Ο βιασμός της παράδοσης στο όνομα του φολκλόρ

Το σημερινό θέμα είναι λίγο εξειδικευμένο και ας με συγχωρήσουν οι αναγνώστες που δεν ασχολούνται με την παράδοση. Για εμένα όμως (και ευτυχώς και για αρκετούς άλλους) η παράδοση αποτελεί ένα πολύ αγαπημένο κομμάτι της καθημερινότητας και της ζωής μας και κάνουμε πολλές θυσίες ώστε να την προστατέψουμε με όσα μέσα διαθέτουμε.

Τα τελευταία χρόνια οι παραδοσιακοί χοροί (με εκνευρίζει όταν τους λένε μερικοί δημοτικούς ή απλά…τσάμικα) έχουν ανέβει στην εκτίμηση πολλών και όλο και πιο συχνά ακούμε να γράφονται σε συλλόγους για να μάθουν να χορεύουν σωστά. Ακόμα και νέα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, γνωρίζουν το αντικείμενο και το αγαπούν και παρά την μόδα που προστάζει διαφορετικά πράγματα και ενδιαφέροντα, εξακολουθούν να ασχολούνται με αυτό.

Λαογραφικοί σύλλογοι έχουν αρχίσει και ξεφυτρώνουν παντού, σε κάθε γωνία. Ο κάθε καλός χορευτής θεωρεί ότι μπορεί να διδάξει σωστά αυτό που χορεύει, ξεχνώντας φυσικά ότι πίσω από κάθε χορό, πίσω από κάθε τραγούδι υπάρχει μια ιστορία, ένα έθιμο το οποίο επίσης πρέπει να διδάξει ώστε ο μαθητής του να έχει και το σωστό ύφος εκτός από τα σωστά βήματα.

Το ότι γράφεσαι όμως σε ένα σύλλογο δεν σημαίνει ότι θα μάθεις και σωστά τον χορό. Έχουμε δει πολλά παραδείγματα χορών να κακοποιούνται γιατί οι δάσκαλοι έχουν άγνοια. Ακόμα και αν πας σε έναν από τους μεγάλους συλλόγους, ειδικά της Αθήνας, που είναι οι πιο γνωστοί στο ευρύ κοινό θα δεις τραγικά λάθη. Ένας έμπειρος χορευτής μπορεί να τα καταλάβει και να τα φιλτράρει. Αλλά ο στόχος της παράδοσης δεν είναι να απευθυνθεί σε μια κλειστή κάστα ανθρώπων που μπορούν να την ελέγχουν σε κάθε βήμα. Η παράδοση πρέπει να είναι για όλους και πρέπει να είμαστε διπλά προσεκτικοί σε αυτό που παρουσιάζουμε.

Εκεί έρχεται η ευθύνη των μεγάλων συλλόγων. Αυτοί που πρέπει να δώσουν το παράδειγμα της σωστής απόδοσης των παραδοσιακών χορών αλλά και γενικότερα της παράδοσης, ακροβατούν επικίνδυνα ανάμεσα στο τουριστικό φολκλόρ και το τσίρκο. Άντρες να σηκώνουν στα χέρια τις γυναίκες, γυναίκες να χορεύουν αντρικούς χορούς με όλα τα καθίσματα, άγρια χοροπηδητά που θυμίζουν άλλες βαλκανικές γειτονικές χώρες, γυναίκες βαμμένες και χτενισμένες σαν να βγαίνουν στην πίστα. Κάποιοι μάλλον έχουν μπερδέψει τα μπούτια τους. Και επειδή όλα αυτά είναι αναμφίβολα εντυπωσιακά και κάνουν κέφι καταχειροκροτούνται από ένα κοινό που δεν γνωρίζει-και δεν είναι αναγκασμένο να γνωρίζει- το πραγματικά σωστό. Επειδή είναι και μεγάλοι σύλλογοι, παίρνουν εκ των προτέρων τα εύσημα ότι αυτό που κάνουν είναι σωστό.

Έχουμε βρεθεί κατά καιρούς σε πολλές τέτοιες παραστάσεις. Μερικές φορές, έχουμε αναγκαστεί να είμαστε και μέρος τους αλλά εκεί δεν μπορείς να πεις τίποτα. Θα χορέψεις με τον τρόπο που θα σου πει ο κάθε δάσκαλος. Αν δεν σου αρέσει, απλά φεύγεις, δεν μπορείς να κάνεις κάτι άλλο. Τις περισσότερες φορές σε πετάει έξω η ίδια η ομάδα γιατί βλέπει ότι την «απειλείς», ξέρεις κάτι παραπάνω που καταλαβαίνουν ότι είναι σωστό αλλά δεν μπορούν να αλλάξουν την πορεία που έχουν πάρει.

Μερίδιο ευθύνης έχουν και οι τοπικοί σύλλογοι κάθε περιοχής. Αυτοί έχουν την γνώση, την σωστή, ολοκληρωμένη γνώση αλλά δεν θέλουν να την μοιραστούν με κανέναν. Την κρατούν εκείνοι, με μια αύρα τοπικισμού και έπαρσης να διακρίνει κάθε παρουσία τους. Αν προσπαθήσεις εσύ ο Αθηναίος να βγάλεις κάτι από τα μέρη τους πέφτουν πάνω σου να σε φάνε σαν σκυλιά. Όταν τους λες να έρθουν να σου δείξουν το σωστό, να σε διδάξουν, όποιοι σου πουν ναι, σου ζητούν υπέρογκα ποσά για δύο ώρες. Και όχι μόνο αυτό. Σχολιάζουν και τις φορεσιές αλλά δεν σου στέλνουν τις αυθεντικές. Και όταν το κάνουν, τις χρεώνουν χρυσάφι.

Πώς λοιπόν θα γίνει δουλειά με αυτόν τον τρόπο; Αν είναι να κρίνουμε κάτι, να προτείνουμε και το σωστό και να είμαστε πρόθυμοι να βοηθήσουμε να φτιαχτεί. Μην κράζουμε μόνο αλλά να προτείνουμε και τις κατάλληλες εναλλακτικές. Πώς θα παρουσιαστούν σωστά οι χοροί και οι παραδόσεις αν ο ένας δεν βοηθά τον άλλον και αν πέφτουμε στην παγίδα του ανταγωνισμού και του εντυπωσιασμού; Γιατί προφανώς δεν είχαν στην Θράκη κλακέτες για να βαράνε τις φτέρνες τους κάτω….Πολύ εντυπωσιακό αλλά όχι ελληνικό.

ΥΓ: Ο τίτλος είναι της Ρουμπίνης. Σκληρός αλλά απόλυτα ταιριαστός.