Πού "χτυπούν" τα ψυχοσωματικά τον οργανισμό μας;

Συνεχίζοντας τη συζήτηση για τα ψυχοσωματικά προβλήματα που αρχίσαμε την προηγούμενη εβδομάδα, νομίζω πως είναι πολύ χρήσιμο να αναφερθούμε στις συγκεκριμένες «περιοχές» που συνήθως εμφανίζονται πάνω στο «χάρτη» του ανθρώπινου οργανισμού.

Είναι πολύ σημαντικό ωστόσο, να ξεκαθαρίσουμε πως κάθε άνθρωπος μπορεί να εκφραστεί με το δικό του τρόπο σε ψυχοσωματικό επίπεδο, παρουσιάζοντας πολλές φορές ποικιλία συμπτωμάτων διαφορετική κάθε φορά. Αυτό σημαίνει πως το συμπτώματα μπορεί να επαναλαμβάνεται, αλλά ενδέχεται και να αλλάζουν. Αυτή η αλλαγή εξυπηρετεί την αιτία της εμφάνισης τους, που δεν άλλη από τον αποπροσανατολισμό του μυαλού από αυτά που το απασχολούν πραγματικά.

Ως μηχανισμός άμυνας, τα ψυχοσωματικά εμφανίζονται για να απασχολήσουν το μυαλό «καλύπτοντας» καταστάσεις που δε μπορούμε να διαχειριστούμε. Αυτό σημαίνει πως όταν αποκαλυφθεί η αιτία τους, η λειτουργία τους παύει να εξυπηρετεί το στόχο της και τα ψυχοσωματικά εξαφανίζονται. Έτσι όσο πιο γρήγορα αποκαλύπτονται, τόσο πιο σύντομα κλείνει ο «κύκλος» της δράσης τους.

Ακολουθώντας συγκεκριμένους δρόμους δράσης τα ψυχοσωματικά συμπτώματα καθόλου τυχαία εμφανίζονται, στις περισσότερες περιπτώσεις, σε συγκεκριμένες περιοχές του ανθρώπινου οργανισμού εκφράζοντας πάντα μια μη διαχειρήσιμη ψυχολογική κατάσταση. Η επιλογή της περιοχής εμφάνισης εκφράζει με ένα ακραίο τρόπο ένα εσωτερικό μήνυμα και μια ψυχολογική ανάγκη που δε μπόρεσε να εκφραστεί με άλλο τρόπο. Έτσι απώτερος στόχος της αναγνώρισης του συμπτώματος δεν είναι μόνο η διαχείριση του άγχους/ φόβου που επιφέρει η εμφάνιση τους, όσο η συμβολική σχέση μεταξύ συμπτώματος και περιοχής εμφάνισης.

Πού «χτυπούν» τα ψυχοσωματικά;

Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα χτυπούν σε μια ποικιλία περιοχών του σώματος ανάλογα με την γενετική προδιάθεση κάθε ατόμου και το μήνυμα που θέλει η ψυχή να εκφράσει. Οι πιο συνηθισμένες «περιοχές» εκτόνωσης της συναισθηματικής και ψυχολογικής υπερ-έντασης είναι το καρδιαγγειακό σύστημα με τα γνωστά συμπτώματα της ταχυκαρδίας, των τσιμπημάτων στο στήθος και του φτερουγίσματος στην καρδιά, αλλά και το πεπτικό σύστημα με συμπτώματα όπως πόνος και σφίξιμο στο στομάχι, καούρες, αναγωγές του γαστρικού περιεχομένου και τις διαταραχές της σπαστικής κολίτιδας και του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου.

Πολύ συχνά η κακή ψυχολογική κατάσταση οδηγεί στη σεξουαλική δυσλειτουργία με συμπτώματα στυτικής δυσλειτουργίας, δυσπαρευνίας και ανοργασμικότητας. Ακόμα και η έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί κρύβει πίσω της θέματα ψυχολογικής φύσεως.

Τα ψυχοσωματικά πολλές φορές συνδέονται με προβλήματα του ενδοκρινολογικού και βέβαια του νευρικού συστήματος. Με προβλήματα του αναπνευστικού όπως η ταχύπνοια ή η δύσπνοια αλλά και του μυοσκελετικού όπως η οσφυαλγία.

Πολύ μεγάλη είναι η σύνδεση της κακής ψυχικής υγείας με την εμφάνιση δερματικών παθήσεων. Παθήσεις όπως ξηροδερμία, λεύκη ψωρίαση, τριχοφάγος, έκζεμα συνδέονται άμεσα με το άγχος και την κατάθλιψη.

Μεγάλο ωστόσο κεφάλαιο των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων αποτελούν και οι διατροφικές διαταραχές. Η νευρική ανορεξία, η νευρική βουλιμία ακόμα και η απλή αυξημένη όρεξη αποτελούν ένα μέσο ψυχικής έκφρασης ή/και συναισθηματικής εκτόνωσης.

Αν και η ποικιλία στην εικόνα του συμπτώματος είναι μεγάλη, σε όλες τις περιπτώσεις ο μηχανισμός εμφάνισης τους έχει έναν κοινό παρανομαστή, την ακραία έκφραση μιας ψυχολογικής ανάγκης που δεν βρήκε άλλο τρόπο εκτόνωσης.

Ο χάρτης του σώματος.

Φαγωμένα νύχια

Οι άνθρωποι που τρώνε τα νύχια τους νιώθουν απροστάτευτοι. Κρύβουν μέσα τους θύμο, απογοήτευση και ανασφάλεια. Σύμβολο της προστασίας τα νύχια, ως διαταραχή συνδέονται με μη προστατευτικούς γονείς και θέματα στην παιδική ηλικία.

Πόνοι στα αυτιά

Το όργανο της ακοής συνδέεται με την ικανότητα να ακούμε αλλά και τη δυνατότητα να κάνουμε ότι δεν ακούμε. Οι πόνοι στα αυτιά συνδέονται με παιδιά που μεγάλωσαν σε ένα περιβάλλον με φωνές και καυγάδες. Οι πόνοι στο συγκεκριμένο όργανο δείχνουν αδιαλλαξία, ισχυρογνωμοσύνη και έλλειψη αγωγής στο διάλογο και την κατανόηση.

Πόνοι στο λαιμό

Ο λαιμός ως βασικό όργανο της ομιλίας μας παρέχει τη δυνατότητα να μιλάμε για το τι θέλουμε και πως νιώθουμε. Τα προβλήματα στο λαιμό κρύβουν πίσω τους θύμο για την αδυναμία έκφρασης του εσωτερικού κόσμου. Πιο συγκεκριμένα έρευνες έχουν συνδέσει την λαρυγγίτιδα με την μεγάλη οργή. Την αμυγδαλίτιδα και το θυρεοειδή με την μη ικανοποίηση των προσωπικών προσδοκιών και το βήχα με θέματα προσαρμοστικότητας ακόμα και την άρνηση στην αλλαγή.

Πόνοι στην πλάτη

 

Η πλάτη ως μέσο στήριξης, όταν πονά εκφράζει αίσθημα ανασφάλειας. Οι πόνοι συμβολίζουν την αίσθηση του ατόμου ότι δεν στηρίζεται συναισθηματικά και οικονομικά αλλά και την έλλειψη αγάπης.

Πόνοι στη μέση

Οι πόνοι στη μέση υποδηλώνουν ενοχές και συναισθηματικό μπλοκάρισμα το οποίο και συνδέεται με την αδυναμία διαχείρισης ενός αρνητικού παρελθόντος.

Πόνοι στο έντερο

Το έντερο ως όργανο απαλλαγής από το περιττό όταν αντιμετωπίζει πρόβλημα συνήθως συμβολίζει την αδυναμία απαλλάγης από το μη λειτουργικό. Πολλές έρευνες έχουν συνδέσει τα προβλήματα του εντέρου όπως η κολίτιδα, με την καταπίεση, την επικριτική και απαιτητική στάση των γονέων. Οι πόνοι του εντέρου κρύβουν ανάγκη για στοργή και αγάπη.

Όπως είπαμε και πριν, η αναγνώριση των συμπτωμάτων εξυπηρετεί μεν τη διαχείριση του άγχους και του φόβου που προκαλεί η εμφάνιση τους, σε καμιά όμως περίπτωση την εξαφάνιση τους και αυτό γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα ψυχοσωματικά είναι μια ακραία μορφή προσωπικής έκφρασης.

Τα ψυχοσωματικά αποτελούν μια εσωτερική φωνή που εκφράζει ένα πρόβλημα το οποίο εμείς καλούμαστε να λύσουμε και όχι να καλύψουμε! Είναι σημαντικό όταν

εμφανίζουμε ένα ψυχοσωματικό σύμπτωμα να το αφήνουμε να «εκφραστεί» ώστε να απελευθερωθεί η ενέργεια που εκφράζει.

Τα παυσίπονα όχι μόνο δε βοηθούν, αλλά καλό είναι να αποφεύγονται καθώς μπλοκάρουν την απελευθέρωση της ενέργειας. Αυτό που χρειάζεται το άτομο σε μια τέτοια περίπτωση είναι ηρεμία, υποστήριξη, κατανόηση και ψυχραιμία. Τρία πράγματα είναι κατά τη γνώμη μου απαραίτητα.

1. Υποστηρικτικό περιβάλλον με κατανόηση

2. Συνειδητοποίηση από το άτομο του τι ακριβώς του συμβαίνει και γιατί.

3. Η επαγγελματική καθοδήγηση ενός ειδικού σε θέματα ψυχικής υγείας ώστε να εντοπιστούν τα αίτια και να εφαρμοστεί από το άτομο μια φόρμουλα πρόληψης.

Συνεχίζεται….

Ειρήνη Μεσσήνη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος