικές τους μελέτες.

Μεταξύ αυτών ο Ιταλός εγκληματολόγος Σεζάρε Λομπρόζο, ο Ένρεστ Χούτον από το Χάρβαρντ που εξέτασε 14.000 φυλακισμένους και λίγο αργότερα ο Γουίλιαμ Σέλντον από το Κολούμπια που κατηγοριοποίησε μάλιστα τους εγκληματίες σε ομάδες. Οι θεωρίες τους κατέρρευσαν έπειτα από λεπτομερή εξέταση των μεθόδων τους, οι οποίες δεν είχαν τα απαιτούμενα στατιστικά και επομένως τα συμπεράσματα τους ήταν παραπλανητικά.

Τα τελευταία χρόνια η θεωρία περί φυσιογνωμίας επανέρχεται στο προσκήνιο. Οι καινοτομίες στην τρισδιάστατη τεχνολογία και σε λογισμικά αναπαράστασης (animation software) επέτρεψαν την περαιτέρω έρευνα. Παράλληλα, ιδέες από τη γενετική και την εξελικτική ψυχολογία αναβιώνουν παλιές διαμάχες σχετικά με το βιολογικό καθορισμό, τις διαφορές στο γένος και στη φυλή, καθώς και γιατί οι άνθρωποι κατέχουν τα πρόσωπα και τα σώματα που έχουν.

Ορισμένοι “νέοι φυσιογνωμιστές” αναβιώνουν έναν παλιό ισχυρισμό: ότι μπορείς να εκτιμήσεις τη ροπή κάποιου ανθρώπου σε επιθετική συμπεριφορά από το σχήμα του προσώπου του.

Ο ψυχολόγος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα Άαρον Σέλ (Aaron Sell) ανάφερε ότι φοιτητές του πανεπιστημίου μπορούσαν να εκτιμήσουν με ακρίβεια τη δύναμη των άνω άκρων αγνώστων ανδρών παρατηρώντας μόνο τα πρόσωπα τους (ο λαιμός των ανδρών ήταν καλυμμένος). Οι φοιτητές εκτίμησαν εξίσου καλά την δύναμη συμφοιτητών τους, όπως επίσης και ανθρώπων που κατάγονταν από την Νότια Αμερική.

Μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση ήταν ότι οι φοιτητές με που είχαν “άγριο” παρουσιαστικό συμμετείχαν και στους περισσότερους καβγάδες. Μια άλλη μελέτη του Άαρον Σέλ προτείνει ότι οι “άγριοι” άνδρες είναι πιο επιρρεπής στη χρήση βίας—ή στην υποστήριξη στρατιωτικής δράσης—για την επίλυση αντιπαραθέσεων.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν την επιθετικότητα του χαρακτήρα;

Ο Άαρον Σέλ υποστηρίζει ότι είναι το κόψιμο του φρυδιών και το σχήμα του σαγονιού, δυο χαρακτηριστικά που διαμορφώνονται κατά την εφηβεία από το επίπεδο τεστοστερόνης (η υψηλή τεστοστερόνη έχει συνδεθεί με αρρενωπά χαρακτηριστικά όπως επίσης και με την επιθετικότητα).

Άλλοι επιστήμονες προτείνουν ένα άλλο χαρακτηριστικό: την αναλογία του πλάτους και του ύψους του προσώπου, όπως καταγράφεται από μάγουλο σε μάγουλο και από το χείλος μέχρι το φρύδι.

Μια ομάδα Καναδών ψυχολόγων παρουσίασε εργαστηριακές εξετάσεις όπου άνδρες με φαρδύτερα πρόσωπα είχαν υψηλότερη επιθετικότητα από άνδρες με αδύνατο πρόσωπο. Επίσης παρατήρησαν ότι αθλητές του χόκεϊ με φαρδύ πρόσωπο δέχονταν τις περισσότερες αποβολές.

Δυο πρόσφατες έρευνες που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Επιστήμη της Ψυχολογίας (Psychological Science) έχουν ενισχύσει την αντίληψη ότι άνδρες με ρωμαλέο παρουσιαστικό, είναι πιο σκληροί και είναι πιο πιθανό να συμπεριφερθούν επιθετικά ή αναξιόπιστα.

Συμφωνα με έρευνα του MIT της Μασαχουσέτης υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά που “δείχνουν” ανθρώπους εμπιστοσύνης και μη.

Πάντως, όσον αφορά τα χαρακτηριστικά του προσώπου υπάρχει και η αντίθετη σχολή με αυτή που είναι υπέρ της “φυσιογνωμίας” που εγείρει -δικαίως κατά τη γνώμη μας- φυλετικά και ρατσιστικά ζητήματα.

Όπως και να έχει οι μελέτες είναι ενδιαφέρουσες, αρκεί να μη φτάσουμε στα άκρα λόγω προκαταλήψεων.

Πηγή: slate.com