Ο Πρόδρομος Τσινικόρης, καλλιτεχνικός υπεύθυνος της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού, μιλάει στο neolaia.gr

Τις προάλλες βρεθήκαμε στην ανανεωμένη Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου και συνομιλήσαμε με τον Πρόδρομο Τσινικόρη, έναν από τους δύο καλλιτεχνικούς υπευθύνους της.

Φωτογραφίες: Μαρία-Ελπίδα Φλέσσα

Η Πειραματική Σκηνή που επαναλειτουργεί από πέρυσι, ανακαινισμένη με τη χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, έχει ως στόχο να αφήσει το δικό της στίγμα με νέες προτάσεις και ένα πρόγραμμα καθαρά προσανατολισμένο σε ό,τι συμβαίνει τώρα στην ελληνική κοινωνία.

Μιλήσαμε λοιπόν με τον Πρόδρομο Τσινικόρη για τη λογική της διαμόρφωσης του προγράμματος, τον στόχο του αλλά και για τον τρόπο που έχει αλλάξει ο τρόπος που ερωτευόμαστε στον “καιρό των μνημονίων”, εφόσον φοβόμαστε γενικότερα να ρισκάρουμε άρα και να ερωτευτούμε.

Το neolaia.gr είναι χορηγός επικοινωνίας της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου

Με τι κριτήριο επιλέξατε τις παραστάσεις και γενικότερα το πρόγραμμα; 

Ο σχεδιασμός ενός ρεπερτορίου είναι πολύ πιο περίπλοκο απ’ όσο θα φανταζόταν κανείς. Προσπαθείς να κρατήσεις μια ισορροπία ανάμεσα στα έργα και στους σκηνοθέτες που θέλεις να δώσεις βήμα ώστε να παρουσιάσουν τη δουλειά τους.

Στην Πειραματική Σκηνή κάνουμε κάθε χρόνο ανοιχτό κάλεσμα σε καλλιτέχνες να μας στείλουν τις προτάσεις τους και εμείς τις αξιολογούμε΄. Φέτος δεχτήκαμε πάνω από 90 προτάσεις! Μπορεί να απορρίψαμε αρκετές αλλά αυτό δε σημαίνει πώς δεν ήταν αξιόλογες. Οι θέσεις είναι μόνο τρεις, μακάρι να μπορούσαμε να έχουμε περισσότερες αλλά δε γίνεται.

Πέρυσι είχαμε περισσότερες παραγωγές αλλά λιγότερες παραστάσεις. Αντίθετα φέτος κάθε παραγωγή θα παιχτεί 25 φορές ώστε να τη δουν όσο το δυνατόν περισσότεροι.

Πώς διαμορφώθηκε το πρόγραμμα με βάση τα παραπάνω; 

Διαμορφώσαμε το πρόγραμμα γνωρίζοντας πως μια από τις παραγωγές θα είναι οι “Αγριόπαπιες”, ένας “πειραγμένος” Ίψεν και δώσαμε στο ρεπερτόριο την ανάλογη κατεύθυνση. Προφανώς ένας ακόμη Ίψεν ή ένας Τσέχωφ στην προκειμένη περίπτωση απορρίφθηκε.

Στον αντίποδα η Λένα Κιτσοποπούλου γράφει ένα δικό της σύγχρονο ελληνικό κείμενο και έπειτα έχουμε ένα εμβληματικό ελληνικό κείμενο του Ηλία Καπετανάκη, ο “Γενικός Γραμματεύς”.

Παράλληλα επειδή πέρυσι δεν είχαμε κανένα σύγχρονο κείμενο, της σύγχρονης δραματουργίας, αφού διαβάσαμε πολλά έργα σε συνεννόηση με τη σκηνοθέτη Κατερίνα Γιαννοπούλου, αποφασίσαμε να ανεβάσουμε το «Γελοίο Σκότος».

Επιπλέον να αναφέρουμε ότι καλέσαμε μόνο γυναίκες σκηνοθέτες, γεγονός που στη τελική είναι και μια θέση.

Διαμορφώνοντας το πρόγραμμα ποιος ήταν ο στόχος σας; 

Ο στόχος είναι οι σκηνοθέτες έχοντας παρουσιάσει τη δουλειά τους στην Πειραματική Σκηνή να αποκτήσουν ένα μεγαλύτερο βήμα και να εδραιωθούν με τις δουλειές τους στο ελληνικό θεατρικό τοπίο. Η Πειραματική Σκηνή μπορεί να ιδωθεί με αυτό το τρόπο και ως ένας χώρος ανάδειξης σκηνοθετικών γραφών.

Όσον αφορά τα θέματα που πραγματεύονται οι παραστάσεις γιατί επιλέξατε αυτές και όχι κάποιες άλλες;

Πιστεύω ότι το κοινό χαρακτηριστικό ανάμεσα στους τέσσερις σκηνοθέτες είναι η ευαισθητοποίηση τους σε σχέση με το τι συμβαίνει σήμερα στην κοινωνία.

Δε θέλω να χρησιμοποιήσω τη λέξη “κρίση” διότι πλέον δεν πρόκειται καθόλου για κάτι τέτοιο αλλά για μια κατάσταση. Δε γίνεται εξάλλου να έχεις επτά χρόνια κρίση, όπως δε γίνεται να έχεις επτά χρόνια πυρετό. Ο πυρετός περνάει κάποια στιγμή και βελτιώνεσαι.

Εμείς είμαστε σε μια κατάσταση που φαίνεται να μην αλλάζει και οι καλλιτέχνες που έχουμε δεν κάνουν παραστάσεις για την κρίση αλλά είναι ευαισθητοποιημένοι σε σχέση με αυτό που συμβαίνει γύρω τους. Αυτό έκαναν θεωρώ, έτσι και αλλιώς, ανέκαθεν οι καλλιτέχνες. Ο Αισχύλος, ο Αριστοφάνης, ο Σαίξπηρ, ο Τσέχωφ και οι σκηνοθέτες κατ’ επέκταση έγραφαν γι’ αυτό που συνέβαινε στην εποχή τους. Αυτό το τονίζω διότι καμιά φορά διαβάζουμε προτάσεις που κάποιος μας έχει στείλει και δεν εξηγεί γιατί θέλει να κάνει αυτή την παράσταση. Αυτό για εμάς είναι το πιο σημαντικό.

Τι σας οδήγησε στην επιλογή αυτού του θέματος για το φετινό φεστιβάλ της Πειραματικής Σκηνής; (7 χρόνια φαγούρα – ο έρωτας στoν καιρό των μνημονίων)

Πέρυσι το αφιέρωμα στον Εμφύλιο πήγε απροσδόκητα καλά, έτσι είχαμε την επιθυμία να κάνουμε πάλι ένα φεστιβάλ αλλά αποφασίσαμε να μην κάνουμε ανοιχτό κάλεσμα. Θα κάνουμε εξάλλου για την επόμενη σεζόν. Έτσι αποφασίσαμε να καλέσουμε κάποιους από τους 90 που μας είχαν στείλει, απλά αντί γι’ αυτό που μας πρότειναν να τους δώσουμε κάτι άλλο. Μας έστειλαν λοιπόν εκ νέου προτάσεις με το θέμα που τους δώσαμε και επιλέξαμε κάποιες που να μη μοιάζουν μεταξύ τους.

Το θέμα του έρωτα μπορεί να μην φαίνεται καθόλου πολιτικό αλλά θεωρώ ακριβώς το αντίθετο. Είναι ένα βαθύτατα πολιτικό θέμα εφόσον ο έρωτας επηρεάζεται και διαμορφώνεται από την κοινωνία και τον τρόπο που ζούμε.

Τα τελευταία επτά χρόνια, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου είχαμε δύο φαινόμενα: την οικονομική “κρίση” και την επέλαση των social media. Σε αυτό το διάστημα, κάτι που αναλύουν εύστοχα διάφοροι φιλόσοφοι όπως ο Alain Badiou ή ο Σλάβοϊ Ζίζεκ, ο τρόπος που επικοινωνούμε και κατ’ επέκταση ο τρόπος που ερωτευόμαστε έχει αλλάξει. Αυτό που διαπιστώνουν πολλοί είναι πώς επειδή υπάρχουν αυτά τα κοινωνικά δίκτυα υπάρχει παράλληλα η ψευδαίσθηση της υπερπροσφοράς. Οι άνθρωποι μπαίνουν σε μια διαδικασία να αποφεύγουν το ρίσκο του “fall in love” όπως θα πει ο Ζίζεκ, το ρίσκο του να “πέσεις” στον έρωτα.

Αυτό δεν υπάρχει διότι πλέον έχουμε το Tinder όπου “επιλέγεις” ανθρώπους που ίσως να άλλαζαν τη ζωή σου αλλά καταλήγεις να τους αντιμετωπίζεις σαν προϊόντα και τελικά εάν κάποιος είχε την ατυχία να μη βγάλει μια καλή selfie τον απορρίπτεις από τη ζωή σου.

Έτσι, το γεγονός ότι δεν “ερωτοπέφτουμε” δεν έχει να κάνει μόνο με την οικονομική “κρίση” αλλά και με την εξέλιξη αυτών των τεχνολογιών.Το πώς οι σκηνοθέτες θα μπορέσουν να διερευνήσουν και να παρουσιάσουν θεατρικά κάτι πάνω σε όλο αυτό έχει πολύ ενδιαφέρον.

Ένας δεύτερος λόγος είναι πώς θέλαμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό. Φέτος μπορεί να είναι 50 χρόνια από τη Χούντα και σκεφτήκαμε σοβαρά να κάνουμε αυτό το αφιέρωμα αλλά θεωρήσαμε ότι θα ήταν προβλέψιμο. Επιπλέον πέρυσι είχαμε το αφιέρωμα για τον Εμφύλιο και θα επαναλαμβάναμε μοτίβα, πρακτικές και φόρμες παραστάσεων που είχαμε δει πέρυσι και δε θέλαμε κάτι τέτοιο.

Φέτος είναι κάτι διαφορετικό. Κρίμα που το θυσιάζουμε από μια άποψη αλλά ίσως γίνει σε κάποια άλλη φάση.

Πείτε μας κάποια πράγματα για τις παράλληλες δράσεις της Πειραματικής Σκηνής για φέτος. 

Το χειμώνα από μέσα Δεκεμβρίου μέχρι μέσα Ιανουαρίου διοργανώνουμε το φεστιβάλ Europoly που όπως “προδίδει” το όνομα του αφορά κάποιες από τις κυρίαρχες προβληματικές αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη.

Μια από αυτές είναι η αντιμετώπιση της “κρίσης” και τι κάνει ως υποκείμενο σε αυτό που το πραγματεύεται η παράσταση από την Πορτογαλία. Μια άλλη είναι η άνοδος της ακροδεξιάς που πραγματεύεται η “Καθαρή Πόλη” και τέλος έχουμε τη γερμανική συμμετοχική παράσταση όπου κάθε φορά θα μπορούν να τη δουν 12 θεατές. Στην παράσταση προκειμένου να συνεχιστεί η πλοκή οι θεατές θα πρέπει να πάρουν συγκεκριμένες θέσεις σε σχέση με τα πολιτικά τους πιστεύω και θα φανεί κατά πόσο είναι σε θέση να επαναδιαπραγματευτούν την ιδεολογία τους.

Κάτι για το οποίο είμαστε πολύ περήφανοι είναι η συνεργασία με το studio R του Maxim Gkorki Theater του Βερολίνου όπου θα στείλουμε τον Σίμο Κακαλά και τον Γεράσιμο Μπέκα.

Στο εγχείρημα αυτό είναι καλεσμένα 6 θέατρα απ’ όλη την Ευρώπη και ο στόχος είναι να σκηνοθετήσουν και να γράψουν μια παράσταση με τον γερμανικό θίασο σε μια εβδομάδα.

Ας πάμε και σε λίγο πιο γενικές ερωτήσεις. Ποιους σύγχρονους Έλληνες θεατρικούς συγγραφείς ξεχωρίζετε; 

Καταρχάς ας σημειώσουμε ότι ο τίτλος του θεατρικού συγγραφέα τα τελευταία δέκα περίπου χρόνια δεν αφορά τον άνθρωπο που γράφει αποκλειστικά θεατρικά έργα. Από τις αρχές του 2000 με το  divised  theatre, το θέατρο-ντοκουμέντο, οι άνθρωποι που γράφουν κείμενο μπορεί να είναι σκηνοθέτες ή οτιδήποτε άλλο. Αυτός ο πλουραλισμός ιδιοτήτων έχει κάνει και καλό.

Υπάρχουν σίγουρα κάποιοι σύγχρονοι Έλληνες που είναι αποκλειστικά θεατρικοί συγγραφείς και από την άλλη υπάρχουν και σκηνοθέτες- δραματουργοί που με τις ομάδες τους γράφουν εξαιρετικά κείμενα.

Που πιστεύετε ότι είναι αυτή τη στιγμή η “καρδιά” του σύγχρονου θεάτρου, εκεί που γεννιούνται οι νέες τάσεις; 

Όπως βλέπεις έχουμε στο γραφείο 4 αφίσες από το Volksbuehne του Βερολίνου. Ο Ανέστης σπούδασε στη Γερμανία, εγώ μεγάλωσα εκεί. Περάσαμε αρκετά χρόνια έχοντας ως βάση τη Γερμανία και συγκεκριμένα το Βερολίνο. Έτσι το θέατρο που μας έχει επηρεάσει πολύ όχι μόνο ως προς το τρόπο παιξίματος και τις φόρμες αλλά και στο τι σημαίνει ένα θέατρο που έχει ταυτότητα, πώς λειτουργεί και τι θέλει να πει είναι αυτό.

Για μένα εάν θέλεις να δεις σύγχρονο θέατρο πρέπει να δεις τα φεστιβάλ στη Γερμανία και συγκεκριμένα στο Βερολίνο.

Γενικότερα υπάρχει μεγάλη ποικιλία όπως το Hau που δουλεύει με το σύστημα των μετακλήσεων, μέχρι τη Volksbuehne που έχει δικό της θίασο. Ένας λόγος για μένα είναι καθαρά αισθητικός και δεύτερον επειδή όλοι πηγαίνουν μετά να δουλέψουν στη Γερμανία.

Ο καλύτερος Άγγλος σκηνοθέτης θα πάει στη Γερμανία να δουλέψει όχι μόνο από οργανωτική ή οικονομική άποψη αλλά και στο κομμάτι ελευθερίας. Εάν δεις όλες αυτές τις δουλειές εκεί είναι σαν να βλέπεις συμπυκνωμένο το ευρωπαϊκό θέατρο.

Ευχαριστούμε πολύ τον Πρόδρομο Τσινικόρη για τη διάθεση και το χρόνο του!

Μάθε εδώ όλα τα νέα για την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου