Η ευθύνη των πανεπιστημίων

Θα ομολογήσω ότι το άρθρο αυτό αλλιώς ξεκίνησα να το γράφω αλλά στην πορεία της σκέψης αλλιώς μου βγήκε. Η πρώτη…πορεία που είχε πάρει στο μυαλό μου ήταν σχετική με το brain drain μετά από μία κουβέντα που είχα.

Γενικά στην όλη συζήτηση περί brain drain έχω μια βασική απορία/αντίρρηση που έχει να κάνει με κάτι πέρα από τα νούμερα. Γιατί αυτά τα νούμερα, τα στατιστικά, επηρεάζονται και από πτυχιούχους με χαρτιά που δεν έχουν κανένα αντίκρισμα στην αγορά και δεν θα έβρισκαν έτσι και αλλιώς δουλειά στο αντικείμενό τους. Επίσης, η απορία μου έχει να κάνει και με το αν μετράμε σαν drain το ότι φεύγει από εδώ κάποιος και πάει και δουλεύει σαν σερβιτόρος στο εξωτερικό. Δεν δουλεύει δηλαδή πάνω στην επιστημονική του ιδιότητα άρα δεν στερεί στη χώρα αυτού του είδους το εργατικό δυναμικό.

Σκεφτόμουν λοιπόν να κάνω μια κουβέντα πάνω σε αυτό. Ότι, πριν κάνουμε μια κίνηση να τους κρατήσουμε στην Ελλάδα (το α’ πληθυντικό καταχρηστικό), ίσως θα έπρεπε να τους περάσουμε πρώτα από ένα ΣΕΠ για να κάνουν πιο σωστές επιλογές επιστημονικών πεδίων και αντικειμένων. Μετά όμως από κάποιες…άλλες εμπειρίες, διαπιστώνω ότι το πρόβλημα δεν είναι στις επιλογές, είναι μέσα στα ίδια τα πανεπιστήμια.

Όλα τα πεδία, όλα τα αντικείμενα χρειάζονται. Έχουν το ενδιαφέρον τους, έχουν την αξία τους, έχουν κάθε δικαίωμα να μελετηθούν, να ερευνηθούν, να αναπτυχθούν και να εξελιχθούν. Αλλά σε μια χώρα σαν τη δική μας, δεν θα πρέπει να έχουμε ένα «όριο» για το πόσους μπορεί να σηκώσει ένα αντικείμενο; Και δεν θα πρέπει τα ίδια τα πανεπιστήμια να θέσουν αυτό το όριο, σε συζήτηση με την αγορά; Και μη μου πείτε εδώ ότι υπάρχει και το ακαδημαϊκό κομμάτι…Αυτή και αν είναι ανταγωνιστική (και κάτι άλλο-αλλά δεν θα το πω) αγορά. Και πολύ πιο μικρή στην πίτα.

 

Τα ίδια τα πανεπιστήμια όμως, αντί να μιλήσουν με τον έξω κόσμο, κλείνονται στον εαυτό τους. Κλείνονται στις θεωρίες τους και στα αρχαία τους κείμενα, κλείνονται στις ατελείωτες υποθέσεις και δεν κάνουν καμία δοκιμή στον πραγματικό κόσμο ώστε να δουν τελικά τι λειτουργεί. Παραμένουν κλεισμένα σε στεγανά που τους κλείνουν μάτια και αυτιά και δεν προσπαθούν να πιάσουν τον παλμό της πραγματικότητας. Πώς αλλιώς άλλωστε μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι κάθε χρόνο βγαίνουν χιλιάδες νέοι πτυχιούχοι που δεν έχουν κανένα μέλλον στην αγορά;

 

Σε όλα τα χρόνια που ήμουν φοιτήτρια, σε όλα τα επίπεδα πλέον, προσπάθησα  να αρπάξω όσες περισσότερες ευκαιρίες μπορούσα για πρακτική εφαρμογή αυτών που μάθαινα. Έρευνες, εργασίες, ερωτηματολόγια στους δρόμους, συμμετοχές σε projects. Όταν μου δόθηκε η ευκαιρία να περάσω στην άλλη πλευρά της έδρας, προσπάθησα (και ευτυχώς με άφησαν) να κάνω πολύ πρακτικά πράγματα και να μεταφέρω πολύ πρακτικά παραδείγματα που θα συναντήσουν τα παιδιά στην καθημερινότητα μιας μελλοντικής εργασίας στο αντικείμενο. Πιστέψτε με, θα «σκότωνα» να έκαναν το ίδιο σε μένα όταν ήμουν στο προπτυχιακό μου και στο μεταπτυχιακό μου.

Άρα λοιπόν, πριν «κατηγορήσουμε» το κράτος που δεν έχει δουλειά για όλους αυτούς τους πτυχιούχους, μήπως πρέπει να «κατηγορήσουμε» τους έχοντες τις ευθύνες στα πανεπιστήμια που δέχονται φοιτητές που ξέρουν ότι η αγορά δεν μπορεί να απορροφήσει; Ή που, ακόμα χειρότερα, δημιουργούν προγράμματα σπουδών που δεν έχουν καμία εφαρμογή σε πραγματικές συνθήκες;

Ποιανού τελικά τα συμφέροντα είναι πιο δυνατά;